آیا در آستانه وقوع جنگ جهانی سوم هستیم؟

به گزارش راهبرد معاصر هفته‌نامه خبری بریتانیایی «ویک» که به‌طور همزمان، در ایالات متحده آمریکا نیز منتشر می‌شود در گزارشی ویژه به احتمال وقوع جنگ جهانی سوم پرداخت و نوشت: با بالا گرفتن تنش میان غرب و دشمنان آنها در روسیه و چین، این نگرانی فزاینده مطرح گردیده که جنگ‌های نیابتی ممکن است به یک منازعه مسلحانه فراگیرتر مبدل شوند. روسیه پس از ۳ هفته نبرد هنوز نتوانسته شهر کی‌یف پایتخت اوکراین را تصرف کند، اما خرابی‌های زیادی در آن کشور به بار آورده است. از سوی دیگر، تحلیلگران بین‌المللی حواسشان معطوف به چند منطقه حساس دیگر است، چرا که پکن ممکن است بخواهد قدرت نظامی خود را در این مناطق طی یک دهه آینده به رخ بکشد.

آمریکا و ناتو هر لحظه ممکن ا ست به ورطه جنگ کشیده شوند

- روسیه

این نشریه انگلیسی می‌نویسد: در شرایطی که نیروهای روسیه کماکان مشغول «درهم کوبیدن» کی‌یف و سایر شهرهای مهم اوکراین هستند، قدرت‌های غربی «بسیار محتاطانه رفتار کرده‌اند تا از نزاع مستقیم با رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین اجتناب ورزند»، مردی که بیشترین تعداد سلاح هسته‌ای در دنیا را تحت کنترل خود دارد و «بی‌هیچ دلهره و تردیدی به آن می‌بالد.»

اما در حالی که مقامات غربی تا به اینجای کار ایجاد منطقه پرواز ممنوع را مردود دانسته‌اند، مقامات ارشد دولتی، دیپلمات‌ها، و تحلیلگران نظامی می‌گویند این «خطر جدی» وجود دارد که آمریکا و سایر اعضای ناتو «عملاً هر لحظه» به ورطه جنگ کشیده شوند.

یک تحلیلگر ساکن واشنگتن که نخواست نامش فاش شود گفت که چنین سناریویی ممکن است در اثر «اشتباه» روس‌ها اتفاق افتد: «آنها موشکی به داخل لهستان شلیک می‌کنند. چنین چیزی غیرممکن نیست و سپس منازعه خیلی سریع بالا می‌گیرد. اما ما باید پاسخ دهیم. ما نمی‌توانیم پاسخ ندهیم.»

سناریوهایی که ممکن است به جنگ منجر شوند

سایر سناریوهای «پیش‌پاافتاده» تر نیز ممکن است به جنگ منجر شوند. هواپیماهای روسی اخیرا حریم هوایی سوئد را چند بار نقض کردند. یک کشتی باری متعلق به استونی ظاهراً پس از برخورد با مین در نزدیکی ساحل اودسا غرق شد. چنین حادثه‌ای می‌تواند به‌سادگی موجب بالا گرفتن تنش شود.

در همین حال، دبورا هاینز سردبیر امنیتی و دفاعی شبکه «اسکای‌نیوز» گفته که کشورهای متحد «در تلاشند تا یک مسیر میانه را حدفاصل مداخله مستقیم و بی‌عملی در پیش بگیرند.»

این امر ارسال سلاح و مهمات برای اوکراین از جمله موشک‌های زمین به هوا و احتمالاً هواپیماهای جنگی به منظور تقویت توان این کشور جهت دفاع از خود را شامل شده است. با اینکه ارسال تسلیحات دفاعی «به اندازه محافظت مستقیم ناتو از حریم هوایی اوکراین کارایی ندارد»، اما «به وضوح به اوکراین کمک می‌کند تا کار یکسانی را انجام دهد.»

امید می‌رود که روسیه میان این دو مقوله «تمایز قائل شود»، اما به گفته هاینز کماکان سؤالات مهمی مطرح هستند مبنی بر اینکه آیا ممکن است مسکو «سرنگونی یکی از هواپیماهایش توسط یکی از موشک‌های اهدایی آمریکا به اکراین را به مثابه سرنگونی مستقیم آن توسط آمریکا قلمداد کند؟»

خطرات اعلام منطقه پرواز ممنوع

همچنین این خطر وجود دارد که پوتین «زنجیره‌ای از رویدادهای منتهی به جنگ جهانی» را کلید بزند. او برای مثال ممکن است تصمیم بگیرد مولداوی در مجاورت اوکراین را هدف قرار دهد یا از طریق حمله به یکی از کشورهای عضو ناتو، «اتحاد میان اعضای ناتو را مستقیماً بیازماید. دنیا توانایی محدودی جهت جذب این ضربات و عدم مواجهه با فروپاشی امنیتی دارد. این امر پیشاپیش تا حد نهایت به بوته آزمون گذاشته شده است.»

مارکو روبیو سناتور آمریکایی در خصوص ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین به‌رغم درخواست‌های رئیس‌جمهور ولادیمیر زلنسکی هشدار داده است. روبیو در مصاحبه با برنامه «این هفته» شبکه ای‌بی‌سی اظهار داشت: «منطقه پرواز ممنوع به یک تکیه‌کلام تبدیل شده است. مطمئن نیستم که مردم زیادی معنا و مفهوم آن را کاملاً بدانند.»

او افزود: «اینگونه نیست که قانونی تصویب شود و همگان مجبور به تبعیت از آن باشند. چنین چیزی به معنای تمایل جهت سرنگون‌سازی هواپیماهای روسیه و اساساً آغاز جنگ جهانی سوم است.»

چین بزرگ ترین اولویت سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا

- چین

در ادامه این گزارش آمده است: ریچارد مور رئیس سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا «MI۶» سال پیش هشدار داد که قدرت گرفتن چین «بزرگ‌ترین اولویت» این سازمان مخفی است، چرا که پکن «به انجام عملیات‌های جاسوسی در مقیاس گسترده ضد انگلیس و متحدانش ادامه می‌دهد.»

مور گفت که «صفحات تکتونیک در حال جابجایی هستند» و چین تمایل بیشتری جهت اثبات قدرت خود نشان می‌دهد.

او در نخستین سخنرانی علنی خود در ماه نوامبر در اندیشکده بین‌المللی مطالعات راهبردی گفت که «توان نظامی رو به رشد» پکن و تمایل به اتحاد مجدد با تایوان در صورت نیاز با استفاده از زور «یک چالش جدی متوجه ثبات و صلح جهانی می‌کند.»

اظهارات وی هفته‌ها پس از آن بود که جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا گفت که کشورش متعهد به دفاع از تایوان است، هرچند کاخ سفید بعداً در بیانیه‌ای «پافشاری کرد» که سیاست «ابهام راهبردی» آمریکا کماکان پابرجاست. سیاست مزبور «این نکته مبهم را باقی می‌گذارد که آمریکا دقیقاً چگونه واکنش نشان خواهد داد.» بسیاری از کارشناسان معتقدند که اکنون وقت ایجاد شفافیت بیشتر است.

نه چین و نه آمریکا به دنبال مصالحه نیستند

لفاظی بایدن «شاید بازتاب‌دهنده تمایل جهت تندتر ساختن لحن آمریکا به منظور مقابله با قابلیت‌های جدید چین است، قابلیت‌هایی ــ نظیر قطع کابل‌های زیر دریا، قطع ارتباط اینترنتی، و جلوگیری از تردد محموله‌های گاز مایع ــ که اقدامات زیرکانه‌تر از حمله مستقیم را امکان‌پذیر می‌سازند.»

تنش‌ها در دریای چین جنوبی کماکان بالا هستند. پکن پهنه آبی در نزدیکی سواحل شرق آسیا را قلمرو حاکمیتی خود می‌داند، در حالی که واشنگتن «نظامی‌سازی منطقه توسط چین را به منزله بازنویسی آشکار حقوق بین‌الملل» قلمداد می‌کند. هیچکدام از طرفین از موضع خود عقب نمی‌نشیند ــ و هیچکدام علاقه‌مند به مصالحه به نظر نمی‌رسد.  

بایدن سال پیش گفتگوهای مجازی با شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین برگزار کرد تا، به اعتقاد استیون مکدانل خبرنگار بی‌بی‌سی در چین، اطمینان حاصل کند که رقابت میان دو کشور «در اثر سوءتفاهم در یکی از مناطق حساس دنیا به سمت جنگ مسلحانه کشیده نمی‌شود.»

او توضیح داد که کنفرانس مزبور یک «تلاش راستین به منظور آغاز دوباره» بود و توانست «روابط ژئوپلیتیکی جهانی را به نحو ملموسی تغییر دهد.»

آیا آمریکا می‌تواند چین را از شروع یک جنگ گرم باز دارد؟  

هفته‌نامه ویک در پایان گزارش خود مدعی شد: مایکل بکلی استادیار دانشگاه تافتس و هال برندز استاد امور جهانی در دانشگاه جان هاپکینز به نشریه «آتلانتیک» گفتند که مقامات پنتاگون محتاطانه به این می‌اندیشند که چین ممکن است «در مقطعی طی دهه آینده» یک منازعه نظامی در تنگه تایوان یا سایر نقاط حساس به راه بیندازد. آنها گفتند با اینکه بایدن شاید تأکید کرده باشد که آمریکا به دنبال شروع یک جنگ سرد جدید نیست، اما «نگاه به روابط میان آمریکا و چین از چنین منظری اشتباه» است. جنگ سرد با چین از مدت‌ها قبل در جریان است. سؤال درست این است که آیا آمریکا می‌تواند چین را از شروع یک جنگ گرم باز دارد؟»