رمزگشایی از مأموریت ویژه خرازی در سوریه و لبنان

به گزارش «راهبرد معاصر»‌؛ پس از سلسله سفرهای دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی به پکن، ابوظبی و بغداد برای بهبود روابط پادشاهی سعودی و امارات عربی متحده، حال کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی به همراه عباس عراقچی، دبیر این شورا راهی سوریه و لبنان شدند. 

با توجه به زمان سفر خرازی به حوزه شامات به نظر می‌آید این اقدام در راستای تکمیل زنجیره تنش‌زدایی با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس باشد. به عبارت دیگر خرازی و عراقچی حامل پیغام تهران به متحدان خود در زمینه بازنگری در روابط با ریاض بودند. 

گفت‌وگوهای غیر رسمی میان مقام‌های ارشد امنیتی پادشاهی سعودی و سوریه به نتیجه رسیده است و دو کشور بر سر بازگشایی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها پس از عید فطر به توافق دست یافتند

دمشق نخستین مقصد سفر منطقه‌ای خرازی بود. وی  و هیئت همراهش با استقبال مهدی سبحانی، سفیر ایران در سوریه وارد فرودگاه دمشق شدند و سپس با فیصل مقداد، و عبدالستار السيد، وزیر خارجه و وزیر اوقاف سوریه دیدار کردند. سپس به دیدار بشار اسد، رئیس جمهور سوریه رفتند و با وی گفت‌وگو کردند. 

همچنین خرازی در جمع گروهی از نخبگان سیاسی، فرهنگی و اجتماعی سوریه در کتابخانه اسد حاضر و به ایراد سخنرانی پرداخت. با توجه به اخبار منتشر شده در رسانه‌ها به نظر می‌آید این سفر ارتباط مستقیمی با عادی‌سازی روابط میان دمشق و ریاض داشت. طبق گزارش رویترز و سپس تأیید آن به‌وسیله شبکه خبری الاخباریه عربستان، گفت‌وگوهای غیر رسمی میان مقام‌های ارشد امنیتی پادشاهی سعودی و سوریه به نتیجه رسیده است و دو کشور بر سر بازگشایی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها پس از عید فطر به توافق دست یافتند. 

با گذشت بیش از یک دهه از قطع رابطه میان دمشق و ریاض، بار دیگر روابط دیپلماتیک دو کشور ازسر گرفته خواهد شد. پیش‌تر امارات در سال 2018 روابط خود را با دولت بشار اسد به حالت عادی درآورد و به بازیگری فعال برای جلب نظر سایر کشورهای منطقه با هدف بازگشت به دمشق تبدیل شد. همچنین این دستاورد بزرگ سیاسی می‌تواند مقدمه‌ای برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب باشد. 

حال به نظر می‌آید نخستین پرونده مورد توافق در روند عادی‌سازی روابط میان ایران و سعودی بهبود روابط میان عربستان و سوریه است. 

بیروت دومین مقصد سفر منطقه‌ای کمال خرازی و عباس عراقچی بود. رئیس و دبیر شورای راهبردی روابط خارجی در جریان این سفر با نبیه بری رئیس مجلس، عبدالله بوحبیب وزیر امور خارجه و سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان دیدار و گفت‌وگو کردند. تأکید بر توافق پکن و دستاوردهای آن برای بازگشت صلح و ثبات به مناسبات منطقه، محور اصلی رایزنی‌ها میان طرف ایرانی و لبنانی بود. 

تأکید بر توافق پکن و دستاوردهای آن برای بازگشت صلح و ثبات به مناسبات منطقه، محور اصلی رایزنی‌ها میان طرف ایرانی و لبنانی بود

یکی از آثار رقابت منطقه‌ای میان ایران و سعودی در منطقه شامات ایجاد اختلافات شدید میان جریان‌های سیاسی حاکم بر لبنان و فراهم شدن فضا برای اقدامات تروریستی رژیم صهیونیستی همچون انفجار بندر بیروت بود. در سال‌های اخیر ارزش پول ملی لبنان افت شدیدی پیدا کرد و مردم این کشور در دریافت خدمات عمومی دچار چالش جدی هستند. حال با بهبود روابط میان تهران و ریاض فرصت لازم برای بازگشت کشورهای حوزه خلیج فارس به «عروس خاورمیانه» و سرمایه‌گذاری در این کشور مدیترانه‌ای فراهم آمده است. 

شاید مهم‌ترین جلوه این همکاری می‌تواند سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ حوزه خلیج‌فارس در میدان گازی «قانا» باشد. با توجه به نیاز فزاینده کشورهای اروپایی به منابع انرژی غرب آسیا به نظر می‌آید فرصت طلایی برای لبنان برای بهره‌برداری از این میدان گازی و بدل شدن به صادرکننده بزرگ انرژی فراهم آمده است. بازسازی خرابی‌ها، توسعه زیرساخت‌ها و احیای جایگاه بیروت در منطقه شامات، پیروزی سیاسی برای دولت- ملت لبنان و تمام کشورهای منطقه و شکستی بزرگ برای رژیم صهیونیستی خواهد بود. 

پس از سوریه و لبنان باید منتظر حل‌وفصل بزرگ‌ترین پرونده مورد مناقشه میان تهران و ریاض یعنی جنگ یمن بود. این تراژدی بزرگ در حالی هشتمین سال خود را پشت سر می‌گذارد که کشور اصیل یمن به محل رقابت قدرت‌های خارجی و گروه‌های تروریستی بدل شده است. 

در سال‌های اخیر دولت نجات ملی یمن سعی کرد علاوه بر دفاع از صنعا به عنوان بزرگ‌ترین پایگاه اقلیم شمال، جلوی دست‌اندازی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را به سواحل و منابع انرژی این کشور بگیرد. 

طبق اخبار منتشر شده به نظر می‌آید پس از اعلام آتش‌بس و توافق بر سر تبادل اسرا میان انصارالله و ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان، لحظه پایان جنگ بیش از پیش در دسترس است. پایان بحران یمن یعنی کم شدن رنج مردم مظلوم این کشور و آغاز فصلی جدید مبتنی بر همکاری اقتصادی و بازسازی زیرساخت‌های یمن.

بهره سخن

با آب شدن یخ روابط میان ایران و سعودی، نظم سیاسی-امنیتی منطقه غرب آسیا در حال تغییر است. دشمنان دیروز در حال بدل شدن به رقبا و دوستان امروز هستند. کارشناسان معتقدند، نتیجه طبیعی بهبود روابط میان تهران و ریاض، حل‌وفصل اختلافات در پرونده‌های یمن، سوریه، لبنان، بحرین و عراق میان ایران و پادشاهی سعودی است. در نظم جدید همکاری اقتصادی مبتنی بر اصل حسن همجواری و احترام به حاکمیت ملی جایگزین رقابت‌های ژئوپلیتیکی و منازعات فرقه‌ای خواهد شد. 

تغییر نوع روابط حاکم در میان کشورهای منطقه سبب تغییر الگوی رابطه با قدرت‌های فرامنطقه‌ای خواهد شد. در هنگامه جنگ و منازعه میان ایران و سعودی کشورهایی همچون آمریکا و انگلیس با فروش تسلیحات و حضور مستقیم نظامی در خلیج فارس قصد داشتند از این اختلاف خانوادگی سوءاستفاده کنند و به تاراج منابع منطقه بپردازند. 

به عبارت دیگر، نفع قدرت‌های مخرب در تداوم بحران میان تهران و ریاض و فروش اسلحه به کشورهای عربی بود. همچنین دنبال کردن این روند موجب تضمین امنیت رژیم صهیونیستی و سوق داده شدن کشورهای عربی به عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر قدس بود. حال میانجی‌گری پکن و مسکو برای بهبود روابط ایران و سعودی نشان داد کشورهای منطقه برای حل اختلافات خود دیگر امیدی به بازیگران جنگ سالار ندارند و مسیر صلح را در میان قدرت‌های نوظهور شرقی دنبال می‌کنند.