ماجرای حق پخش تلویزیونی استقلال و پرسپولیس چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر باشگاه استقلال تهران 20 مردادماه 1401 در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «به منظور احقاق حق باشگاه استقلال از درآمدزایی مرتبط با محتوا و هماهنگی به عمل آمده با سازمان لیگ، از این پس امکان حضور دوربین‌های تلویزیونی جهت تصویربرداری از مسابقات خانگی (به استثنا پخش زنده مسابقه) و نشست‌های خبری پیش و پس از مسابقاتی که استقلال میزبان آن‌هاست، وجود ندارد».

با گذشت دو روز از صدور اطلاعیه باشگاه استقلال، این بار مدیران دو باشگاه بزرگ پایتخت در نامه‌ای مشترک خطاب به پیمان جبلی رئیس سازمان صداوسیما، خواستار جلوگیری از پخش خلاصه بازی‌ها و گل‌های به ثمر رسیده دو تیم در بخش‌های خبری و برنامه‌هایی مثل فوتبال برتر و شب‌های فوتبالی شدند. بر این اساس مصطفی آجرلو و رضا درویش مدیرعامل دو باشگاه استقلال و پرسپولیس طی نامه‌ای به پیمان جبلی رئیس سازمان صدا و سیما خواستار رعایت مواردی از سوی صداوسیما شدند. در بخشی از این نامه آمده است:

«با توجه به واگذاری سهام دو باشگاه در فرآیند خصوصی سازی و هواداران و تکالیف قانونی شرکت‌های بورسی همچنین کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا الزاماتی متوجه دو باشگاه است که با توجه به این اقدامات و به جهت جلوگیری از تضییع حقوق سهامداران، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به توقف موارد زیر اقدام لازم مبذول شود.

۱. پخش زنده بازی‌ها و گل‌های به ثمر رسیده بازی‌های استقلال و پرسپولیس در بخش‌های مختلف خبری.

۲. پخش بازی زنده بازی‌ها و گل‌های به ثمر رسیده در برنامه‌های تولیدی مانند فوتبال برتر، شب‌های فوتبالی، ورزشگاه و ... .

۳. پخش زنده و غیرزنده مسابقات و محتوای دو باشگاه در پلتفرم تلوبیون و سایر پلتفرم‌ها و تلویزیون‌های اینترنتی.

در صورت تمایل آن سازمان هر دو باشگاه آماده برگزاری جلسه در خصوص واگذاری حقوق با تعرفه توافقی هستند. مبحث حق پخش تلویزیونی نیز نیازمند بازنگری است که با عنایت جنابعالی در فرصت مقتضی مورد بررسی مجدد قرار خواهد گرفت».

اما یک روز پس از انتشار نامه مشترک مدیران دو باشگاه استقلال و پرسپولیس، باشگاه پرسپولیس از تعامل با صداوسیما برای پخش تلویزیونی بازی‌های این تیم خبر داد. این باشگاه در بیانیه‌ای اعلام کرد:

«بعد از بیانیه مشترک باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال در خصوص حق پخش برخی از جریانات سعی بر آن داشتند که در اذهان عمومی اینگونه تداعی نمایند که این باشگاه با صداوسیما دارای زاویه بوده و بیانیه اعتراضی است به عملکرد آن سازمان، لذا در جهت تنویر افکار عمومی موارد ذیل اعلام می‌گردد.

الف: این باشگاه همواره پیشگام در قانونمداری و رفتار احترام‌آمیز بوده و منافع ملی را بر منافع باشگاهی مقدم می‌شمرد.

ب: ما برای کسب حق پخش تلویزیونی همراه سایر باشگاه‌ها و باشگاه استقلال به دنبال تلاش برای تعامل سازنده و ارائه راه حل‌های مسئولانه هستیم و معتقدیم باید مشکلات را در کنار یکدیگر، در چهارچوب قوانین کشور، به صورت منطقی و رعایت احترام متقابل حل نمائیم.

ج: با توجه به دستورات اکید ریاست جمهوری برای پاسخگویی به مطالبات مردم به صورت فوری، انقلابی و جهادی از مجلس و دولت انقلابی درخواست داریم به صورت فوری و دو فوریتی موضوع ارزش گذاری واقعی حق پخش را در دستور کار خود قرار داده و نسبت به تأمین بودجه مذکور اقدام نمایند.

د: از حضور برنامه‌های تولیدی نیز در مسابقات این باشگاه استقبال نموده و درخواست داریم در مسیر تحقق حق پخش واقعی فوتبال ما را یاری رسانند».

اما داستان حق پخش تلویزیونی مسابقات دو باشگاه استقلال و پرسپولیس به صدور چند اطلاعیه ختم نشد. روز جمعه 21 مردادماه و همزمان با آغاز هفته اول لیگ برتر فوتبال ایران، اظهارات دو مجری برنامه فوتبال برتر، محمدحسین میثاقی و محمدرضا احمدی، همزمان با پخش بازی استقلال و سپاهان و حین گزارش این دیدار، بازتاب‌هایی در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت. آن‌ها تقاضای باشگاه‌ها را نادرست اعلام کردند و مدعی پرداخت حق پخش تلویزیونی باشگاه‌ها توسط سازمان صداوسیما در دو سال گذشته شدند.

در برنامه «فوتبال برتر» نیز محمد حسین میثاقی در پاسخ به طرح مسئله حق پخش از سوی باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس، با استناد به بند پ ماده 92 قانون ششم توسعه، عنوان کرد که سازمان صداوسیما حق پخش سال 1399 و 1400 را پرداخت کرده است و در سال 1401 نیز اقدامات لازم جهت واریز مبلغ مورد اشاره در حال انجام است.

در همین راستا مصطفی محمدی رئیس مرکز طرح، برنامه و بودجه صداوسیما نیز با حضور در گفتگوی خبری شبکه خبر در مورد داستان حق‌پخش تلویزیونی دیدارهای لیگ‌برتر فوتبال گفت: تمام درآمدهایی که ناشی از پخش تلویزیونی ایجاد می شود، دو وجه دارد. در حوره تبلیغات بازرگانی یک بحث به نام اعتبار تبلیغاتی و یک بحث نقدینگی تبلیغاتی داریم. صداوسیما از شفافیت ضرر نمی‌کند؛ باشگاه‌های فوتبال اعتبارات تبلیغاتی را با درآمد تبلیغاتی اشتباه گرفته‌اند.

به طور کلی در فضای فوتبال جهان دو نوع حق پخش تلویزیونی اعمال می‌شود. در برخی کشورها حقوق پخش توسط سازمان لیگ به فروش می‌رسد و درآمد حاصل از حق پخش تلویزیون توسط سازمان لیگ، طبق جدولی خاص براساس میزان مخاطب و بازدهی مالی میان باشگاه‌ها توزیع می‌شود. در نوع دوم که کمتر مرسوم است، هر باشگاه به شکل اختصاصی حقوق پخش بازی‌هایش را به فروش می‌رساند. این مورد عموما از سوی باشگاه‌هایی که خود را پرمخاطب‌ترین و پردرآمد‌ترین تیم‌ها به لحاظ تبلیغاتی می‌دانند مطرح می‌شود.

از سوی دیگر در کشورهایی که قانون حق پخش در آن‌ها اعمال می‌شود، شبکه‌هایی که حق پخش مسابقات را نخریده باشند، اجازه پخش با تأخیر و آرشیوی مسابقات را نیز ندارند. اطلاعیه‌ها و بیانیه‌های دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در روزهای گذشته، مؤید نوع دوم مدل فروش حق پخش تلویزیونی در ورزش جهان است. یعنی شیوه‌ای برقرار شود که هر باشگاه خودش حق پخش تلویزیونی را به فروش می‌رساند.

برای روشن‌تر شدن ابعاد فروش حق پخش تلویزیونی، بد نیست نگاهی به نحوه پرداخت حق پخش در لیگ فوتبال اسپانیا بیندازیم. اخیرا روزنامه مارکا اسپانیا، در گزارشی به شرح درآمدهای حق پخش تلویزیونی در سال گذشته لیگ فوتبال اسپانیا پرداخته است. نگاهی به این گزارش نشان می‌دهد که لالیگای اسپانیا از شیوه مرسوم حق پخش تلویزیونی که زیر نظر سازمان لیگ انجام می‌گردد بهره می‌برد.

بر این اساس نیمی از مبلغ حق پخش تلویزیونی که سال گذشته ۱.۴ میلیارد دلار بوده، میان ۲۰ تیم لالیگا به طور مساوی تقسیم می‌شود. نیم دیگر اما خود به ۲ بخش تقسیم می‌شود. قسمت اول بین تیم‌هایی که جایگاه اجتماعی بهتر، فروش بیشتر بلیت و هواداران بیشتر در ۵ فصل گذشته داشته‌اند تقسیم می‌شود و قسمت دوم با توجه به رتبه‌ تیم‌ها به آن‌ها اختصاص می‌یابد.

در پایان ذکر این نکته لازم است که مشتریان اصلی فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها در بازار حق پخش تلویزیونی، رسانه‌های مختلف و شبکه‌های تلویزیونی هستند. مرسوم است که حق پخش تلویزیونی مربوط به رقابت‌های ورزشی در یک بازار به مزایده گذاشته شده و به بالاترین پیشنهاد فروخته می‌شود. حالا و در این مقطع باید ببینیم که در نهایت تعاملی میان سازمان لیگ فدراسیون فوتبال، باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس و سازمان صداوسیما برقرار خواهد شد یا همچون گذشته مسئله حق پخش تلویزیونی بدون تعامل و توافق میان طرفین ادامه خواهد یافت./فارس