جنگ اوکراین و فرصت طلایی ایران برای ارتقای تجارت کشاورزی با روسیه

به گزارش راهبرد معاصر؛ در سال گذشته، ایران حدود ۳۰ میلیون تن کالای اساسی به ارزش نزدیک به ۱۹ میلیارد دلار وارد کرده است. این بخش عمده ای از کل ۵۲ میلیارد دلار واردات این کشور را تشکیل می دهد. اتکای بیش از حد به واردات خارجی باعث شد تا آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی به این موضوع بپردازد و در آن از وابستگی بخش کشاورزی به واردات انتقاد کند. آیت الله خامنه ای خاطرنشان کردند: کشور باید در محصولات اساسی غذایی مانند گندم، جو، ذرت، خوراک دام و دانه های روغنی به خودکفایی و امنیت کامل برسد.

ایران برای جبران وابستگی وارداتی خود، فرصت های متقابلی در بازار روسیه دارد. اما امروزه ایران با مشکلات جدی خشکسالی و کمبود آب مواجه است و با افزایش ناامنی غذایی جهانی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، دستیابی به خودکفایی کشاورزی در کوتاه مدت به یک هدف دشوار تبدیل می شود.

ایران با خرید میلیون ها تن گندم، جو و ذرت به بزرگترین وارد کننده غلات روسیه تبدیل شده است. وزارت کشاورزی ایران قراردادی را با مسکو برای واردات ۲۰ میلیون تن کالای اساسی از جمله روغن خوراکی، گندم، جو و ذرت امضا کرد که این امر روابط دوجانبه بین دو کشور را بیشتر تقویت کرد. بنا بر گزارشات تهران همچنین در حال برنامه ریزی برای امضای قرارداد نفت در برابر خوراک دام با مسکو می باشد. اما روسیه پس از ممنوعیت موقت صادرات غلات به کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای محافظت از بازارهای مواد غذایی داخلی با محدودیت های گسترده ای مواجه است. در اقدام محدود کننده دیگر، مسکو  برای دوره ۱۵ فوریه تا ۳۰ ژوئن سهمیه صادرات غلات خود را ۱۱ میلیون تن تعیین کرده است. اگرچه روسیه تامین کننده اصلی گندم ایران است؛ اما سایر بازارهای بزرگ مانند ترکیه و مصر نیز به واردات روسیه وابسته هستند.

با افزایش قیمت گندم در سطح جهان، ایران با چالش دیگری مواجه است؛ زیرا اخیرا دولت ایران با حذف یارانه ۴۲۰۰ تومانی، موافقت کرده است و در نتیجه کالاهای اساسی باید با نرخ ارز کنترل شده توسط بانک مرکزی که بیش از ۵ برابر  است، کالا وارد کند. این مسئله می تواند باعث افزایش سرسام آور قیمت های داخلی و ناآرامی های عمومی شود. بنابراین برای ایران ضروری است که مطمئن ترین منابع وارداتی خود یعنی روسیه را تضمین کند. تلاش های مسکو برای دلار زدایی از اقتصاد روسیه و تجارت خارجی فرصتی را برای ایران فراهم می کند تا تجارت کشاورزی خود را با روسیه تقویت نماید. ایران و روسیه همچنین به طور مشترک برای ایجاد مکانیزمی برای محافظت از مبادلات تجاری و مالی در برابر تحریم ها با یکدیگر همکاری کرده اند.

اتکا به روسیه به معنای وابستگی نیست. معافیت تجارت مواد غذایی از تحریم های گسترده تر، ایران را قادر می سازد تا از منابع دیگر به خصوص اروپا و آسیا، کالای مد نظر خود را وارد کند. البته نگرش محتاطانه ی ایران نسبت به واردات خارجی ریشه در تجربیات نامطلوب گذشته ی ایران دارد. تحریم صادرات بنزین در نهایت کشور را به خودکفایی در تولید بنزین سوق داد.