هدف ترکیه از تجاوز نظامی به اقلیم کردستان عراق چیست؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه دوشنبه از آغاز عملیات نظامی هوایی و زمینی برون‌مرزی به‌وسیله ارتش کشورش علیه مواضع حزب کارگران کردستان (پ‌.ک.ک) در شمال عراق خبر داد و گفت، هواپیماهای جنگی، بالگردها، پهپادها و یگان‌های توپخانه‌ ارتش ترکیه به مواضع شبه‌نظامیان کُرد در اقلیم کردستان عراق حمله کردند و سپس نیروهای زمینی ارتش وارد این مناطق شدند. البته این نخستین‌بار نیست که ترکیه برای تجاوز به خاک عراق، عملیات نظامی علیه حزب کارگران کردستان را بهانه می‌کند؛ آن‌ها حدود 40 سال است با پ.ک.ک در حال مبارزه در داخل و خارج از این کشور یعنی در سوریه هستند. این گروه که از سوی آنکارا به‌عنوان تروریست شناخته می‌شوند، در برخی از کشورهای اروپایی ازجمله آلمان، فرانسه، بلژیک و چند کشور دیگر تشکیلات و سازماندهی دارند و با عناوین مختلف در اروپا فعالیت می‌کنند.

پ.ک.ک در قبرس و یونان چند پایگاه نظامی داشت که مدتی است غیرفعال شده و تحرکاتی انجام نمی‌دهند. آن‌ها در مناطق شمال سوریه فعالیت گسترده دارند و در عراق در بخش اقلیم کردستان و منطقه سنجار فعال هستند. بعد از حمله گروه تروریستی داعش به عراق و به‌ویژه پس از آنکه ایزدی‌های عراق به اسارت گرفته و قتل‌عام شدند، پ.ک.ک نیروهایش را به مناطق ایزدی‌نشین فرستاد و باعث نجات ایزدی‌ها شد. همچنین یگان‌های مدافع سنجار در عراق سازماندهی شدند که این اقدام باعث شد ترکیه این گروه را به‌عنوان خطری بزرگ برای خود تلقی کند، زیرا عمده فعالیت آن‌ها در شمال سوریه و عراق و در نوار مرزی با ترکیه بود.

ترکیه قصد دارد عملیات تعقیب گرم (مسلحانه) و عملیات برون‌مرزی را در دستور کار خود قرار دهد. آنکارا در این دستور کار به شناسایی مراکز تروریستی پ.ک.ک می‌پردازد و عناصر مخالف مسلح را شناسایی می‌کند تا در ادامه با بمباران هوایی آنجا را هدف قرار دهد یا به‌وسیله عملیات هلی‌بورن به تصرف آنجا بپردازد.

سیدعلی قائم مقامی کارشناس امور ترکیه در گفت‌وگو با «راهبرد معاصر» گفت: آنکارا از سال 2014 و 2015 میلادی برای مبارزه با تروریسم راهبرد تهاجمی در نظر گرفت؛ یعنی دیگر منتظر نمی‌مانند تا حزب کارگران کردستان از عراق، سوریه یا اروپا بخواهند عملیات انجام دهند و راهبرد جنگ پیشگیرانه را در پیش گرفت. آنکارا مدعی است دولت عراق توانایی لازم را برای مبارزه با تروریسم ندارد و شمال عراق و به‌ویژه منطقه اقلیم کردستان را به حال خود رها کرده است. در نتیجه آن‌ها برای خود این حق را قائل بودند که به عملیات نظامی در شمال عراق اقدام کنند. در حال حاضر ترکیه در داخل این کشور و در شمال عراق و برخی مواقع در شمال سوریه یک‌سری عملیات برای سرکوب حزب کارگران کردستان، یگان‌های مدافع خلق و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه انجام می‌دهد.

وی افزود: ترکیه عملیات جنگ پیشگیرانه را از سال 2020 آغاز کرد و سلسله عملیات‌هایی با عناوینی همچون پنجه عقاب، پنجه ببر و ... انجام داد و در این عملیات‌ها حدود 15 تا 20 کیلومتر در خاک عراق پیشروی می‌کند و در مناطق بامرنی، شیلادزی، باتوفان، کانی ماسی، کیربیز، سنگی، سیری، کوبکی، کومری، کوخی سبی، سری زیر، وادی زاخو و العمادیه 12 پایگاه نظامی دارد که برخی پایگاه نظامی اصلی و برخی پایگاه نظامی فرعی و پاسگاهی است و در آن ادوات نظامی همچون تانک، بالگرد و ... نگهداری می‌شود.

در حال حاضر ارتش عراق و نیروهای ویژه عملیات پلیس و سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه (MIT) و فرماندهی کل ژاندارمری ترکیه به‌طور هماهنگ در عملیات ضد تروریست در داخل خاک ترکیه اقدام می‌کنند. هفته گذشته موضوع عملیات ارتش ترکیه در خاک عراق مطرح شد و برخی رسانه‌های معاند تلاش کردند آن را به حمله مشکوک به مواضع حشدالشعبی ربط دهند که این ادعاها بلافاصله تکذیب و مشخص شد ترکیه هرگز علیه حشدالشعبی عملیات انجام نمی‌دهد، بلکه هدف آن‌ها از عملیات در خاک عراق، مبارزه با تروریست‌های پ.ک.ک است. حتی کارشناسان امنیتی ترکیه معتقدند در عملیات در خاک عراق، آنجایی که احتمال حمله به نیروهای حشدالشعبی یا نیروهای مورد حمایت ایران می‌رود، باید بسیار محتاطانه عمل کرد.

گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد ترکیه به‌دنبال قاچاق نفت و گاز شمال عراق و انتقال آن به سرزمین‌های اشغالی است. ذخایر گاز شمال عراق 30 درصد کل ذخایر این کشور را تشکیل می‌دهد و 70 درصد دیگر در بصره و جنوب عراق قرار دارد. این در حالی است که بارزانی‌ها با ترکیه قرارداد 50 ساله بسته‌اند که نفت شمال عراق را به‌طور خودسرانه و بدون اجازه دولت مرکزی عراق صادر کنند و مقصد این صادرات سرزمین‌های اشغالی است. فراس الیاسر، عضو شورای سیاسی جنبش مقاومت اسلامی نجبا دراین‌باره فاش کرد، تجاوزات و حملات ترکیه به حاکمیت عراق، بنا بر معامله میان اربیل و آنکارا انجام می‌شود.

وی افزود: طبق این معامله، ترکیه برای مقابله با حزب کارگران کردستان اجازه خواهد داشت در عراق نفوذ کند، ولی در مقابل متعهد خواهد شد گاز کردستان را به بازارهای اروپایی منتقل کند.

قائم مقامی نیز نظر مشابهی دارد و معتقد است:‌ به‌تازگی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق در ترکیه دیدار کرد و پیش‌تر نیز دیداری با نیچروان بارزانی انجام داده بود و مقام‌های ترکیه و اقلیم کردستان در ماه‌های اخیر ملاقات‌های متعددی با هم داشته‌اند. برایند کلی این دیدارها این است که نفت و گاز کردستان را به‌طور غیرقانونی به ترکیه واگذار کنند تا به‌نوعی آنکارا در برابر ایران در حوزه انرژی از قدرت چانه‌زنی بیشتری برخوردار باشد.

وی افزود: اردوغان البته زیاد وارد این موضوعات نمی‌شود ولی دولت باغچه‌لی، رهبر حزب حرکت ملی ترکیه و مخالف سیاست‌های آنکارا مدعی اقدام و انجام عملیات برای تصرف مناطق شمال عراق و سوریه است. ترکیه بیش از 12 میلیارد دلار در کردستان عراق در حوزه‌های انرژی و نفت و گاز سرمایه‌گذاری کرده است. همچنین شرکت‌های بزرگ ساختمان‌سازی عراق در کردستان عراق حضور دارند و به سرمایه‌گذاری اقدام می‌کنند. آنکارا تلاش می‌کند به‌وسیله این اقدامات دولت مرکزی عراق را زیر فشار قرار دهد و به‌وسیله اقلیم کردستان عراق و برخی جناح‌های سنی این کشور در امور داخلی عراق از جمله تشکیل حکومت و انتخاب نخست‌وزیر و ... اعمال نفوذ کند.

ترکیه در حالی وحدت سرزمینی عراق را هدف قرار داده است که مقام‌های اقلیم کردستان هم‌پای دولت مرکزی عراق این تجاوز را محکوم کرده‌اند. سید عمار حکیم، رئیس جریان حکمت ملی عراق با محکوم کردن حملات ترکیه به عراق گفت، بمباران هوایی و حمله نظامی زمینی نیروهای ترکیه در کردستان عراق اقدامی غیرقابل قبول است. وی همچنین از دولت عراق خواست که مرزهای کشور را کنترل کند و به هیچ طرفی اجازه استفاده از خاک عراق برای انجام حملات به کشورهای همسایه را ندهد. مقتدا صدر، رهبر جریان صدر عراق نیز موضعی مشابه اتخاذ کرد و به آنکارا هشدار داد که بغداد نمی‌تواند شاهد ادامه بمباران خاک عراق باشد.