حفظ حجاب به بهای شهادت، از مسجد گوهرشاد تا دانشگاه تهران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ ۸۷ سال پیش در بیست و یکم تیرماه ۱۳۱۴ رژیم طاغوتی رضاشاه به بهانه تمدن، مردم مشهد را به جرم حمایت از باورها و عقاید دینی و اسلامی و ایستادگی در برابر قانون کشف حجاب در مسجد گوهرشاد به خاک و خون کشید و طبق روایت ها بیش از ۲ هزار نفر از مردم و زائران امام هشتم را به شهادت رساند.

رضاخان نمی دانست این اقدام دژخیمانه و وحشیانه آن هم در مکانی که برای همه ایرانیان مقدس و محترم است، بیش از گذشته چهره او و حکومتش را منحوس و منفور می کند؛ حال سالروز قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب به عنوان «روز عفاف و حجاب» نامگذاری شده است تا برای همیشه تاریخ در اذهان ملت ایران خاطره این ایستادگی و جانفشانی در برابر حفاظت از پوشش فاطمه گونه بانوان ایرانی به یادگار بماند.

توطئه کشف حجاب

حجاب چادر، همان پوششی است که دشمن ایران اسلامی را به وحشت می انداخت و نمی دانست چطور باید آن را از میان بردارد. باید تأکید کرد توطئه‌ کشف حجاب آن هم به دست کسی که ابتدا ادعای اسلام و مسلمانی می کرد، یکی از پلیدترین توطئه های دشمنان اسلام در تاریخ معاصر ایران است. رضاخان که با طرح کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و با حمایت و هدایت انگلیسی‌ها بر سر کار آمد، درصدد اجرای توطئه اسلام ‌زدایی و جایگزینی ارزش‌های لیبرالیستی در جامعه اسلامی ایران بود.

مجلس ملی در ششم دی ۱۳۰۷ در راستای زمینه چینی برای کشف حجاب، ابتدا قانون متحدالشکل کردن البسه مردم را تصویب کرد که طبق آن، پوشیدن کت و شلوار و کراوات و کلاه فرنگی برای مردان الزامی شد. این قانون و تلاش های رضاخان سبب شد عده ای از زنان درباری و در اصطلاح روشنفکران غرب زده به صورت بی حجاب در مجامع و معابر حاضر شوند و رفت و آمد کنند تا به تدریج حساسیت های مردم کاسته و جامعه برای حکم قطعی کشف حجاب آن هم به زور و اجبار و کشیدن چادرها از سر بانوان مسلمان آماده شود.

مجلس ملی در ششم دی ۱۳۰۷ در راستای زمینه چینی برای کشف حجاب، ابتدا قانون متحدالشکل کردن البسه مردم را تصویب کرد که طبق آن، پوشیدن کت و شلوار و کراوات و کلاه فرنگی برای مردان الزامی شد

فرمان تحصیل بدون حجاب

در سال ۱۳۱۳ رضاخان عازم ترکیه شد و با مشاهده تغییراتی که رژیم لائیک ترکیه به رهبری آتاتورک در راستای غربی کردن جامعه‌ مسلمان ترکیه اجرا کرده بود، تحت تأثیر قرار گرفت و شدیدتر از گذشته، در راستای اسلام ‌زدایی و به‌ویژه کشف حجاب گام برداشت در همین راستا در بهمن ماه همان سال در افتتاح دانشگاه تهران به دختران دستور دادند بدون حجاب به تحصیل مشغول شوند.

رضاخان چادر را مانع پیشرفت و ترقی جامعه خواند و در آغاز اجرای برنامه های ضداسلامی خود دستور داد درشکه چی های مشهد و رفتگران تهران کلاه شاپو  بر سر بگذارند. اجرای این برنامه از ابتدای خرداد ۱۳۱۴ علاوه بر شایعات مربوط به کشف حجاب، در مشهد تلاطم و هیاهو به پا کرد. سرانجام آیت الله قمی پس از مشورت با تعدادی از رجال و روحانیون، برای جلوگیری از کشف حجاب و استفاده از کلاه شاپو در ۹ تیر ۱۳۱۴ به تهران سفر کرد.

محاصره محل اقامتش در شهر ری از سوی حکومت یکی از عوامل اصلی خشم و خروش مردم مشهد بود؛ خشم و خروشی که به دنبال اجبار برای کشف حجاب و کشیدن چادر از سر بانوان به کشتار مسجد گوهر شاد ختم شد. ۲۱ تیر ۱۳۱۴ مردم مشهد در اعتراض به قانون تغییر لباس و به دنبال دستگیری آیت الله قمی در حرم امام رضا (ع) تحصن کردند و شیخ محمدتقی بهلول که برای پیگیری اوضاع و جویا شدن از احوال شیخ قمی به مشهد رفته بود، در این اجتماع سخنرانی کوبنده ای علیه قانون کشف حجاب کرد و سبب شد مأموران شهربانی در پی دستگیری او باشند.

مأموران شهربانی به دنبال مداخله زائران و خدام برای فراری دادن وی، او را در صحن کهنه زندانی کردند، ولی مردم در صحن جمع شدند و با حمله به مأموران، وی را آزاد کردند.

بهلول به مسجد گوهرشاد رفت و در آنجا به مبارزه خود ادامه داد. با اینکه شهربانی چندین بار وارد عمل شد و حکم متفرق شدن مردم را داد، نتیجه ای نگرفت تا اینکه به درخواست استاندار، فرمانده لشکر مأموریت را به هنگ پیاده داد و آنها اطراف مسجد و حرم را محاصره کردند و تعداد زیادی از زوار را به قتل رساندند. کشتار مسجد گوهرشاد به جرم صیانت از عقاید اسلامی رخ داد.

ماندن در خانه برای حفظ حجاب

در دوران کشف حجاب بسیاری از بانوان که نمی خواستند بدون حجاب از منزل خارج شوند، در خانه ها ماندند و عده ای فقط شب ها رفت و آمد می کردند، آن هم به دلیل حفظ عفاف و حجاب؛ حجابی که جزو لاینفکی از پوشش زنان در سراسر دنیاست و در نقاط مختلف تنها شکل و مقدار آن تفاوت داشته است. اگر سری به صفحات تاریخ بزنیم و کتب تاریخ شناسی و مردم شناسی دنیا را ورق بزنیم، کتیبه ها و نقش برجسته ها و آثار باستانی برجای مانده از گذشتگان را بررسی کنیم به زنان محجبه و با پوششی می رسیم که نه تنها در ایران باستان و روم و یونان و مصر زندگی می کردند، بلکه در اروپا و غرب هم جزو سرآمدان جامعه به شمار می رفتند.

روسری تا قبل از قرن بیستم جزو پوشاک زنان اروپایی بود و بانوان انگلیسی به ویژه بانوان درباری و بزرگان پوشش کاملی داشتند و پوشیدن لباس های پوشیده جزو رسوم آنها به شمار می رفت. ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن می‌نویسد: در دوران باستان زنان فقط در صورتی در جشن‌های مذهبی و تماشاخانه ها حضور پیدا میکردند که کاملاً با حجاب باشند.

در دوران کشف حجاب بسیاری از بانوان که نمی خواستند بدون حجاب از منزل خارج شوند، در خانه ها ماندند و عده ای فقط شب ها رفت و آمد می کردند، آن هم به دلیل حفظ عفاف و حجاب

حال چطور عده ای می خواهند گذشته و اصالت سرزمین خود را با پاک کردن حجاب از سر روی زنان و مردان زیر سؤال ببرند و قرار است با برداشتن چادر و روسری به کدامین پیشرفت، عمران و آبادانی دست یابند که با وجود حجاب نمی شود؛ الله اعلم.

۲۱ تیرماه به پاس خون های پاکی که سنگفرش های مسجد گوهرشاد مشهد را رنگین کرد و شهامت مردان و زنان در برابر ظلم و جور حاکم و مقاومت در برابر کشف حجاب به عنوان روز عفاف و حجاب در تقویم ایران اسلامی برای همیشه ثبت و ضبط شد.