غروب رویای اردوغان فرا رسیده است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات سال ۲۰۰۲ ترکیه را می‌توان آغازگر روندی جدید در ترکیه نامید. رخدادی که برای همیشه پای نظامیان را از عرصه سیاسی بیرون کشیده و مجالی برای حزبی نسبتا اسلامگرا فراهم آورد. با این حال و با گذشت زمان و قائم به شخص اردوغان شدن حزب شاهد بودیم که ترکیه که توانسته بود در دهه‌ی اول هزاره‌ی سوم رشد چشمگیری را از آن خود نماید، به سراشیبی سقوط در حوزه‌ی اقتصادی و سیاست خارجی بیافتد.

سقوط پی در پی ارزش لیره و ناکامی در سیاست خارجی در منطقه را می توان نشانه های این زوال دانست. جدال میان اردوغان و فتح الله گولن هم پیمان پیشینش، بیش از پیش حزب رو معرض خطر قرار داد.

نقش منحصر بفرد اردوغان در حزب و سیاست های خودکامه او اما با واکنش هم حزبی هایش مواجه شده است. خروج یکی پس از دیگری افراد از حزب و شکست سنگین عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری ها در استانبول، آنکارا و ازمیر، نوید روزهای افول رویاهای اردوغان را می دهد.

احمد تاکان نماینده روزنامه ینی چاغ در آنکارا طی اظهاراتی در همین باره، با اشاره به ادعای تأسیس حزب جدید توسط احمد داوود اوغلو و عبدالله گل گفت: رهبری حزب جدیدی را که تأسیس خواهد شد علی باباجان برعهده خواهد گرفت.

وی در خصوص زمان تأسیس حزب نیز گفت: طبق برنامه ریزی های صورت گرفته اقدام برای تأسیس حزب قرار بود بلافاصله بعد از انتخابات 31 مارس 2019 صورت بگیرد ولی با توجه به تحولات رخ داده در خصوص نتایج انتخابات، عبدالله گل دستور داده است فعلا دست نگه داشته و منتظر بمانند. این بدین معنی نیست که هواداران گل از تأسیس حزب جدید منصرف شده اند. آنان در تأسیس حزبی جدید مصمم هستند. ولی فعلاً در کار وقفه ایجاد کرده اند. تحولات را از نزدیک دنبال خواهند کرد.

خبر تاکان اما درست از آب درآمد. داوود اوغلو کناره گیری خود از حزب حاکم را در کنفرانسی مطبوعاتی در آنکارا اعلام کرد و با این کار دست پیش را گرفت زیرا قرار است که حزب حاکم ترکیه وی را از این حزب اخراج کند. داوود اوغلو 60 ساله بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ نخست‌وزیر و رئیس حزب عدالت و توسعه بود تا این که انتقادهای او از حزب موجب تیره شدن روابطش با رجب طیب اردوغان شد.

و تشکیل حزبی جدید را  «هم یک مسئولیت و هم یک ضرورت» توصیف کرد تا «جنبشی تازه شکل بگیرد و راه‌های نوینی پیموده شود.»  او از همه کسانی که «قلبشان برای آینده ترکیه می‌تپد» دعوت کرد که به حزبش بپیوندند.

شماری از متحدان داووداوغلو نیز به همراه او از حزب عدالت و توسعه استعفا داده‌اند. داوود‌اوغلو حزب عدالت و توسعه تحت رهبری اردوغان را به «انحراف از مبانی اولیه‌اش» متهم کرده است. او از جمله منتقد لغو نتیجه انتخابات شهرداری استانبول در تیرماه گذشته بود که با شکایت حزب حاکم عدالت و توسعه صورت گرفت. این حزب شهرداری استانبول را پس از ۲۵ سال به اپوزیسیون واگذاشت. تجدید انتخابات هم در این نتیجه تغییری ایجاد نکرد.

چندی پیش «علی باباجان» وزیر سابق اقتصاد در دولت ترکیه نیز از حزب عدالت و توسعه جدا شد. ناظران این رویدادها را نشانه‌ای از پراکندگی و افول قدرت حزب عدالت و توسعه توصیف می‌کنند.

باباجان که در گذشته وزیر اقتصاد ترکیه هم بوده یکی از منتقدان برنامه‌های اقتصادی «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه است. او در درون حزب عدالت و توسعه ترکیه به جناح لیبرال و موافق اتحادیه اروپا تعلق داشت.

علی باباجان، معاون نخست وزیر و وزیر پیشین اقتصاد، روز دوشنبه ۱۸ شهریور (۹ سپتامبر) اعلام کرد که به دلیل «اختلافات عمیق» بین سیاست رجب طیب اردوغان و «اصول، ارزش‌ها و ایده‌های» خود حزبش را ترک کرده است.

علی باباجان گفته است که در شرایط فعلی ترکیه به «استراتژی‌ها و برنامه‌های جدیدی» نیاز دارد. او به عنوان وزیر اقتصاد بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ پایه رونق اقتصادی و اصلاحات ترکیه را گذاشت.

استعفای داوود اوغلو و علی بابا جان ضربه مهلکی به حزب عدالت و توسعه به شمار می رود و پیش از این رسانه ها گمانه زنی کرده بودند که در پی شکست حزب در انتخابات محلی در ماه مارس دچار شکاف و چند دستگی شود.

رسانه‌های ترکیه درباره اینکه عبدالله گل، رئیس جمهور سابق هم تلاش می‌کند یک حزب جدید و رقیب حزب حاکم تاسیس کند گمان‌زنی می‌کنند.

عبدالله گل در ماه مه سال جاری در مصاحبه با «عبدالقادر سلوی» روزنامه‌نگار ترک گفت که  قصد دارد حزب جدیدی تاسیس کند و در این باره با اردوغان صحبت کرده است. اما او تأیید کرد که با این حال تصمیم گرفته تا انتخابات شهرداری استانبول منتظر بماند.

عبدالله گل در سال ۲۰۰۱ به همراه اردوغان حزب عدالت و توسعه را تأسیس کرد و در سال ۲۰۰۷ نیز به ریاست‌جمهوری ترکیه رسید. او سال گذشته به علت انتقاد از قوانین وضعیت اضطراری از سوی اردوغان و هم حزبی‌هایش آماج حملات و انتقادات قرار گرفت.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی در همین باره می‌نویسد: از زمان اعتراضات «گزی پارک» در سال ۲۰۱۳ اوضاع فرق کرده است. اردوغان دیگر تحمل انتقادها را نداشته و بعد از کودتای نافرجام در سال ۲۰۱۶ با مخالفان خود مبارزه کرده و با  برقراری سیستم ریاست جمهوری، قدرت را کاملاً در دستان خود متمرکز کرده است. منتقدان می‌گویند که او با افراد انگشت‌شماری از مشاوران و بستگان خود در کاخش محاصره شده و به سختی به حرف کارشناسان دیگر گوش می‌دهد.

مراد صابونجو، ستون نویس مشهور ترکیه، از "نوعی پشیمانی" در میان اعضای حزب عدالت و توسعه سخن می‌گوید. به گفته این تحلیل‌گر بسیاری از اعضای حزب پشیمانند که در مورد سیاست‌های استبدادی اردوغان سکوت کرده‌اند و اکنون خواستار اصلاحات هستند.