توافق بغداد و اربیل؛ اهداف استقرار نیروهای وابسته به بغداد در مرز ترکیه

به گزارش راهبرد معاصر، برای اولین بار طی 30 سال گذشته، نیروهای عراقی وابسته به یگان «مرزبانی» در «پلیس اتحادیه» در مرزهای شمالی این کشور در استان «دهوک» مستقر شدند. استان دهوک، بخشی از اقلیم کردستان است که از سال 1991 و اعلام قانون منع پرواز در عراق، به سیطره پیشمرگه‌های کرد وابسته به حزب دموکرات کردستان (پارتی) درآمده بود. با تدوین قانون اساسی جدید عراق در سال 2005 نیز این استان به صورت رسمی جزئی از اقلیم کردستان عراق (به مرکزیت اربیل) خوانده شد.

از همان سال 1991 این منطقه مرزی به طور دائم در اختیار نیروی نظامی وابسته به بارزانی‌ها بود. حتی در سال 2017 و بعد از بازگرداندن حاکمیت ملی (دولت فدرال) بر کرکوک و تأکید بر واگذاری مرزها به دولت فدرال، این مهم در مرزهای شمالی و مشخصا در استان دهوک محقق نشده بود!

با این حال وزارت کشور عراق با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد نیروهای لشکر اول واحد مرزبانی در پلیس اتحادیه، در نقطه صفر مرزی در حومه شهرستان «العمادیه» واقع استان دهوک مستقر شده‌اند. گفته می‌شود این منطقه، یکی از اصلی‌ترین معابر تردد شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک بین ترکیه شمال سوریه است.

سرلشکر تحسین الخفاجی، سخنگوی ستاد مشترک نیروهای مسلح عراق در این مورد اظهار داشت: «نیروهای عراقی با تمام قوا تلاش می‌کنند مرزها را کنترل کرده و از هرگونه فعالیت و تردد غیرقانونی ممانعت به عمل آورند.» به عقیده وی، این موارد برای تأمین امنیت پایدار و باثبات در منطقه ضروری است.

در همین حال، یک منبع آگاه اظهار داشت: «منطقه‌ای که نیروهای وابسته به دولت مرکزی در آن مستقر شده‌اند، طی مدت‌های طولانی به حال خود رها شده و عملا راه برای هرگونه فعالیت غیرقانونی باز بود.»

او با بیان این‌که طی سال‌های گذشته پ‌ک‌ک بیش‌ترین تردد را در این منطقه داشته، یادآور شد: «ترکیه نیز با شروع عملیات خود در سال گذشته، بخشی نیروهای خود را از این طریق به عمق خاک سوریه می‌فرستاد.»

در این میان، یک نکته قابل توجه وجود دارد. نیروهای اعزامی تابع سازمان «پلیس فدرال» هستند؛ در حالی که در عموم مرزهای عراق ارتش عراق دوشادوش پلیس اتحادیه حضور دارد. مهم‌ترین تفاوت این دو سازمان نظامی در این است که ارتش تابع وزارت دفاع بوده؛‌ اما پلیس اتحادیه زیر نظر وزارت کشور قرار دارد.

در معادلات داخلی بغداد، وزیر دفاع (ثابت العباسی) شخصیتی نزدیک به ترکیه محسوب می‌شود. همین موضوع باعث شده تا اعزام پلیس اتحادیه را برخی افراد به معادلات داخلی بغداد و حتی مقاومت نسبت بدهند؛ به طوری که بغداد تلاش می‌کند در میانه نزاع آنکارا و پ‌ک‌ک نقش‌آفرینی بیش‌تری داشته باشد.

ترکیه طی دو سال اخیر به نام مبارزه با پ‌ک‌ک عملیات‌های متعددی در شمال عراق انجام داده و حتی پایگاه‌های نظامی متعددی در عراق احداث کرده است که یک مورد در منطقه «بعشیقه» در استان نینوی قرار داشته و بقیه پایگاه‌ها در اقلیم کردستان قرار دارد.

با این حال علیرغم گذشت نزدیک به دو سال و احداث ده‌ها پایگاه نظامی، هنوز تردد پ‌ک‌ک در کوهستان‌های شمال عراق ادامه دارد. ترکیه می‌خواست در چهار مرحله دست به عملیات گسترده زمینی بزند که با مخالفت بغداد و اربیل مواجه شده و حالا گفته می‌شود بغداد می‌خواهد نیروهای تابع خود را در مرزهای شمالی عراق مستقر کند تا از قدرت بازیگری بیش‌تری - در نزاع میان پ‌ک‌ک و آنکارا – برخوردار باشد.

نجیروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق در آخرین مصاحبه خود پیرامون تحرکات پ‌ک‌ک در اقلیم کردستان عراق گفت: «آن‌ها بحران بزرگی در اقلیم کردستان و عراق ایجاد کرده‌اند. اما باید تأکید کرد که پ‌ک‌ک در ساختار رسمی اقلیم کردستان عراق هیچ جایگاه قابل اعتنایی ندارد.»

او پیرامون عملیات ترکیه در شمال عراق گفت: «حزب پ‌ک‌ک از طریق حضور در عراق به پشتیبانی از فعالیت‌های خود در جنوب ترکیه می‌پردازد. به عبارت دقیق‌تر خاک اقلیم کردستان عراق را به عقبه پشتیبانی و لجستیک خود در جنوب ترکیه تبدیل کرده‌اند. اما ما در این موضع خود کاملا قاطع و مصمم هستیم که اقلیم کردستان [عراق] نباید منبع تهدید برای همسایگان ما باشد؛ نه ترکیه و نه ایران.»

در پایان باید گفت که حضور نظامیان تابع بغداد در مرزهای استان دهوک، رویداد جدیدی است که طی سه دهه اخیر سابقه ندارد. از این منظر، این رویداد بزرگ را باید مورد توجه قرار داد./ تسنیم