فنر ارز دوباره رها شد!

به گزارش راهبرد معاصر؛ بازار ارز در روزهاي پاياني سال پرحاشيه تر از گذشته به کار خود ادامه می دهد، چراکه پس از اقدامات پلیسی بانک مرکزی در خصوص بازداشت دلالان و پلمپ برخی از صرافی ها و همچنین اعمال بسته سه گانه سیاست ارزی، بازار به آرامش و ثبات حقیقی نرسیده است. در هفته هاي اخیر شاهد صف هاي طولاني در مقابل صرافی های خيابان فردوسي هستیم، صف هايي كه خريداران به منظور تأمین ارزشان ساعت ها در آن منتظر می مانند. نزدیک به دو هفته همين وضعيت بر بازار ارز حاكم است و مردم در سرگردانی به سر می برند. نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و آغاز سفرهای خارجی و به تبع آن افزایش تقاضا برای ارز، صف ها را طولانی تر کرده است و بر میزان هرج و مرج این بازار افزوده است. طی روزهای گذشته به منظور کنترل بازار ارز، ابلاغيه اي از سوي بانك مركزي منتشر شده است و ارز تنها با داشتن ويزا و ساير مدارك (كارت ملي،‌ پاسپورت، ‌بليت و عوارض خروج از كشور) به متقاضیان فروخته مي شود. بر اساس گزارش ميداني خبرنگار راهبرد معاصر از خیابان فردوسی، تقریباً از بعد از ظهر روز گذشته خريد و فروش دلار و يورو با اخلال مواجه شده است و صرافی ها از فروش ارز به متقاضیان امتناع می ورزیدند و یا آن را با قیمت آزاد می فروختند و این مسئله امروز نیز وجود داشته است، به گزارش ایسنا «هیچ یک از صرافی ها امروز به مردم عادی یا مسافر حتی با ارائه پاسپورت و ویزا هم دلار و یورو نمی فروشند. این در حالی بود که دلالان میدان فردوسی که در اطراف این میدان ارزهای خارجی در دست دارند، دلار را ۴۸۰۰ تومان می فروختند. البته تعداد زیادی از همین افراد نیز دلاری برای فروش نداشتند. صرافی های میدان فردوسی در پاسخ به اینکه چرا دلار یا یورو عرضه نمی کنند، تنها یک کلمه جواب می دادند: "نداریم".» پر واضح است که علی رغم اظهارات مسئولین مربوطه، بازار ارز با کمبود شدیدی مواجه است. مشخص نیست که تا چه زمانی می توان با این اقدامات قیمت ارز را سرکوب کرد، ولی سابقه تاریخی نشان می دهد که این اقدامات دوام چندانی ندارد.

تیم اقتصادی دولت چه می کند؟

شواهد نشان می دهد که طی روزهای گذشته تعداد دلالان ارز خیلی هم کم نشده و صرفاً مکانشان تغییر یافته است و بسیاری از افراد با خرید ارز از صرافی ها، آن را به قیمتی بالاتر به دلالان می فروشند و دلالان نیز با قیمتی بالاتر ارز را به متقاضیان عرضه می کنند. حال سوال و نکته مبهمی که در اينجا مطرح مي شود، اين است كه تا چه زماني دلالان آزادانه به فعاليت خود ادامه مي دهند؟ و بساط صف هاي طولاني در پياده روهاي خيابان فردوسي چه زماني جمع می شود؟ اين وضعیت تا چه زماني ادامه پیدا خواهد كرد؟ و تیم اقتصادی دولت چه تصميم اساسي براي حل این معضل خواهد گرفت؟ تجربه دو هفته اخیر نشان داد برخورد با دلالان و بازداشت كردن آن ها دردي را دوا نخواهد كرد و راه حل آشفتگي بازار ارز نيست، حتی افزایش نرخ سود بانکی که خود تبعات منفی بر اقتصاد کشور، به ویژه تولید داخلی دارد نیز، نتوانست بازار ارز را آرام کند و آتش زیر خاکستر در حال شعله ور شدن است. به نظر می رسد تبعات اقدامات صورت گرفته از سوی بانک مرکزی، گواه این مسئله است که اين مشكلات را بايد به شكل بنیادی و اساسي حل كرد.

سرکوب ارز و عدم مدیریت

یکی از دلایل عمده ی به ثباتی در بازار ارز دستکاری دولت در راستای تأمین منافع سیاسی بود، بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی بازار ارز به جای مدیریت صحیح بازار ارز، تلاش کرد با عرضه مدوام ارز به بازار، به ویژه در ماه های آغازین سال دلار را در محدوده مدنظر کنترل نماید و از آن به عنوان دستاوردی در حوزه اقتصاد یاد کند، اما دیری نپاید که این ثبات کاذب، بنیان های اقتصاد کشور را با تزلزل رو به رو ساخت. هنوز زود است آفت های این بی ثباتی در اقتصاد رویت شود، ولی با گذشت زمان پیامد های تصمیمات غلط تیم اقتصادی بیشتر از گشته بر جامعه عیان خواهد شد. مسئولین مربوطه نبايد كاري می کردند كه ارز يك شبه گران شود. ارز را بايد در طول سال مديريت كرد تا به اين وضعيت دچار نگردد. بازي با ارز راه درستي برای دستیابی به مطامع سیاسی نيست، چراکه آثار سوء آن وقتی برملا گردد همچون سونامی، دستاورهای سیاسی را هم با خود خواهد برد و نتيجه آن اتفاقاتي مي شود كه امروز در بازار ارز مي بينيم.

ارز چند نرخي

در هفته گذشته دلار و یورو، دو نرخ در بازار آزاد داشتند؛ نخست، نرخی که روی تابلو اعلان قیمت ها مشخص شده بود، که برای دلار حدود۴۴۷۰ تومان بود و در طول هفته نوسان داشت و دیگری، دلار آزاد بود که با نرخ های بالاتر از ۴۷۰۰ تومان معامله می شد بود. اگر معیار را نرخ دلار بانکی در نظر بگیریم، دلار هفته با ثباتی داشت و تنها ۱۰ تا ۱۵ تومان در طول هفته در نوسان بود. اما دلار آزاد، نوسان بیشتری داشت و حدود ۱۰۰ تومان در همین بازه زمانی در تغییر بود. همچنین در هفته گذشته وضعیت یورو مانند دلار بود و با دو نرخ در بازار معامله می شد. یورو روی تابلو اعلان قیمت‌ صرافی ها در حدود ۵۴۰۰ تومان بود، اما قیمت واقعی و آزاد آن در حدود ۵۹۰۰ تومان بود.

بانک مرکزی باید با پرهیز از اتخاذ تصمیمات هیجانی، از دامن زدن التهاب به این بازار جلوگیری کند. طی روزهای گذشته دیدیم که اثرات تصمیمات بانک مرکزی دو هفته بیشتر دوام نیاورد، این مسئله ناشی از عدم پختگی تصمیمات بانک مرکزی به عنوان متولی بازار ارز است. با این اوصاف هنوز هم برای مدیریت بازار ارز دیر نشده و تیم اقتصادی دولت می تواند با اتخاذ تصمیمات کوتاه مدت و بلندمدت آرامش را به بازار ارز برگرداند. اولین گام، در میان گذاشتن واقعیات اقتصادی با مردم، از سوی دولت است، نه اینکه آن را کتمان و توجیه کند، در گام دوم باید تلاش کرد میزان شفافیت در اقتصاد افزایش پیدا کند، در این صورت میزان سفته بازی تا حد زیادی کاهش خواهد یافت و دیگر شاهد صف های طولانی نخواهیم بود. گام سوم تلاش در جهت تقویت پول ملی کشور است، که این هدف مستلزم اقدامات گسترده ای است و همت جمیع مسئولان کشور را می طلبد.