سفر بایدن به منطقه و بروز شکاف سیاسی در آمریکا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ جو بایدن رئیس جمهور آمریکا روز چهارشنبه 22 تیرماه وارد سرزمین های اشغالی شد و قرار است در تور منطقه‌ای سه روزه خود به کرانه باختری رود اردن و عربستان سعودی سفر ‌کند. این سفر نخستین سفر بایدن در مقام رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه غرب آسیاست.

سفر بایدن تبعات داخلی در آمریکا داشته و باعث ایجاد شکاف و موجی از اختلاف های سیاسی به ویژه در میان سیاستمداران دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه شده است. در این میان دو پرونده حساس شکاف ها را بیشتر کرده و موجب افزایش انتقادات از رئیس جمهور آمریکا شده است.

پرونده قتل جمال خاشقجی و دست داشتن ولیعهد سعودی در آن

نخستین موضوعی که موجب ایجاد شکاف و افزایش انتقادات از سفر منطقه‌ای بایدن شده، پرونده‌ قتل جمال خاشقجی، فعال مخالف سعودی به دست مأموران ولیعهد عربستان است. این پرونده قتل نه تنها باعث واکنش‌های گسترده جهانی شد، بلکه در داخل آمریکا و در میان سیاستمداران این کشور اختلافات بسیاری به وجود آورده است و حتی بسیاری را به این نتیجه رساند به دلیل این رویداد باید از برقراری روابط عادی با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی خودداری کرد.

برخی از سیاستمداران بانفوذ حزب دموکرات از جمله آدام شیف، نماینده کنگره واکنش‌هایی به شدت منفی در قبال کنش حکومت عربستان در پرونده خاشقجی نشان دادند و حتی خواستار این رویکرد شدند تا وقتی عربستان تغییری اساسی در زمینه حقوق بشر ایجاد نکند، واشنگتن نباید به دنبال گسترش روابط با این کشور باشد.

بایدن به خاطر برخی از موضوعات نظیر خودداری از گسترش روابط سیاسی و نظامی ریاض با پکن و مسکو و تلاش برای اقناع مقام های سعودی برای افزایش عرضه نفت، از موضوعات حقوق بشری عربستان عقب نشینی کرده است

شخص بایدن نیز در دوره رقابت های انتخابات ریاست جمهوری 2020 گفته بود سعودی‌ها را وادار به پرداخت تاوان و بهای قتل خاشقجی خواهد کرد. بایدن همچنین پس از ورود به کاخ سفید با صدور مجوز انتشار گزارش اطلاعاتی آمریکا که نشان می‌داد بن‌سلمان مسئول قتل در کنسولگری عربستان در استانبول بوده؛ نشان داده بود در عمل به وعده‌هایش جدی است. او که به این دلیل حتی از معامله مستقیم با ولیعهد سعودی خودداری کرده بود، حالا با سفر به عربستان و دیدار و ملاقات با بن‌سلمان نشان می‌دهد تجدیدنظری اساسی در باورها و راهبرد‌هایش به وجود آمده است.

رئیس جمهور آمریکا در روزهای اخیر برای توجیه سفرش در مقاله‌ای با عنوان «چرا به عربستان سعودی می‌روم» نوشت: می‌دانم افراد زیادی با تصمیم من برای سفر به عربستان مخالف اند؛ اما به عنوان رئیس جمهور وظیفه دارم کشورمان را قوی و امن نگه دارم. باید خود را در بهترین موقعیت ممکن قرار دهیم تا از چین پیشی بگیریم، برای ثبات بیشتر در منطقه تلاش کنیم و برای انجام این کارها باید به طور مستقیم با کشورهایی که می‌توانند بر این نتایج تأثیر بگذارند تعامل داشته باشیم.

بایدن درواقع به خاطر برخی از موضوعات نظیر خودداری از گسترش روابط سیاسی و نظامی ریاض با پکن و مسکو و تلاش برای اقناع مقام های سعودی برای افزایش عرضه نفت، از موضوعات حقوق بشری که در دوره رقابتهای انتخاباتی بر آنها تأکید می‌کرد، عقب نشینی کرده و این در حالی است که برخی از مقام های دولت آمریکا هنوز بر این باورند باید اقدامات بیشتری برای پاسخگو کردن عربستان برای این جنایت انجام شود. آدام شیف، عضو برجسته دموکرات کنگره آمریکا گفته است بایدن نباید به عربستان سفر یا با ولیعهد این کشور دیدار کند. فعالان حقوق بشر چهره‌های رسانه‌ای و حتی برخی از سیاستمداران دموکرات نیز ایده دست دادن رئیس‌جمهور آمریکا با ولیعهد سعودی را محکوم کرده‌اند.

رژیم صهیونیستی و پرونده قتل شیرین ابوعاقله

دومین پرونده‌ای که موجب افزایش انتقادات از سفر منطقه‌ای بایدن شده، قتل شیرین ابوعاقله، خبرنگار الجزیره به وسیله نیروهای رژیم صهیونیستی است. نتیجه تحقیقات آمریکا درباره پرونده خبرنگار الجزیره که در ماه می گذشته در حین پوشش حمله نیروهای صهیونیستی به اردوگاه جنین به شهادت رسید، موجب نارضایتی و خشم فلسطینیان شده است. در حالی که فلسطین گلوله شلیک‌شده به ابوعاقله را برای تحقیقات در اختیار طرف آمریکایی قرار داد، این کشور در گزارش خود تأکید کرد نمی‌تواند طرف شلیک‌کننده این گلوله را دقیقاً مشخص کند. فلسطینیان امیدوار بودند آمریکا به روشنی مسئولیت قتل ابوعاقله را که شهروند آمریکا بود، متوجه رژیم صهیونیستی کند.

با وجود این، آمریکا احتمال داد گلوله‌ای که با آن شیرین ابوعاقله به شهادت رسید از سلاح صهیونیستی شلیک شده باشد، اما تأکید کرد دلیلی درباره اینکه او به عمد کشته شده باشد، وجود ندارد. وزارت امور خارجه آمریکا ادعا کرد با گلوله‌ای که با آن ابوعاقله به شهادت رسید، نمی‌توان به نتیجه نهایی درباره سلاحی که گلوله از آن شلیک شد، دست یافت.

این اظهارات موجی از انتقادات را در داخل و خارج از آمریکا به دنبال داشته است. به عنوان نمونه بیش از 50 نماینده چپ‌گرای آمریکایی از حزب دموکرات به رهبری آندره کارسون، نماینده کنگره آمریکا تأکید کردند ابوعاقله دارای تابعیت آمریکایی است و خواستار آغاز تحقیقات درباره علل و عوامل کشته شدن این خبرنگار فلسطینی شدند. اوکاسیو کورتز، نماینده کنگره آمریکا نیز گفته است: فکر می‌کنم برای ما واقعاً مهم است ببینیم چه اتفاقی برای ابو عاقله در فلسطین افتاد، او به دست نیرو‌های صهیونیست کشته شد، او خبرنگاری محترم و شهروند آمریکا بود. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم این حوادث با منابع مالی ما رخ دهد.

نظرسنجی‌ها درباره سفر بایدن به منطقه چه می‌گویند؟

نظرسنجی‌های بین‌المللی نشان می‌دهند مردم آمریکا موافق سفر بایدن به غرب آسیا نیستند. سفر بایدن به عربستان با توجه به کارنامه حقوق بشری این کشور انجام می شود و سفر به رژیم صهیونیستی نیز تحت تاثیر قتل شیرین ابوعاقله قرار دارد.

واشنگتن‌پست در گزارشی با استناد به داده‌های یک نظرسنجی که به تازگی به وسیله دانشگاه مریلند آمریکا انجام شد، استدلال کرد کمتر از یک چهارم آمریکایی‌ها با سفر بایدن به غرب آسیا موافق اند و عمده مخالفت‌های آنها با این موضوع نیز تا حد زیادی ناشی از آن است که رژیم صهیونیستی و به‌ویژه عربستان را به دلایل مختلف به مثابه کنشگران چالش‌زایی برای واشنگتن در عرصه معادلات بین‌المللی قلمداد می‌کنند.

به عنوان نمونه، نظرسنجی دانشگاه مریلند نمونه‌ای از 2 هزار و 208 آمریکایی را به سه گروه تقسیم کرد که هر کدام با چارچوب متفاوتی برای نظرخواهی ارائه شدند. در نمونه خنثی، 24 درصد موافق و 25 درصد مخالف این سفر بودند.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند مردم آمریکا موافق سفر بایدن به غرب آسیا نیستند. سفر بایدن به عربستان با توجه به کارنامه حقوق بشری این کشور انجام می شود و سفر به رژیم صهیونیستی نیز تحت تاثیر قتل شیرین ابوعاقله قرار دارد

زمانی که عوامل نظرسنجی به گروه دوم گفتند، سفر بایدن درباره حفاظت از امنیت داخلی رژیم صهیونیستی است (که از لحاظ تاریخی توجیهی کاملاً دقیق برای سیاست آمریکا در منطقه است) مخالفت‌ها افزایش یافت و از 25 درصد به 31 درصد رسید، در حالی که موافقت‌ها ثابت ماند. شیبلی تلهامی که این نظرسنجی را انجام داده، در واشنگتن پست نوشت: به نظر نمی‌آید تمرکز بر امنیت رژیم صهیونیستی به بایدن کمک کند تا سفرش را به مردم آمریکا بفروشد.

درباره سفر به عربستان نیز انتظار بود تضمین امنیت انرژی باعث موافقت مردم آمریکا شود؛ با وجود این، سفر مذکور نیز 33 درصد نارضایتی و 23 درصد تأیید را به همراه داشته است.

با وجود نارضایتی افکار عمومی آمریکا از افزایش قیمت نفت، آنها نگرانی‌های جدی درباره پیشینه نامناسب حقوق بشری عربستان دارند. درست به همین دلیل است که ذکر نام عربستان در صورت سؤال‌های ارائه شده به پاسخ دهندگان، نرخ‌های بالاتری از نارضایتی از سفر بایدن به غرب آسیا را ثبت کرده است.

بیشتر پاسخ دهندگان وقتی نام عربستان سعودی آمد، ناخودآگاه یاد موضع گیری بایدن که پیش‌تر وعده داده بود با عربستان به مثابه دولتی یاغی رفتار کند می‌افتند. درباره ادعا‌های بایدن که وی در جریان سفر به غرب آسیا سعی دارد تا منافع امنیتی رژیم صهیونیستی را به پیش براند نیز باید گفت، آنها نتوانسته‌اند کمکی به وی کنند و او را قادر سازند تا این سفر را در عرصه سیاست داخلی آمریکا به نخبگان سیاسی و مردم این کشور بفروشد.

در این شرایط امکان دارد سفر بایدن به غرب آسیا حتی به کاهش سطح اعتبار وی در میان هم حزبی‌هایش در حزب دموکرات نیز منجر شود. به ویژه اینکه نظرسنجی تازه مؤسسه افکارسنجی سیویکس نشان می‌دهد محبوبیت بایدن به ۳۰ درصد کاهش یافته است که پایین‌ترین میزان ثبت شده تاکنون به شمار می‌آید. در همین راستا رایان گیردوسکی، مشاور حزب جمهوری خواه با تشبیه دولت بایدن به قایق و بیان فراوانی مشکلات گریبانگیر آن می‌گوید: ریاست جمهوری بایدن به علت هزار سوراخی که در این قایق وجود دارد، در حال غرق شدن است.

نتیجه‌گیری

سفر بایدن به منطقه در بحبوحه بحران در بازار‌های انرژی جهانی پس از بحران اوکراین و ایجاد مشکل در عرضه نفت جهانی، انجام می شود. موضوعی که موجب شده تا مشکلات زیادی برای دولت‌های غربی ایجاد شود و آنها به طور خاص این گمانه‌زنی را مطرح کنند که موضوع تأمین انرژی و به طور خاص نفت، محرک و دلیل اصلی سفر بایدن به عربستان است.

در هر صورت نخستین جلوه سفر بایدن به عربستان و رژیم صهیونیستی پس از به قدرت رسیدن او در کاخ سفید، کنار گذاشته شدن دستورکار حقوق بشر در سیاست دولت آمریکاست. رئیس جمهور آمریکا درحالی به عربستان می‌رود که تا پیش از آن دموکرات‌ها به‌دنبال دست داشتن بن‌سلمان و حاکمیت سعودی در ماجرای قتل خاشقجی در ترکیه، به‌دنبال قطع صادرات سلاح به عربستان و قرار دادن بن‌سلمان ذیل عنوان قانون تحریم حقوق بشری مگنیتسکی بوده‌اند.

کارشناسان سیاسی معتقدند کاخ سفید درک می‌کند دست دادن بایدن با بن سلمان و انتشار عکس آن ممکن است اجتناب‌ناپذیر و ضروری باشد، آن هم در زمانی که واشنگتن به دنبال بازسازی روابط خود با این کشور نفت‌خیز و با ولیعهد جوان آن است که به احتمال زیاد برای سالیان دراز بر پادشاهی سعودی حکومت خواهد کرد. اگر این اتفاق بیفتد، بایدن بدون شک با انتقادات مخالفان جمهوری خواه مواجه می‌شود که استدلال می‌کنند رئیس جمهور با متحدی مشکوک برای افزایش تولید نفت به جای تولیدکنندگان داخلی وارد مذاکره شده است. دموکرات‌ها نیز از او انتقاد خواهند کرد؛ زیرا آنها از بایدن خواسته‌اند دیدار با ولیعهد سعودی را به دلیل نگرانی‌های حقوق بشری به تعویق بیندازد.

گرچه یکی از اهداف سفر منطقه‌ای بایدن تلاش برای بهبود موقعیتش در داخل آمریکاست، اما این سفر می‌تواند به افزایش انتقادات از بایدن و کاهش بیشتر محبوبیت وی نزد افکار عمومی آمریکا و حتی در میان سیاستمداران حزب دموکرات شود. به ویژه اینکه دموکرات‌ها اصرار دارند حقوق بشر و ارزش‌های دموکراتیک برای آنها حائز اهمیت بسیار دارد و این در حالی است که موضوع حقوق بشر جایگاه ویژه‌ای در سفر بایدن به منطقه ندارد.