«راهبرد معاصر» گزارش می‌دهد؛
وضعیت میدانی جنگ اوکراین و سناریوهای آینده
وضعیت میدانی اوکراین همچنان ناپایدار است و عملیات نظامی به‌صورت جنگ تسلیحاتی و استفاده از جنگ‌افزارهای نوین انجام می‌شود که عاملی در تغییر موازنه قوا در صحنه میدانی است. تسلیحاتی که غربی‌ها در اختیار اوکراین قرار داده‌اند، شرایط میدانی را تغییر داده است و اکنون با ورود به دهمین ماه جنگ انعطاف‌هایی در دو طرف مناقشه رخ داده است.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سیاست نظامی روسیه مبتنی بر برتری ژئوپلیتیکی بود که گام به گام و نقطه ای باید اجرا می شد؛ یعنی تسلط بر مناطق راهبردی و دارای اولویت جغرافیایی. به همین دلیل روسیه عملیات خود علیه نیروهای اوکراینی که به مناطق سکونت روس تبارها حمله کرده بودند را از سمت شمال شرق و شرق اوکراین انجام داد.
به سه دلیل روسیه تمرکز ویژه ای بر روی این مناطق داشت: نخست، نزدیکی و هم مرز بودن با روسیه که به سهولت در لجستیک و ترابری نظامی منجر می شد؛ دوم، قرابت های فرهنگی مردمان این منطقه به روسیه و سوم، حس جدایی طلبی و استقلال خواهی در مناطق شرقی اوکراین.
وضعیت میدانی اوکراین همچنان ناپایدار است و عملیات نظامی به صورت جنگ تسلیحاتی و استفاده از جنگ افزارهای نوین انجام می شود که عاملی در تغییر موازنه قوا در صحنه میدانی است
در آغاز عملیات نظامی، روسیه توانست حملات نیروهای اوکراینی را در جبهه های شرقی دفع کند، اما در ادامه سرعت مقابله با حملات را کند و تا حدود زیادی متوقف کرد. روسیه برای تحقق اهدافش و از دست ندادن تمرکز بر مناطق محل سکونت روس تبارها، در هماهنگی کامل با استقلال طلبان مناطق شرقی، طرح استقلال این مناطق را در دستور کار قرار داد.
با برگزاری همه پرسی در مناطق چهارگانه دونتسک، لوگانسک، زاپروژیا و خرسون و موافقت مردم این مناطق با استقلال، این چهارمنطقه به روسیه پیوستند و از نظر جغرافیایی وسعت این منطقه ۱۵ درصد از خاک اوکراین را شامل می شد. الحاق این چهار منطقه از سه جهت برای روسیه مهم بود:
- روسیه به دنبال برتری ژئوپولیتیکی بود. برتری ژئوپولیتیکی برای روسیه به کسب دستاورد در عرصه نظامی و از سوی دیگر توازن قوا به نفع مسکو منجر خواهد شد. غربی ها بارها اعلام کرده اند روسیه همچون شوروی سابق باید تجزیه شود و مسکو با الحاق این مناطق پیام را به غربی ها داد که نه تنها غربی ها موفق به این سناریو نخواهند شد، بلکه روسیه به دنبال گسترش دامنه جغرافیایی خود است.
- الحاق این مناطق به منزله تكميل الحاق مناطق شرقی و جنوبی اوکراین به ویژه شبه جزیره کریمه به روسیه بود و همین موضوع عاملی برای تکمیل زنجیره شرق و جنوب اوکراین برای روسیه است. از این منظر، روسیه به طور مستقیم به دریای آزوف دسترسی خواهد داشت و هیچ عاملی روسیه را در آینده در این منطقه تهدید نخواهد کرد.
- باتوجه به تمرکز درگیری ها در شرق اوکراین، روسیه با الحاق مناطق این پیام را داد که هرگونه حمله به محل سکونت روس تبارها به منزله حمله به منافع مسکو خواهد بود.
اما با تغییر روند جنگ و استفاده اوکراین از تسلیحات غربی، روسیه از یکی از مناطق شرقی اوکراین به نام خرسون (نقطه اتصال به شبه جزیره کریمه) عقب نشینی کرد که این موضوع از چند منظر مهم است:
- این عقب نشینی به واگذاری مناطق زیادی از دریای سیاه به اوکراین منجر می شود
- آسودگی خاطر برای سران مولداوی و ناتو از لشکرکشی احتمالی روسیه به سمت مرزهای جمهوری ترانس نیستریا (جمهوری خودخوانده در شرق مولداوی و هم مرز با اوکراین که از نظر اقتصادی به شدت به روسیه وابسته است)
- این عقب نشینی نشان داد روسیه برنامه ای برای تصرف مناطق جنوبی اوکراین و اتصال به مرزهای مولداوی ندارد.
- روسیه با این اقدام احتمالاً به دنبال ارسال پیام هایی به طرف های غربی و اوکراینی مبنی بر انجام مذاکرات سیاسی است و احتمالاً رودخانه دنیپرو را به عنوان منطقه توافقی اعلام کند.
باتوجه به این فعل و انفعالات چند سناریو برای تحولات میدانی آینده متصور است:
الف) انجام مذاکرات سیاسی: تاکنون دو طرف پیش شرط های مختلفی برای انجام مذاکرات سیاسی مطرح کرده اند، اما اکنون روسیه اعلام کرده بدون هیچ پیش شرطی آماده مذاکره است. اوکراین همچنان عقب نشینی از مناطق شرقی را به عنوان پیش شرط مطرح می کند. این سناریو در کوتاه مدت سناریوی محتمل است و دلیل آن دو عامل است؛ نخست، اعلام بدون پیش شرط روسیه برای مذاکره و دوم، عقب نشینی از خرسون.
ب) تشدید درگیری ها: این گزاره به وجود آمده که باتوجه به پیشروی های اوکراین و اعلام روسیه مبنی بر ورود انواع جدیدی از جنگ افزارها به صحنه میدانی، در آینده شاهد افزایش درگیری ها و تنش در مناطق شرقی اوکراین بود. البته احتمال این سناریو در حال حاضر بعید و این در صورتی است که مذاکرات سیاسی به نتیجه دست نیابد.
تسلیحاتی که غربی ها در اختیار اوکراین قرار داده اند و کمک های مادی که از این کشور می کنند، در کنار تحریم های روسیه شرایط میدانی را تغییر داده است و اکنون با ورود به دهمین ماه جنگ انعطاف هایی در دو طرف مناقشه رخ داده است.
ج) تلفیق همزمان افزایش درگیری ها و مذاکرات سیاسی: سناریوی مذکور به عنوان یکی از سناریوهای مکمل مطرح می شود و این در حالتی است که اوکراین برای بازپس گیری مناطق شرقی به سمت افزایش درگیری های نظامی برود و با این اقدامات روسیه را برای پذیرش شروط خود در موضع ضعف قرار دهد. در واقع این گونه مطرح می شود که اوکراین پیشروی های میدانی خود را به عنوان امتیازهایی برای کسب دستاوردهای سیاسی در صحنه طراحی کند.
ارزیابی نهایی
وضعیت میدانی اوکراین همچنان ناپایدار است و عملیات نظامی به صورت جنگ تسلیحاتی و استفاده از جنگ افزارهای نوین انجام می شود که عاملی در تغییر موازنه قوا در صحنه میدانی است.
تسلیحاتی که غربی ها در اختیار اوکراین قرار داده اند و کمک های مادی که از این کشور می کنند، در کنار تحریم های روسیه شرایط میدانی را تغییر داده است و اکنون با ورود به دهمین ماه جنگ انعطاف هایی در دو طرف مناقشه رخ داده است. همین موضوع به ایجاد شماتیک آینده جنگ و وضعیت میدانی آن منجر خواهد شد.