رویکرد متناقض اروپا به جنگ غزه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در بیش از چهار ماه جنگ رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین در نوار غزه، اتحادیه اروپا که خود را نیروی بهنجار بین المللی تعریف می کند و مدعی پیروی از مجموعه ای از ارزش ها و اصول مبتنی بر صلح، آزادی، دموکراسی، حاکمیت قانون و حقوق بشر در سیاست خارجی مشترک است، نتوانسته هماهنگ درباره جنگ غزه صحبت کند.

در این مدت، از هفتم اکتبر 2023 به این سو، رویکرد اروپا به جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه در سطح نهادهای اصلی آن (کمیسیون، شورا و مجلس) از سویی و در سطح کشورهای عضو که به کشورهای کاملاً همسو و مخالف رژیم صهیونیستی تقسیم شده اند، متناقض بوده است.

پیامدهای جنگ جاری و واکنش اروپا به آن در جوامع اروپایی از نظر افزایش سخنان نفرت‌انگیز و تهدید ارزش‌های حقوق بشر و دموکراسی، که ستون اصلی گفتمان اتحادیه اروپا هستند، منعکس شده است

این تقسیم بندی به وضوح 27 اکتبر 2023 در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در رأی دادن به قطعنامه ای که خواستار آتش بس فوری بشردوستانه در نوار غزه بود، علاوه بر بیانیه های رسمی و بیانیه های صادر شده به وسیله نهادهای اتحادیه که بر موضوع حق رژیم صهیونیستی برای دفاع از خود، در جهت گیری مطلق نسبت به رژیم صهیونیستی و در راستای موضع آمریکا درباره جنگ متمرکز بود، مشهود بود. 

این موضوع مجموعه ای از سؤالات را درباره نقش اتحادیه اروپا به عنوان بازیگر بین المللی تأثیرگذار و همچنین نقش آن در جریان درگیری فلسطین و رژیم صهیونیستی ایجاد می کند. جنگ رژیم صهیونیستی در نوار غزه شکاف گسترده در جاه طلبی های اتحادیه اروپا را برای ایجاد سیاست خارجی مشترک اروپایی نشان داده و همچنین مواضع و اظهارات مقام های اروپایی درباره جنگ رژیم صهیونیستی در نوار غزه، وضعیت شکاف داخلی در نهادهای آن را برجسته کرده است.

پیامدهای جنگ جاری و واکنش اروپا به آن در جوامع اروپایی از نظر افزایش سخنان نفرت‌انگیز و تهدید ارزش‌های حقوق بشر و دموکراسی، که ستون اصلی گفتمان اتحادیه اروپا هستند، منعکس شده است.

تظاهرات در شهرهای اروپایی که برخی از آنها طرفدار رژیم صهیونیستی و برخی دیگر طرفدار فلسطین بودند و سوءاستفاده های قانونی پس از آن در تعدادی از کشورهای اروپایی که به عنوان جنایت های ناشی از نفرت پراکنی طبقه بندی شده بودند، نشانه ای از شکست رویکرد اروپا در برخورد با درگیری فلسطین و رژیم صهیونیستی به طور کلی و جنگ رژیم صهیونیستی در نوار غزه به طور خاص است.

نخستین واکنش جمعی به عملیات نظامی حماس و جنگ رژیم صهیونیستی در نوار غزه نشان دهنده میزان تناقض در مواضع کشورهای عضو اتحادیه اروپا بود که به نوعی سردرگمی در مواضع نهادهای آن منجر شد. ابزار مؤثر اتحادیه برای تأثیرگذاری بر روند درگیری های جاری کمک های مالی است که به فلسطینیان ارائه می کند، زیرا این اتحادیه یکی از بزرگترین کمک کنندگان به فلسطینیان در عرصه بین المللی است.

الیور وارهلی، کمیسر مسئول از امور سیاست همسایگی و گسترش اتحادیه اروپا 9 اکتبر اعلام کرد، همه پرداخت‌ها به فلسطینیان و همه پیشنهادهای بودجه جدید ازجمله برای سال جاری میلادی به حالت تعلیق درآمده است. ایرلند، اسپانیا و لوکزامبورگ با اعلام تعلیق کمک به فلسطینیان مخالفت کردند و آن را تصمیمی غیرقانونی دانستند که مورد حمایت یکپارچه کشورهای عضو اتحادیه اروپا قرار نگرفت.

واکنش دوم که نشان دهنده وضعیت سردرگمی و واکنش های عجولانه در موضع اروپا بود، سفر اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا به سرزمین های اشغالی در 13 اکتبر بود که موجی از انتقادات را میان مقام های اروپایی اتحادیه اروپا برانگیخت. فون در لاین عملیات نظامی حماس را به شدیدترین حملات از زمان هولوکاست تشبیه و تأکید کرد، اتحادیه اروپا در کنار رژیم صهیونیستی است.

کارکنان اتحادیه اروپا که در سراسر جهان کار می کنند، در نامه ای سه صفحه ای خطاب به دفتر وی در 20 اکتبر و همچنین به دفاتر نمایندگی کمیسیون اروپا، از موضع فون در لاین درباره حمایت بی قید و شرط از رژیم اشغالگر صهیونیستی انتقاد و  نزدیک به 850 کارمند نامه را امضا کردند. آنها در نامه نگرانی خود را درباره بی تفاوتی آشکار نهادهای اتحادیه در قتل عام غیرنظامیان در نوار غزه، بدون توجه به حقوق بشر و قوانین بین المللی بشردوستانه ابراز کردند.

واکنش دوم که نشان دهنده وضعیت سردرگمی و واکنش های عجولانه در موضع اروپا بود، سفر اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا به سرزمین های اشغالی در 13 اکتبر بود

15 اکتبر اتحادیه اروپا با وجود تناقض در مواضع کشورهای عضوش در قبال جنگ رژیم صهیونیستی، بیانیه ای صادر و حملات حماس علیه این رژیم را محکوم کرد. در جریان اجلاس سران اتحادیه اروپا در بروکسل در 26 اکتبر 2023، بیانیه ای در رابطه با جنگ رژیم صهیونیستی در نوار غزه صادر و در آن ادعای «حق رژیم صهیونیستی برای دفاع از خود مطابق با قوانین بین المللی و حقوق بین الملل بشردوستانه» مطرح شد.

محتوای بیانیه جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در 12 نوامبر 2023 میلادی از نظر محکومیت عملیات نظامی حماس، ادعای حق رژیم صهیونیستی برای دفاع از خود و درخواست از حماس برای آزادی گروگان ها با بیانیه های قبلی تفاوتی نداشت.

این بیانیه حمله ارتش اشغالگر به بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی را محکوم نکرد، بلکه روایت رژیم صهیونیستی را پذیرفت که حماس از بیمارستان‌ها و مجروحان به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کند و صرفاً از رژیم صهیونیستی خواست برای اطمینان از حفاظت از غیرنظامیان، حداکثر خویشتنداری را اعمال کند. بر این اساس، رفتار خارجی اتحادیه اروپا پس از عملیات نظامی حماس و متعاقب آن تجاوز رژیم صهیونیستی به نوار غزه نشان دهنده وضعیت تضاد میان کشورهای عضو آن است.

جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه اختلافات داخلی را به ویژه درباره موضوعات مربوط به سیاست خارجی اتحادیه آشکارتر کرد. درباره کشورهای عضو اتحادیه و موضعشان درقبال جنگ رژیم صهیونیستی، اختلاف میان آنها در رأی دادن به قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد به وضوح مشهود بود.

در رأی گیری برای قطعنامه ES-1021 مجمع عمومی در 27 اکتبر 2023 میلادی که خواستار آتش بس فوری بشردوستانه در نوار غزه و توقف خصومت ها بود، بیشتر کشورهای عضو (15 کشور) اتحادیه اروپا رأی ممتنع دادند. بیشتر کشورهای اتحادیه تحت تأثیر روایت رژیم صهیونیستی قرار داشتند و عملیات نظامی حماس را محکوم کردند، به علاوه تعدادی از نخست وزیران و وزیران امور خارجه پس از این عملیات به رژیم صهیونیستی سفر و همبستگی خود را با آن ها اعلام کردند. با وجود این، هشت کشور اتحادیه اروپا به این قطعنامه رأی مثبت و چهار کشور رأی منفی دادند.

کشورهای اروپایی شاهد تظاهرات گسترده در همبستگی با فلسطینیان مقابل جنایت های ارتش صهیونیستی در واکنش تلافی جویانه خود و تعداد بالای جان باختگان غیرنظامی و محاصره آنها در شرایط بسیار سخت بودند که شکاف میان دولت ها و ملت ها را آشکار کرد. در همین راستا لئو وارادکار، نخست وزیر ایرلندگفت، اتحادیه به دلیل ناتوانی در اتخاذ موضعی قاطع و متحدتر در قبال جنگ رژیم صهیونیستی در نوار غزه اعتبار خود را از دست داده و اعتبار آن میان مردم رو به کاهش است.

عملیات هفتم اکتبر و متعاقب آن جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه به قلب سیاست و جامعه اروپا منتقل شد و خطر افول نسبی دموکراسی کشورهای عضو را آشکار کرد. فضای موجود برای شهروندان اروپایی برای محکوم کردن کشتار و سرکوب انجام شده به وسیله رژیم صهیونیستی رو به کاهش و کوچک شدن است.در واقع، برخی کشورها تظاهرات طرفداران فلسطینی را ممنوع کرده اند.

جوامع اروپایی بر سر جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه به شدت دچار اختلاف شده اند و عبارت هایی مانند یهود ستیزی و اسلام هراسی به سطوح بی سابقه ای رسیده است.  افزایش سخنان تنفرآمیز و جنایت های با انگیزه نژادی باعث ایجاد احساس ناامنی در جوامع مختلف شده است.

به عبارت دیگر، گفتمان اتحادیه به سمت ایجاد واقعیت‌های جدید بر مبنای ضرورت محو مناقشه فلسطین و رژیم صهیونیستی و عوامل اصلی آن، یعنی اشغال سرزمین‌های فلسطینی است. حامیان این گفتمان به تعداد کشته‌شدگان کودکان، زنان و مردان فلسطینی اهمیتی نمی‌دهند، بلکه به سرعت آنها را نادیده می‌گیرند.

تصمیم گیرندگان در اتحادیه اروپا متوجه شده اند در پرتو جنگ غزه، اتحادیه با احساس خصومت فزاینده ای در بخش های مختلف جهان اسلام و خارج از آن مواجه و این ممکن است به تضعیف حمایت دیپلماتیک از اوکراین در کشورهای غیر اروپایی کمک، در عین حال توانایی این اتحادیه برای پافشاری بر مفاد حقوق بشر را در توافق‌های بین‌المللی تضعیف کند.

نتیجه گیری

جنگ رژیم صهیونیستی علیه نوار غزه شکاف هنجاری و راهبردی زیادی را در روابط میان اتحادیه اروپا، فلسطینیان و رژیم صهیونیستی نشان داد، زیرا خواسته ها و کشورهای عضو اتحادیه که حق مردم فلسطین را برای ایجاد کشور مستقل خود مطابق با قطعنامه های مشروعیت بین المللی تأیید می کردند، غایب بودند.

همچنین در اظهارات مقام های اتحادیه اروپا هیچ نشانه ای از انتقاد از اقدامات و شهرک سازی های رژیم صهیونیستی که راه حل دو دولتی را تضعیف می کند، وجود نداشت.  این نشان می‌دهد رویکرد اتحادیه به سران رژیم صهیونیستی ثابت کرد، ادامه اشغالگری چالشی برای روابط با دو طرف نیست و چارچوب‌های حاصل از ابتکارات و پروژه‌های اتحادیه برای حل موضوع فلسطین مؤثر نبوده است.

این به دلیل فقدان رویکرد جامع مورد نیاز برای رسیدگی به علت ریشه ای آرمان فلسطین با هدف دستیابی به صلح عادلانه، جامع و پایدار در منطقه، یعنی پایان دادن به اشغالگری رژیم صهیونیستی است.

جنگ غزه همچنین قدرت روابط راهبردی با تعدادی از کشورهای اتحادیه اروپا و رژیم صهیونیستی را از سویی و وابستگی آنها به آمریکا و تسلیم شدنشان در برابر نفوذ و تبعیت از موضع آن را از سوی دیگر نشان داد؛ به گونه ای که توانایی اتحادیه را برای صحبت یک صدا و نفوذ در روند درگیری فلسطین و رژیم صهیونیستی تضعیف کرد.

در نهایت، نمی توان نفوذ نداشتن کشورهای عربی را که برخی از آنها با رژیم صهیونیستی قراردادهای صلح منعقد کردند، در اعمال فشار بر کشورهای اتحادیه در موضوع فلسطین نادیده گرفت، به ویژه اینکه رویکردهای اتحادیه نسبت به منطقه عربی به شدت تحت تأثیر بحران ها و جنگ های منطقه ای و فشار کشورهای عربی بر کشورهای اروپایی برای تغییر موضع خود درباره درگیری اعراب و رژیم صهیونیستی قرار گرفته است.