نمایشگاه کتاب در ایستگاه ۳۵/ عطر کاغذ، طعم دیجیتال

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از 19 اردیبهشت کار خود را آغاز کرده است؛ نمایشگاهی که طبق معمول با شور و شوق فراوان اهالی فرهنگ همراه بود و مهمانان بسیاری از سراسر کشور و در حوزه بین المللی حضور دارند. باید عنوان کرد، نمایشگاه های بین المللی کتاب سال هاست جای خود را میان اهالی فرهنگ و رسانه، اساتید و دانشجویان، دانش آموزان  و معلمان و به عبارتی جامعه ایرانی باز کرده، نقش مهمی در افزایش اشتیاق برای کتابخوانی در فرهنگ دوستان داشته و به مراکز مهمی برای جریان‌سازی در بازار تولید و توزیع کتاب تبدیل شده ‌اند.

به اعتقاد بسیاری، نمایشگاه های بین المللی کتاب نقش مهمی در صنعت نشر دارند و علاوه بر توزیع کتاب‌ در سطح انبوه به مخاطبان هدف خود، فرصت‌های دیگری نیز فراهم کرده اند و مهم‌ترین رویداد حوزه نشر و کتاب کشور است.

اینکه کتاب در دسترس باشد و امکان خرید و عرضه آن به سهولت میسر شود، یکی از گزینه‌های مطرح در ترغیب افراد به کتاب‌خوانی است

ارتقای میزان فرهنگ جامعه

به گفته پژوهشگران حوزه فرهنگ، هدف از برگزاری نمایشگاه کتاب ارتقای میزان فرهنگ جامعه و افزایش سرانه مطالعه و کتابخوانی کشور است. با وجود این، سؤالاتی به ذهن متبادر می شود، ازجمله اینکه آیا نمایشگاه های بین المللی می توانند نقشی در بالابردن سرانه مطالعه و کتابخوانی کشور ایفا کنند؟ در عصر رسانه های دیجیتال برگزاری نمایشگاه های کتاب چه ضرورتی دارد و چه کمکی به ارتقای سواد و دانش جامعه در لایه های مختلف خواهد داشت؟

در پاسخ باید گفت، در نمایشگاه معمولاً کتاب های حوزه های گوناگون با ناشران مختلف در چند سالن و محیطی تعریف شده گردآوری می شوند و مخاطب با هر سلیقه و نیازی به آن جذب می شود و زمینه را برای در دسترس بودن کتاب و گسترش  بستری برای مطالعه فراهم می‌کند.

اینکه کتاب در دسترس باشد و امکان خرید و عرضه آن به سهولت میسر شود، یکی از گزینه‌های مطرح در ترغیب افراد به کتاب‌خوانی است. شاید خیلی از منتقدان بر این مهم خرده بگیرند که رسانه ها، کتاب های دیجیتال و اصلاً فضای مجازی و شبکه های اجتماعی همه آنچه ما در این زمینه نیاز داریم، برطرف می کنند و لزومی ندارد نمایشگاه کتاب در عصر رسانه‌های دیجیتال برگزار شود.

باید گفت، سرانه مطالعه در ایران پایین است و نمایشگاه کتاب به دلایل بسیاری می تواند مشوق مهمی برای افزایش سرانه کتابخوانی در کشور باشد. این نمایشگاه فرصتی برای دیدار خالقان و خوانندگان آثار است و شاید بهتر باشد بگوییم، نمایشگاه کتاب جایگاه تضارب آرا و مرکز خلاقیت است. نویسنده، ناشر و خواننده در محیطی تعریف شده  می توانند گفت و گو و زمینه درک و دریافت نیاز و سلایق مخاطب را فراهم کنند. مخاطب  می‌تواند با صاحبان آثار بی پرده و بدون واسطه ارتباط برقرار و این ارتباط دوسویه و تعاملی می‌تواند زمینه تحکیم و ترویج کتابخوانی را فراهم کند.

نمایشگاه کتاب می تواند با جذابیت های خود از تخفیف های ویژه تا بن های مختلف دانشجویی، دانش آموزی یا اقشار مختلف از اساتید و معلمان گرفته تا کارمندان نهادهای دولتی و خصوصی، مخاطبان را به خود جذب کند و نقش مهمی در خرید و مطالعه کتاب های مختلف داشته باشد.

شاهدیم مخاطبانی که در سال چندان سر و کاری با کتاب ندارند، از فرصت نمایشگاه بهره می گیرند و با تبلیغات رسانه‌ای به خرید کتاب ترغیب می شوند. در ادامه ممکن است به علاقمندی و توجه بیشتر این افراد به کتاب و کتاب‌خوانی بیانجامد و مسیر اوقات فراغت آنها را به کتاب‌خوانی نیز متمایل کند.

نقش نمایشگاه در کتابخوانی

بی شک یکی از مهم‌ترین راهکار‌هایی که می‌تواند شبهه های ذهنی را در عصر رسانه های دیجیتال که هر متنی را در قالب ادبی، علمی یا سخن بزرگان به مخاطب عرضه می کند بدون آنکه منبع مشخص و درستی بیاورد، مطالعه کتاب های کاغذی با ناشران مشخص و تأیید شده است و آنچه می‌تواند آفت ناآگاهی را دفع کند و اطمینان به قلب‌ها بیاورد، کتابخوانی است.

این رفتار اجتماعی در رسانه های دیجیتالی آن گونه که مد نظر فرهنگ عمومی است، رخ نمی دهد و حتی گاهی مسیر جامعه را به ناکجاآباد می کشاند. فرهنگ کتاب‌خوانی و حضور در نمایشگاه های مختلف و حتی بازدید از آن بر فرهنگ جامعه اثری شگرف دارد، زیرا در  جامعه ای که افراد اهل مطالعه هستند، مردم و مسئولان به تفاوت اندیشه، ساختار، رویه، قانون و آیین‌نامه اعتقاد دارند و حقوق شهروندی را رعایت می‌کنند.

زیستن در جامعه ای که اسیر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و کاربرد آن‌ها در تمام ابعاد زندگی جامعه‌ بشری است با اندک تلاطمی با تغییراتی بی‌سابقه مواجه می شود؛ تا حدی که فعالیت‌های روزمره، وظایف شغلی، آموزش و پرورش کودکان و ... چنان متحول می شود که راه جبرانی باقی نمی ماند.

مخاطبان کودک در نمایشگاه

یکی از اصلی ترین مواردی که می بایست به نوع دریافت اطلاعاتی آنها به ویژه در عصر دیجیتال توجه داشت، کودکان به عنوان آینده سازان کشور هستند که پرورش آنها اصلی مهم و بنیادین به شمار می‌رود و ارتقای شاخص‌های زیستی و فرهنگی شان از اولویت‌های هر جامعه ای است.

کودکان به عنوان  بخش مهمی از جامعه از دایره‌ پیشرفت فناوری و رسانه های دیجیتال خارج نیستند و نمی توان آنها را از تلفن همراه، رایانه و اینترنت دور کرد؛ بلکه باید با تعریف مسیر درستی از دریافت اطلاعات و ترغیب آنها به کتابخوانی آموزش های درست و اصولی داد.

با توجه به اینکه کتاب دریچه‌ ورود به دنیای حیرت‌انگیز علم و دانش است و یکی از مهم‌ترین روش‌های افزایش توانمندی‌های کودک به شمار می‌رود، لذا وجود غرفه های جذاب برای کودکان در نمایشگاه همانطور که پیش تر نیز ثابت کرده بود، نقش مؤثری در ارتقای فرهنگی کودکان دارد.

یکی از اصلی ترین مواردی که می بایست به نوع دریافت اطلاعاتی آنها به ویژه در عصر دیجیتال توجه داشت، کودکان به عنوان آینده سازان کشور هستند که پرورش آنها اصلی مهم و بنیادین به شمار می‌رود

آمار کتاب خواندن ایرانی ها و دیگران

طبق گزارش مرکز آمار و  پویش تهران، سرانه مطالعه روزانه در پایتخت ١۶ دقیقه و ٣۶ ثانیه و هفته ای یک ساعت و ۵۴ دقیقه است؛ سرانه ای که به روایت آمارها برای کل ایران ۱۸ دقیقه در هفته است. آماری عجیب اما واقعی که حرف های بسیاری برای گفتن دارد. اینکه ایرانی ها خیلی کمتر از یک ساعت در هفته مطالعه می کنند، لزوم ترویج کتابخوانی را به شیوه های مختلف الزامی می کند. در این میان نمایشگاه کتاب و تبلیغات گسترده آن و مشوق های تخفیفی برای خرید کتاب با توجه به در دسترس بودن آن می تواند نقش مهمی ایفا کند.

در حالی که آمار کتاب خوانی ایرانی ها ۱۸ دقیقه در هفته است، هندی ها هفته ای ١٠ ساعت و ۴٢ دقیقه و ژاپنی ها ۱۰ ساعت و نیم مطالعه می کنند. آمار کتابخوانی تایلندی ها ٩ ساعت و ٢٨ دقیقه درهفته، چینی ها هشت ساعت و فیلیپینی ها هفت ساعت و ٣۶ دقیقه است. مصری ها هفت ساعت و ٣٠ دقیقه، فرانسوی ها تقریباً مشابه آلمانی ها و انگلیسی ها  ۶ ساعت و نیم تا ۶ ساعت و ۵۴ دقیقه کتاب می خوانند. مردم مجارستان ۶ ساعت و ۴٨ دقیقه، ترکیه ۶ ساعت و ٢۵ دقیقه سرانه مطالعه هفتگی دارند.

آمارهایی که در نگاه نخست وضعیت اسف بار سرانه کتابخوانی را در کشورمان نشان می دهد؛ سرانه ای که قطعاً با برگزاری بیشتر نمایشگاه های کتاب و مشوق هایی مانند بن های دانشجویی و دانشگاهی می تواند مرزهای رخوت را جابه جا و ایرانی ها را کتاب خوان تر کند.