عقب نشینی ایالات متحده از سوریه؛ ماجرا به کجا ختم می شود؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ جیمز دابینز و جفری مارتینی، دو تحلیلگر ارشد اندیشکده رند، به انتقاد از تصمیم ناگهانی ترامپ در رابطه با خروج از سوریه پرداخته و پیامدهای این سیاست را برای آینده قدرت واشنگتن برشمردند. در ادامه ترجمه این تحلیل کوتاه ارائه می گردد:

دو زمینه مجزا برای انتقاد از رئیس جمهور ترامپ بابت تصمیم به خروج نیروهای امریکایی از سوریه وجود دارد. یک این که میدان برای روسیه، حکومت سوریه و ایران خالی می شود تا جای نیروهای امریکایی را در شرق سوریه بگیرند. دوم این که عقب نشینی بدون آمادگی قبلی و به صورت ناگهانی انجام شده و این در واقع رها کردن کردها، شریک امریکا، در مقابل تهاجم ترکیه است.

این اشتباهات ناشی از ناتوانی ترامپ در انتقال ماموریت نظامی شکست گروه تروریستی داعش به ماموریت پرورش یک کالای سیاسی در شمال شرق سوریه است. شراکت امریکا با کردها زد و بندی بوده. کردها همیشه مطلوب ترین گزینه در میان گزینه های بد بوده اند. در آن برهه هیچ نیروی منطقه ای دیگری نبود که بخواهد یا بتواند با ایالات متحده برای از بین بردن پایگاه های سرزمینی داعش و خلافت خودخوانده اش کمک کند. اما نه اوباما و نه ترامپ هیچگاه بر آمال کردی برای ایجاد سرزمینی آزاد و دولتی مستقل صحه نگذاشتند. رهبران کرد متناوبا هم هیچگاه روابط خود را به طور کامل با دولت دمشق قطع نکردند و با حضور دو یگان کوچک ارتش سوریه در دو شهر تحت کنترل خود کنار آمدند و پس از اجازه دادند تا دولت، وظایف مدنی و عمومی خود را در مناطق تحت کنترل کردها انجام دهد.

هنگامی که آخرین دژ داعش در اواخر 2018 سقوط کرد، رئیس جمهور ترامپ دستور عقب نشینی داد. وزیر دفاع پیشین، جیمز متیس در اعتراض به چنین تصمیمی استعفا داد. رئیس جمهور دست آخر قانع شد که نیروهای امریکایی در سوریه را نصف کند و کاملا از صحنه این کشور خارج نشود. مشاوران ترامپ امیدوار بودند که تعهد نیم بند وی می تواند تا تاسیس دولت اصلاح شده در دمشق و خروج نیروهای ایرانی ادامه یابد. هیچگاه تصوری از خروج کامل امریکا زودتر از این موعد وجود نداشت چه رسد به پیش از پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ.

نه ترکیه و نه سوریه به نظر نمی رسد که با استقلال دولتی به نام کردستان کنار بیایند. با تزلزل ایالات متحده به نظر می رسید کردها به کالای چانه زنی تبدیل شوند. مسئولین امریکایی کوشیدند کالایی برای مذاکره با ترک ها دست و پا کنند اما این نه آنکارا را راضی کرد و نه به امریکا اجازه عقب نشینی می داد. به همین خاطر 10 ماه پس از اولین دستور عقب نشینی، ترامپ دستوری مشابه صادر کرد و البته این بار، بر سر تصمیم خود ایستاده است. این اشتباه بود که مسئولین امریکایی باور داشتند و کردها را هم به این باور رسانده بودند که نیروهای ایالات متحده قرار است تا مدتی نامحدود باقی خواهند ماند. روشن است که مسئولین واشنگتن خواهان عدم گسترش نفوذ دولت سوریه، ایران و روسیه بوده اند. همچنین آن ها به درستی نگران بودند که خروج زودهنگام امریکا، به بازگشت دوباره داعش بیانجامد. اما اولویت اول در نظر آن ها، وضعیت متحدانشان در مبارزه با داعش شده بود.

حتی اگر حامیان تصمیم ترامپ استدلال کنند که اقدام وی هیچ ضربه ای به مسئولیت پذیری اخلاقی امریکا نزده، اما پر واضح است که ترک کردهای سوری، کار را برای دفعه بعدی که واشنگتن نیازمند متحد منطقه ای برای خود خواهد بود، سخت می کند.

قابل پیش بینی است که اگر کردها مجبور شوند میان اشغال ترکیه یا بازگشت به دولت سوریه یکی را انتخاب کنند، دومی را بر خواهند گزید. اما آن ها این تصمیم را تحت بدترین شرایط ممکن گرفته اند. وقتی ترکیه پیش می آید و امریکا عقب کشیده.

اگر کردها پیش از اقدام ترامپ به عقب نشینی وارد مذاکره با دمشق شده بودند، هم نتیجه بهتری می گرفتند و هم خروج امریکا جلوه بهتری می یافت. با چنین روشی، شاید مدیریت هزاران اسیر داعشی هم بهتر انجام می گرفت. در عوض کردها تحت شرایط فعلی، با توافقی تحت فشار از سوی دولت سوریه مواجه شدند که در آن اهرم های لازم برای خودمختاری در آینده به حداقل رسیده است.

گزینه های واقعی برای دولت ترامپ در رابطه با شرق سوریه این موارد بود: بقای نامحدود؛ آماده سازی برای خروج منظم و با برنامه (که زمینه را برای گسترش نفوذ دولت سوریه و متحدانش آماده می ساخت)؛ خروج بدون هشدار قبلی. ترامپ با از بین بردن فرایند های برنامه ریزی و تصمیم گیری امنیت ملی، بدترین گزینه را انتخاب کرد.

بعید است ترامپ را بتوان به بازگشت به سوی گزینه بقای نامحدود قانع ساخت ولی آتش بس 5 روزه که توسط مایک پنس بدست آمد، شاید کورسوی امیدی برای کاستن از سرعت عقب نشینی بدهد تا زمانی که بازداشت زندانیان داعش تضمین گردد و کردها مجال تنفسی برای رسیدن به بهترین توافق با دولت سوریه و روس ها بیابند.

پی نوشت: با توجه به تحلیل این دو نویسنده سرشناس اندیشکده رند، بنظر می رسد که آن ها کاملا از تصمیم ترامپ در خروج از سوریه ناخرسندند و تنها نقطه امید آن ها کاهش سرعت خروج نیروهای امریکایی از خاک سوریه شده است.