پشت پرده اخراج جان بولتون از کاخ سفید چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ یکی از ویژگی‌های کابینه دونالد ترامپ، طی چند سال گذشته، ناهمسازی و آشفتگی و بروز شکاف‌های متعدد بوده است. به طوری که طی این سال‌ها بسیاری از مقامات و وزرای کابینه ترامپ یا خود استعفا داده و یا ترامپ حکم عزل آنها را صادر کرده است. از جمله این افراد می‌توان به هوپ هیکس، گری کوهن، رکس تیلرسون، اچ آرمک مستر، دیوید شولکین، نیکی هیلی، جان کلی، جیمز ماتیس، کرستین نیلسن، الکس آکوستا، دن کوتس و جان بولتون اشاره کرد. در حقیقت دولت دونالد ترامپ، متزلزل‌ترین و رکورددار بیشترین تعداد استعفاها در داخل یک دولت در تاریخ آمریکا بوده است.

در تازه‌ترین تحولات و تغییرات در کابینه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه اعلام کرد از جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید خواسته از سمتش استعفا کند. ترامپ در توئیتر نوشت: «شب گذشته به جان بولتون اطلاع دادم که دیگر در کاخ سفید به خدمات او نیاز نیست. من و همین‌طور برخی از افراد دیگر در دولت با بعضی از پیشنهادهای او به شدت مخالف بودیم، بنابراین از بولتون خواستم استعفایش را تقدیم کند که او صبح امروز این کار را کرد. از وی بابت خدماتش بسیار متشکرم. هفته آینده مشاور امنیت ملی جدیدی معرفی خواهم کرد.» جان بولتون لحظاتی بعد از این توئیت روایت جدیدی از این استعفا مطرح کرد. او در توئیترش نوشت: «من دیشب پیشنهاد استعفا دادم و رئیس‌جمهور ترامپ گفت فردا درباره آن صحبت کنیم.» کاخ سفید اعلام کرد چارلی کوپرمن جایگزین جان بولتون به عنوان مشاور موقت امنیت ملی کاخ سفید می‌شود و مشاور امنیت ملی جدید قرار است هفته آینده معرفی شود.

چیستی و چرایی اختلافات میان ترامپ و بولتون

اختلاف نظر و دیدگاه‌های متعارض میان دونالد ترامپ و جان بولتون از ویژگی‌های بارز کابینه ترامپ طی دو سال اخیر بوده است. در همین راستا نشریه نشنال اینترست اخیرا در گزارشی پیرامون اختلاف نظر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، نوشت که «این سیاستمدار جنگ‌طلب در آستانه ترک دولت ترامپ قرار گرفته است.» این نشریه به نقل از یک مقام ارشد سابق دولت آمریکا نوشت که جان بولتون در تلاش برای تغییر حکومت در ایران، ونزوئلا و کره شمالی افراط و زیاده‌روی کرده و به همین دلیل «شنیده‌ام که ترامپ می‌خواهد او برود.»

البته این اختلاف تنها به ترامپ و بولتون محدود نیست و جان بولتون و مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا هم با یکدیگر اختلاف دارند. در واقع اگرچه پمپئو از جناح محافظه‌کار و به منزوی کردن ایران تمایل دارد، اما او نیز همانند ترامپ از بروز درگیری نظامی که ممکن است کل منطقه غرب آسیا را درگیر کند، به شدت نگران است.

پیرامون دلایل تشدید شکاف بین ترامپ و بولتون می‌توان به چند مورد اشاره کرد که از جمله آنها می‌توان به پرونده‌هایی نظیر: ایران، کره شمالی، ونزوئلا و افغانستان اشاره کرد. اوج تشدید اختلافات ترامپ و بولتون آنجا برجسته شد که نشست شورای مشاوران عالی امنیت ملی کاخ سفید به ریاست جان بولتون، اعزام 120 هزار نیروی نظامی به خلیج فارس را مورد تائید قرار داد، اما یک روز بعد ترامپ تائید این خبر را رد کرد و حتی اصل خبر را جعلی خواند.

واقعیت آن است که دولت آمریکا هرگونه تصمیم برای جنگ با ایران یا اعزام نیروهای بیشتر از این کشور به منطقه غرب آسیا را رد می‌کند. از این‌رو ترامپ به وزیر دفاع آمریکا اعلام کرده است که خواستار جنگ با ایران نیست و بارها به معاون خود اعلام کرده که وی نمی‌خواهد فشارها بر ایران به درگیری‌های نظامی مستقیم ختم شود.

در واقع در حالی که ترامپ خواهان اجتناب از درگیری نظامی با ایران است، جان بولتون از رویکرد رئیس جمهوری ایالات متحده در این موضوع ناخرسند است و این امر یکی از دلایل اختلافات اخیر آنها بوده است.

جان بولتون از چهره‌های به شدت ضد ایرانی دولت ترامپ به شمار می‌آمد که همواره ادعاهای اساسی را علیه ایران مطرح می‌کرد. از جان بولتون که حال از کاخ سفید اخراج شده به عنوان حامی گروه تروریستی منافقین نیز یاد می‌شود.

جان بولتون در 28 آگوست 2017، زمانی که سمتی در دولت ترامپ نداشت، یادداشتی را در نشریه «نشنال ریویو» با عنوان «چگونه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شویم؟» منتشر کرد که در آن پیشنهاد کرده بود ابتدا باید «تهدید جدی را که [توافق هسته‌ای] برای ایالات متحده و متحدان ما، به ویژه اسرائیل [دارد] توضیح دهیم» و سپس می‌توان با ارائه «اطلاعات جدید و محرمانه درباره رفتار غیر قابل قبول ایران در سراسر جهان پروژه لغو برجام را تقویت کنیم.» جان بولتون در سناریوی خود تأکید کرده بود که شورای امنیت ملی آمریکا باید یک «طرح تاکتیکی» برای استفاده از تمام ابزارهای دیپلماتیک ایجاد کند. بولتون که در آگوست 2017 این سناریو را منتشر کرده بود حدود هشت ماه بعد به سمت مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا منصوب شد و توانست نسخه خود را به جریان بیندازد. بخش جالب توجه‌تر این پیشنهادها جایی است که جان بولتون در سناریوی خود تأکید کرده بود که همزمان با تلاش برای لغو برجام و پس از خروج رسمی آمریکا از توافق هسته‌ای، واشنگتن باید از «مخالفان ایران اعلام حمایت و به آن‌ها کمک کند».

دیدگاه افراطی و جنگ‌طلبانه بولتون نسبت به کره شمالی، به عنوان کشوری که دونالد ترامپ درصدد تقویت روابط دیپلماتیک با آن به دلایل منافع اقتصادی می‌باشد نیز از دیگر موارد مورد اختلاف رئیس جمهور آمریکا و مشاور امنیت ملی کاخ سفید است. بولتون سال گذشته در فضای مثبت پس از اولین دیدار اون و ترامپ در سنگاپور از مدل لیبی برای خلع سلاح کره شمالی نام برد که با واکنش بسیار منفی پیونگ یانگ مواجه گردید.

از جان بولتون به عنوان یکی از تندورترین چهره‌های کاخ سفید یاد می‌شد که همواره مخالفت‌های سرسختی در ارتباط با هرگونه مذاکره آمریکا با کره شمالی دنبال می‌کرد و در حالی که ترامپ همچنان مذاکره با رهبر کره شمالی را پیگیری می‌کند، بولتون از این مذاکرات دل خوشی نداشت. بولتون از مذاکرات ترامپ با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی هم خشنود نبود.

پیرامون موضوع ونزوئلا نیز وضعیت یکسان و مشابهی برقرار است. در حالی که واشنگتن از کودتا در ونزوئلا حمایت کرده اما نمی‌خواهد متعهد به مداخله نظامی در آن شود، اما جان بولتون آشکارا با اعزام نیروهای نیابتی پشت مرزهای ونزوئلا و از طریق کلمبیا و همچنین اعزام بالگرد‌هایی در اطراف ونزوئلا، زنگ آغاز جنگ را در آمریکایی جنوبی به صدا در می‌آورد و حتی از اعلام آمادگی برای ورود نظامیان آمریکایی به ونزوئلا خبر داد.

از بولتون به عنوان معمار سیاست خارجی تهاجمی دولت ترامپ علیه دولت مادورو در ونزوئلا یاد می‌شد و گفته شده که سناریو معرفی «خوان گوایدو» به عنوان رئیس جمهور موقت ونزوئلا از سوی بولتون طراحی و دنبال شد، هرچند با بن بست در این رویکرد و ادامه کار دولت مرکزی مادورو در ونزوئلا، ترامپ بولتون را عامل بن بست در ونزوئلا می‌دانست.

یکی دیگر از مهم‌ترین موارد اختلاف رئیس جمهوری آمریکا با مشاور امنیت ملی‌اش، گفت‌وگوهای صلح با طالبان بود. بولتون اعلام کرده بود که مخالف نشست محرمانه ترامپ با نمایندگان طالبان و محمد اشرف غنی در کمپ دیوید است.

چرایی اخراج جان بولتون از کاخ سفید

دونالد ترامپ تفکر و رویکرد اقتصاد محور دارد و به دنبال محاسبات سود و زیان و منافع مادی است و جنگ را به دلیل تحمیل هزینه‌های هنگفت بر آمریکا نمی‌پسندد، همان گونه که از جنگ افغانستان و عراق انتقاد کرده و بارها به دنبال خروج و یا حداقل کاهش تعداد نظامیان آمریکایی در این دو کشور به دلیل هزینه‌های اقتصادی بوده است و همین موضوع مهمترین زمینه آغاز اختلافات رئیس جمهور آمریکا با مشاور امنیت ملی کاخ سفید شده است.

در پایان می‌توان گفت که از آنجا که ادامه حضور جان بولتون در کابینه دونالد ترامپ و امکان تشدید درگیری‌های واشنگتن، امتیازی منفی برای ترامپ در جریان انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو است و ترامپ نیز با توجه به همین موضوع و امکان ریزش آرای خود، برخلاف بولتون، علاقه‌ای به ورود به جنگ نظامی جدید ندارد. از همین‌رو نیز ترامپ مشاور امنیت ملی افراطی و جنگ‌طلب خود را برکنار کرد تا شانس پیروزی‌اش را در انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا افزایش دهد.