جزئیات سفر پر مخاطره بایدن به خاورمیانه

به گزارش راهبرد معاصر، روزنامه «نیویورک تایمز» امروز (چهارشنبه) در یادداشتی تحلیلی به قلم «دیوید سَنگِر و پیتر بِیکِر» به بررسی سفر «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا به منطقه غرب آسیا پرداخته و آن را سفری مملو از موضوعات پر مخاطره، از نفت و سلاح اتمی گرفته تا رستگاری ولی‌عهد سعودی، توصیف کرد.

در ابتدای این یادداشت ضمن اشاره به آغاز سفر چهار روزه بایدن به منطقه غرب آسیا از روز چهارشنبه، آمده است: «[بایدن] تلاش می‌کند تا سرعت روزافزون برنامه هسته‌ای ایران را کاهش دهد، جریان نفت به جایگاه‌های سوخت آمریکا را تسریع بخشد و روابط با عربستان سعودی را تغییر دهد، بدون اینکه به‌نظر برسد ولی‌عهدی را در آغوش می‌گیرد که سازمان سیا معتقد است در پس قتل یک مخالف برجسته ساکن ایالات متحده بوده است».

نیویورک‌تایمز نوشت: «هر سه تلاش، مملو از خطرات سیاسی برای رئیس‌جمهوری است که منطقه را به خوبی می‌شناسد، اما برای اولین بار در شش سال گذشته است که با اهرم‌هایی بسیار کمتر از آنچه که برای شکل‌دهی به رویدادها نیاز دارد، به منطقه بازمی‌گردد».

این روزنامه درباره تلاش‌های بایدن علیه برنامه هسته‌ای ایران در سفر به غرب آسیا،ادعا کرد: «مذاکرات ۱۸ ماهه او برای احیای توافق هسته‌ای ایران متوقف شده و تلاش دیپلماتیک برای مجبور کردن تهران به خارج کردن بیشتر سوخت اتمی که اکنون در حال غنی‌سازی به سطح تسلیحاتی است نیز قطع شده است».

نگارندگان این یادداشت درباره تلاش بایدن جهت افزایش تولید نفت در غرب آسیا برای جایگزین کردن با نفت و گاز روسیه، تحلیل کرد: «در حالی که انتظار می‌رود هیچ توافق صریحی در مورد افزایش تولید نفت سعودی اعلام نشود - به دلیل نگرانی از اینکه ممکن است به عنوان پاداشی برای سهولت بازگشت ولی‌عهد به عرصه دیپلماتیک به نظر برسد - اما مقامات می‌گویند احتمالا در یک یا دو ماه آینده انجام خواهد شد».

به نوشته نیویورک‌تایمز، مقامات دولت آمریکا می‌دانند که وقتی عکس‌های اجتناب‌ناپذیر دیدار بایدن با «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی، آنهم کمتر از دو سال پس از آنکه بایدن قول داد عربستان سعودی را در صحنه بین‌المللی منفور کند، مورد انتقاد شدید حزب خود قرار خواهند گرفت؛ وعده‌ای که به بهانه قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار واشنگتن پست در کنسولگری ریاض در استانبول صادر شد.

این روزنامه ادامه داد: «بایدن اغلب این دوره را در تاریخ به عنوان رقابتی بین دموکراسی و استبداد معرفی کرده است و دولت‌های کوبا و ونزوئلا را به دلیل اقدامات سرکوبگرانه خود از شرکت در نشست اخیر قاره آمریکا در لس‌آنجلس منع کرده است. اما او سفر به عربستان سعودی را به عنوان تمرینی برای واقع‌گرایی توجیه کرده است».

نیویورک‌تایمز با بیان اینکه یک مؤلفه مانور از موضع ابرقدرت نیز در سفر رئیس‌جمهور آمریکا وجود دارد، توضیح داد: «بایدن زمانی که به قدرت رسید به صراحت گفت که می‌خواهد تمرکز آمریکا بر خاورمیانه را از بین ببرد و روی چین تمرکز کند؛ وعده‌ای که بازتابی است از اعتقاد او به اینکه واشنگتن ۲۰ سال را تلف کرده است در حالی که باید بر روی یک رقیب مناسب خود تمرکز کند. اما این سفر تا حدی در مورد جلوگیری از تهاجم چین به منطقه خاورمیانه نیز هست».

در ادامه این بخش آمده است: «هفته گذشته، واشنگتن و ریاض در سکوت یک یادداشت تفاهم برای همکاری در ساخت نسل بعدی شبکه مخابراتی 5G در عربستان سعودی امضا کردند. این برای حذف شرکت چینی هوآوی به‌عنوان قهرمان 5G طراحی شده است».

نویسندگان این یادداشت ضمن اشاره به وجود مسئله جنگ اوکراین در پس‌زمینه دیدارهای بایدن در این سفر، نوشتند: «دستیاران بایدن به صراحت گفتند که در بهار از زمانی که اسرائیل بر اتخاذ موضعی بی‌طرفانه در قبال جنگ اصرار داشت و می‌گفت که این تنها راه برای نخست‌وزیر نفتالی بنت است تا ارتباط با رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین را حفظ کند، آزرده خاطر شدند».

این روزنامه با بیان اینکه «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز دوشنبه مدعی شد ایران قصد دارد چند صد فروند هواپیمای بدون سرنشین به روسیه بفروشد و علاوه بر آن آموزش‌های لازم برای به‌کارگیری این پهپادها را نیز به نیروهیا روس بدهد، ادعا کرد: «انگیزه اصلی سالیوان از مطرح کردن آن مسئله این بود که به تهران و مسکو هشدار دهد که ایالات متحده ناظر است. اما با توجه به اینکه انتظار می‌رود دیدار بایدن با نمایش توانایی اسرائیل برای استفاده از سلاح‌های لیزری علیه پهپادها و موشک‌ها آغاز شود، به نظر می‌رسد که قصد دارد پیامی به اسرائیل در مورد حمایت بیشتر از اوکراین ارسال کند».

نیویورک‌تایمز درباره اهداف بایدن از سفر به تل‌آویو افزود: «این [اظهارات سالیوان] همچنین به بایدن و یائیر لاپید نخست‌وزیر موقت اسرائیل، نقطه توافق مشترکی در مورد نحوه رویارویی با ایران، در بحبوحه تداوم درگیری‌های پشت پرده بر سر چگونگی مدیریت یک چرخش حیاتی در پرونده هسته‌ای ایران، می‌دهد. به‌طور رسمی، اسرائیل با احیای توافق هسته‌ای ایران مخالف است، اگرچه به نظر می‌رسد این یک موضوع بحث‌برانگیز باشد. گفت‌وگوها برای ماه‌ها متوقف شده بود و بایدن درخواست ایران مبنی بر حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی واشنگتن را رد کرد».

این یادداشت با ادعای اینکه توافق هسته‌ای ایران ممکن است هم‌اکنون غیرقابل احیا باشد، اضافه کرد: «در اوایل بهار، رابرت مالی و آنتونی بلینکن گفتند که تنها چند هفته، شاید یک ماه یا بیشتر، برای دستیابی به یک توافق پیش از پیشرفت‌های ایران و دانش به‌دست‌آمده از نصب سانتریفیوژهای پیشرفته برای تولید اورانیوم در سطح بالا باقی مانده است. اکنون، چهار ماه بعد، دستیاران آقای بایدن از توضیح اینکه چگونه اجازه داده‌اند این ضرب‌الاجل به پایان برسد خودداری می‌کنند و همچنان اصرار دارند که احیای توافق ارزشمندتر از کنار گذاشتن آن است».

این روزنامه ضمن اشاره به ادعای «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که اوایل ماه جاری در استرالیا گفته بود برنامه هسته‌ای ایران اکنون آنقدر پیشرفته شده که دیگر کشورها در منطقه وسوسه می‌شوند از آن تقلید کنند، نوشت: «عربستان سعودی گفته است که این حق را برای خود محفوظ می‌داند که زیرساخت‌های هسته‌ای را که ایران در حال ساخت است، برای خود نیز بسازد».

در ادامه این مطلب به سفر بایدن به ریاض نیز پرداخته شده است: «کاخ سفید برای مصرف داخلی خود استدلال کرده که تصمیم بایدن برای رفتن به عربستان سعودی به دلیل طیف وسیعی از مسائل امنیت ملی است، نه فقط نفت. اما نفت در واقع فوری‌ترین دلیل سفر در زمان قیمت بالای بنزین است. بایدن که نمی‌خواهد نشان دهد یک موضع اصولی در مورد حقوق بشر را برای انرژی ارزان‌تر قربای می‌کند، قصد ندارد در طول توقف خود در جده هیچ قرارداد نفتی را اعلام کند. اما به گفته مقامات فعلی و سابق آمریکایی، دو طرف تفاهم دارند که عربستان سعودی زمانی که توافقنامه فعلی سهمیه در ماه سپتامبر منقضی شود، تولید نفت را افزایش خواهد داد، که دقیقا در زمان مبارزات انتخاباتی میان دوره‌ای کنگره آمریکا خواهد بود».

«مارتین ایندایک» دیپلمات سابق دولت‌های «بیل کلینتون» و «باراک اوباما» در منطقه غرب آسیا می‌گوید مقدار دقیق هنوز مشخص نیست، اما انتظار می‌رود عربستان سعودی تولید خود را حدود ۷۵۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد و امارات عربی متحده نیز با ۵۰۰ هزار بشکه بیشتر در روز از این روند پیروی کند. اینکه افزایش تولید نفت توسط این دو کشور چقدر قیمت‌ها را در جایگاه‌های سوخت آمریکا کاهش می دهد، مشخص نیست و ممکن است به اندازه کافی سریع یا عمیق نباشد تا روحیه عمومی را قبل از نوامبر تغییر دهد.

پیش از این، جیک سالیوان طی نشست خبری در کاخ سفید با تایید تلاش‌های واشنگتن برای سازش بین ریاض و تل‌آویو، گفته بود: «من از تلاش‌های فشرده‌ای که در سفر بایدن در خصوص عادی‌سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی به‌ویژه انجام خواهد گرفت، جلوگیری نمی‌کنم»/فارس