واشنگتن به دنبال احیای روابط با ریاض

به گزارش راهبرد معاصر؛ تلاش جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا برای همگرایی منطقه‌ای در غرب آسیا در چند روز گذشته به سرتیتر گزارش رسانه‌های غربی تبدیل شده است، در این راستا وب‌سایت آمریکایی اکسیوس از برگزاری نشست منطقه‌ای رئیس‌جمهور آمریکا در حاشیه سفر ماه ژوئن وی به سرزمین‌های اشغالی خبر داد؛ سفری که در ظاهر برای بررسی اوضاع فلسطین و تقویت جایگاه تل‌آویو در منطقه در برابر مقاومت انجام می‌شود، ولی تکاپویی از سوی کاخ سفید است تا یخ روابط میان واشنگتن و عربستان نیز شکسته شود. 

هفته گذشته بود که ایال هولاتا، مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی در سفر به واشنگتن با جیک سالیوان، همتای آمریکایی خود دیدار کرد و سپس منابع صهیونیستی فاش کردند، دولت آمریکا تمایل دارد نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد در همین حال ولی گفته می‌شود واشنگتن می‌کوشد قبل یا بعد از سفر بایدن به سرزمین‌های اشغالی، سفری به ریاض تدارک ببیند.

سفر بایدن به منطقه بعد از سفر وی به اروپا و نشست در جمع سران «گروه هفت» در آلمان انجام می‌شود؛ ناظران سیاسی معتقدند آمریکا از فرصت پیش‌آمده بعد از این نشست یا اجلاس سران ناتو در اسپانیا، برای سفر به خاورمیانه استفاده خواهد کرد. پس از قطعی شدن سفر به سرزمین‌های اشغالی اکنون محافل دیپلماتیک واشنگتن در تلاش‌اند تا سفر به عربستان سعودی را ضمیمه تور منطقه‌ای بایدن کنند.

دیدار غیرعلنی محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان و رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) باعث گمانه‌زنی تحلیلگران در رابطه با احتمال سفر رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان شده است. حلقه وصل تمامی موضوعات میان عربستان و آمریکا، بحث احیای توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های غربی در وین و رفع تحریم‌های تهران است. در کنار این موضوع، بحث عادی‌سازی روابط و توافقات میان عربستان و آمریکا بر سر بسیاری از موضوعات فرامنطقه‌ای که مدت‌هاست تحت‌الشعاع پرونده قتل جمال خاشقجی، فعال مخالف سعودی قرار گرفته، وجود دارد. 

ویلیام برنز، رئیس سیا اواسط آوریل به جده سفر و با ولیعهد عربستان در راستای اصلاح روابط با شریک امنیتی اصلی خود در غرب آسیا دیدار کرد؛ هرچند جزئیات این دیدار که بعد از مدت‌ها تنش‌ بر سر پرونده‌های نفت، حمله روسیه به اوکراین، برجام و جنگ یمن انجام شد،اعلام نشده است؛ ولی یک مسئول آمریکایی مدعی شد در این دیدار گفت‌وگویی در راستای تلاش‌های قبلی دولت آمریکا انجام شد. سفر این مقام ارشد امنیتی آمریکا به عربستان در زمانی انجام شد که روابط واشنگتن و ریاض در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد و بایدن سال ۲۰۱۹ بعد از کشته شدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول گفته بود، باید عربستان به‌خاطر پرونده‌های حقوق بشری به حاشیه رانده شود. در آن زمان گزارش‌های منتشر شده دال بر دستور مستقیم محمد بن‌سلمان برای قتل فعال مخالف سعودی بود.

حال این سؤال پیش می‌آید چرا آمریکا به‌دنبال احیای روابط با عربستان است؟ نکته اینجاست که آمریکا بر مبنای منافع خود به‌دنبال دوشیدن شیر گاوهای سعودی است و در نگاه راهبردی توجهی به ریاض نخواهد داشت. عربستان از سپتامبر 2021 با درخواست آمریکا برای افزایش تولید نفت برای مهار افزایش قیمت‌ها و جلوگیری از حمایت مالی از جنگ روسیه علیه اوکراین مخالفت کرده و واشنگتن پس از در تنگنا قرار گرفتن به‌وسیله تحریم‌ها علیه مسکو و با هدف دور زدن آن‌ها می‌خواهد نظر سعودی‌ها را (حتی به‌طور موقت) به خود جلب کند.

علاوه براین، آمریکا نگران نفوذ و ارتباط‌ چین با سعودی‌هاست؛ چنانکه  روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی درباره خطر اتحاد میان ریاض و پکن هشدار می‌دهد و می‌نویسد :خطر برای آمریکا آنجایی است که ریاض با جدیت به همکاری با چین و روسیه بپردازد یا دست‌کم درباره پرونده‌هایی که اهمیت حیاتی برای واشنگتن دارند، بی‌طرف بماند.

جو بایدن با در نظر گرفتن سابقه تنش در روابط میان کشورش با عربستان مدتی است خط‌مشی رام کردن ولیعهد سعودی و فشار بر او را آغاز کرده است. وب‌سایت امریکن بیزنس اینسایدر در گزارشی نوشت: رئیس‌جمهور آمریکا «مایکل رتنی» را به‌عنوان سفیر آمریکا در عربستان انتخاب کرد تا در عمل جلوی زیاده‌خواهی‌های بن‌سلمان را بگیرد، زیرا رتنی فردی با سابقه غیرنظامی است. این انتصاب غیرمنتظره برخلاف رویه چندین دهه‌ای انتخاب سفیران آمریکا در عربستان نشان می‌دهد بایدن هرچند تلاش می‌کند روابطی منفت‌طلبانه با سعودی‌ها داشته باشد ولی نگران امنیت ریاض نیست. همچنین می‌تواند حامل این پیام باشد که آمریکا به سمت بی‌علاقگی به حفظ امنیت عربستان چرخیده است.

این اقدام را باید در کنار گزارش رسانه‌های آمریکایی قرار داد که پیام نمایندگان کنگره را فاش کردند؛ مبنی بر اینکه واشنگتن خواستار ارزیابی مجدد شراکت آمریکا و عربستان و بازنگری در سیاست داخلی آمریکا درقبال پادشاهی سعودی است. بی‌تردید درخواست برای احیای روابط ریاض-واشنگتن مسیری یک‌سویه نیست و ولیعهد عربستان نیز با وجود مانورهایی که علیه دموکرات‌ها و بایدن می‌دهد، می‌داند سعودی‌ها باید در مدار تبعیت از ایالات متحده باشند. در این میان سنگ‌اندازی‌هایی که بر سر ازسرگیری روابط انجام می‌دهند، ازجمله برخی بی‌پاسخ گذاشتن پیام‌ها یا تلاش برای محرمانه نگاه داشتن برخی کانال‌های ارتباطی به این دلیل است که دو طرف بر سر بسیاری از موضوعات منطقه‌ای ازجمله برجام، جنگ یمن و احیای روابط دیپلماتیک ریاض با تهران به تبادل‌نظر و حمایت‌های دوجانبه نیاز دارند.