نوسان این روزهای بورس تا چه میزان از بازارهای جهانی تاثیر می گیرد

به گزارش راهبرد معاصر روندی که بورس تهران در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ در پیش گرفته، موجب تعجب، شگفتی سهامداران و کارشناسان شده در عین حال از نظر تکنیکال و بنیادی این روند قابل پیش بینی بود. در صورتی که از شادمانی سهامداران بورسی و ورود پول حقیقی به بازار سهام بگذریم، می توان امیدوار بود در صورتی که برخی تصمیمات خلق الساعه برای بورس گرفته نشود، همین روند می تواند ادامه دار باشد.

البته نباید از روزهای منفی و افت قیمت سهام شرکت ها در برخی روزها نیز به سادگی عبور کرد. بازار و سهم ها به نوبه خود، نیاز به اصلاح زمانی، قیمتی و تکنیکال دارند و هرچه به روزهای برگزاری مجامع در خرداد ماه و تیرماه نزدیک می شویم، ممکن است با انتشار اخبار مثبت و منفی درباره سهم ها و تصمیمات پیشنهادی به مجامع، سهم ها با فشار فروش یا خرید روبرو شوند. اما این موضوع در کلیت رشد سهام در سال 1401 تاثیری نخواهد داشت.

برخی از کارشناسان اصلاح 80 درصدی برخی سهم ها در 20 ماه گذشته را عامل این موضوع می دانند و برخی دیگر ارزندگی سهام شرکت ها از نظر بنیادی را در شرایط فعلی، عاملی برای رشد قیمت سهام مختلف عنوان می کنند.

*عوامل موثر بر بورس تهران

البته در این بین نباید عوامل تاثیرگذار بر بازار سرمایه نیز نادیده گرفته شود. کسری بودجه دولت، تورم، نرخ ارز، بازارهای جهانی، تصمیمات اقتصادی وزارتخانه ها و... همه و همه از جمله عواملی هستند که در ریزش یا رشد بورس در سال های گذشته اثرگذار بوده اند.

اما در 2 سال گذشته و شیوع بیماری کرونا در جهان، یکی از موضوعاتی که تاثیر زیادی بر بورس ها داشته است، به مساله قیمت فلزات اساسی در بازارهای جهانی بر می گردد. تغییر عرضه و تقاضا برای این محصولات در دو سال گذشته افزایش قیمت های زیادی را برای این محصولات به وجود آورده است.

البته در سال 99 و نیمه ابتدایی سال 1400 که بازار سرمایه در ایران گرفتار تصمیمات دولت دوازدهم در خصوص تبدیل بورس به یک قلّک برای تامین مالی کسری بودجه بود. در این مدت گاهی تغییرات قیمتی در بازارهای جهانی تک سهم هایی را سبزپوش کرده است. اما در اکثر مواقع این نمادها نیز به تبعیت از بازار با کاهش قیمت همراه بوده اند. 

 بررسی اثر بازارهای جهانی بر بورس تهران نشان می دهد، یکی از مهمترین موضوعاتی که در سال های گذشته مورد توجه سهامداران حقیقی و حقوقی و شرکت های حاضر در بورس، به موضوعات اقتصاد جهانی باز می گردد.

* تفاوت دلیل رشد بازار در سال های گذشته

۱- به نظر بسیاری از کارشناسان محرک اصلی رونق بازار سرمایه در سال ۱۴۰۱، سطح مناسب قیمت‌ های جهانی کالای پایه است. بر خلاف سال‌ های ۹۷ تا ۹۹، که رشد بازار در سایه رشد قیمت دلار و محیط تورمی ناشی از آن صورت گرفت، امسال بازار زیر سایه تورم جهانی و رشد قیمت کالاهای اساسی و پایه قرار دارد و اخبار مربوط به این حوزه، اصلی ترین واکنش‌ های سرمایه‌گذاران را به خود جذب کرده است.

برای بررسی اثر این تغییر قیمت باید به مورد مشابه در سال های گذشته نگاه کرد. از این لحاظ، بازار به موقعیتی شبیه است که در سال ‌های ۸۸ و ۸۹ تجربه کردیم. در آن برهه زمانی سه اتفاق به صورت همزمان رخ داد که مشابه این روزهای بازار سرمایه است. ۱- رشد محدود قیمت ارز؛ ۲- رشد قیمت‌ های جهانی کالاها و فلزات اساسی و ۳- ثبات نسبی موقعیت سیاسی کشور. در سال ۸۸ بازدهی بازار سهام حدود ۵۵ درصد و سال ۸۹ بازدهی بورس حدود ۹۰ درصد بوده است. در شرایط فعلی به دلایلی که دولت مجبور به اجرای بودجه انقباضی است، نمی توان چنین رشدی را برای بورس در سال 1401 متصور شد.

* دوگانه هایی که تولیدکنندگان را اذیت می کند

2- در سال جاری عمده رشد بازار، بر دوش تولیدکنندگان محصولات پایه است و نه مصرف کنندگان؛ مصرف کنندگان کالاهای پایه که در بورس ایران، عمدتاً گروه شرکت ‌های کوچک و متوسط بازار سرمایه را تشکیل می ‌دهند و از طریق شاخص کل هموزن می ‌توان شرایط آنها را دنبال کرد. در سال جاری، احتمالاً شرکت های کوچک مصرف کننده فلزات اساسی، شرایط سختی را تجربه خواهند کرد. رشد قابل توجه بهای تمام شده ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه و مقاومت دولت در ارائه مجوز افزایش نرخ محصولات این شرکت ها، می ‌تواند این بنگاه ‌ها را با دشواری زیادی در سال جدید روبرو کند.

* احتمال رکود در بازارهای جهانی چقدر است؟

۳- بررسی وضعیت اقتصاد جهانی نشان می دهد، احتمال شروع رکود و یا آغاز بحران جدید در اقتصادی جهانی بسیار کم است. رشد قیمت انرژی و افزایش قیمت کالاهای پایه و فلزات اساسی و مناقشه روسیه با اوکراین، اقتصاد جهان و به خصوص ناحیه یورو را به هم ریخته است.

هزینه انرژی در سبد هزینه مصرف کنندگان اروپایی، به رقم بی سابقه ۱۰ درصد رسیده است. بررسی های تاریخی نشان می دهد، بیشترین میزانی که مصرف کنندگان در اروپا برای انرژی پرداخت می کرده اند حدود ۳ تا ۵ درصد بوده است. رشد قابل توجه تورم در سراسر دنیا، انتظار واکنش سریع و شدید بانک‌ های مرکزی برای افزایش نرخ بهره را در میان سرمایه گذاران ایجاد کرده است.

معکوس شدن منحنی نرخ بهره در ماه های گذشته، به عنوان علامتی برای احتمال وقوع رکود فراگیر در این بازارها در سال ‌های آینده قلمداد می شود. با این حال، بانک‌ های جهانی، وقوع رکود را در افق کوتاه مدت بعید می ‌دانند؛ این مساله نیز به این دلیل است که اقتصادهای بزرگ دنیا از جمله چین و امریکا از رکود خارج شده اند.

همه این موارد نشان می دهد، بازار سرمایه درایران تحت تاثیر چه مواردی از اقتصاد جهانی است و در صورتی که هر یک از مولفه های اقتصاد جهانی دچار تغییر شود، اولا اقتصاد ایران و ثانیا بازار سهام درایران دچار تغییرات عمده خواهند شد.