چالش‌های پیش روی عربستان با دولت ترامپ

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دونالد ترامپ با پیروزی قاطعانه بر کامالا هریس، معاون رئیس جمهور  آمریکا بار دیگر مستأجر کاخ سفید شد. این رویداد سیاسی توجه شرکا، متحدان و حتی مخالفان آمریکا را به راهبرد احتمالی دولت جدید ترامپ جلب کرده است. در غرب آسیا علاقه و نگرانی قابل توجهی نسبت به مواضع رئیس جمهور منتخب در زمینه جنگ رژیم صهیونیستی در غزه وجود دارد که در ماه‌های اخیر به لبنان، یمن و عراق نیز گسترش یافته است. ترامپ در کارزار انتخاباتی خود وعده پایان دادن به درگیری‌های منطقه‌ای داده بود و اعتبار این وعده پس از مراسم تحلیف در 20 ژانویه 2025 آزموده خواهد شد.
 
برای عربستان سعودی، آمریکا صرف نظر از حزب سیاسی حاکم در واشنگتن همچنان شریک راهبردی حیاتی به شمار می رود. از منظر تاریخی، سعودی‌ها با دولت‌های جمهوری‌خواه احساس راحتی بیشتری داشته‌اند، به‌ویژه در پرتو تنش‌هایی که روابط آمریکا و عربستان را در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما تعریف می‌کرد و تأثیر عمیقی بر مقام های سعودی گذاشته بود. آنها با ترامپ کاملاً آشنا هستند و در دوره نخس ریاست جمهوری اش، با وجود برخی ناکامی‌ها، شریک حامی یافتند. در نتیجه، عربستان سعودی امیدوار است دور دوم ریاست جمهوری ترامپ همکاری مؤثری را در بخش‌های مختلف به ارمغان آورد.
 

روابط دو طرف در نیمه دوم دوره بایدن بهبود یافت. جنگ اوکراین اهمیت احیای روابط با عربستان را با هدف ثبات قیمت‌های نفت برای تیم بایدن آشکار کرد

روابط سعودی ها با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا روندی پیچیده داشت. پیروزی بایدن در سال 2020 میلادی خبر خوبی برای عربستان نبود، به‌ویژه با توجه به نقش قبلی اش به عنوان معاون اوباما و انتقادات صریح علیه پادشاهی در کارزار انتخاباتی که حتی عربستان را «طرد شده بین‌المللی» توصیف کرده بود. کار دولت بایدن با اقداماتی ازجمله توقف حمایت از عملیات نظامی عربستان در یمن و تعلیق فروش تسلیحات تهاجمی آغاز شد که پادشاهی سعودی را برآشفت. انتشار گزارش اطلاعاتی در فوریه 2021 میلادی درباره ترور جمال خاشقجی، فعال مخالف سعودی نیز سیگنال منفی دیگری برای ریاض به شمار رفت.
 

روابط دو طرف در نیمه دوم دوره بایدن بهبود یافت. جنگ اوکراین اهمیت احیای روابط با عربستان را با هدف ثبات قیمت‌های نفت برای تیم بایدن آشکار کرد. بازدید بایدن از جده در ژوئیه 2022 میلادی قرار بود نقطه عطفی در روابط باشد، اما اظهارات انتقادی درباره پرونده خاشقجی با ناخشنودی ریاض مواجه شد. با وجود این، همکاری‌های منطقه‌ای ازجمله تمدید آتش‌بس در یمن و تلاش برای حل بحران سودان در دستور کار قرار گرفت.
 
آمریکا همچنین بر پیشبرد توافق عادی‌سازی روابط میان عربستان و رژیم صهیونیستی متمرکز شد که احتمالاً شامل توافق دفاعی آمریکا-عربستان، راه‌اندازی برنامه هسته‌ای غیرنظامی و همکاری در زمینه فناوری و هوش مصنوعی می‌شد که جنگ غزه در هفتم اکتبر 2023 میلادی پیشرفت هرگونه توافق عادی‌سازی را به حالت تعلیق درآورد.
 
با وجود روابط نسبتاً مثبت با دولت بایدن، ترجیح سیاسی نخبگان سعودی بازگشت ترامپ و این گرایش عمدتاً ناشی از رابطه شخصی ترامپ با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان است. سعودی‌ها در ارتباط با ترامپ به عنوان تاجر چیره‌دست عمل و تلاش کرده‌اند ارتباطات خود را حتی پس از خروج وی از کاخ سفید حفظ کنند، ازجمله اینکه 2 میلیارد دلار در صندوق سرمایه‌گذاری عمومی شرکت داماد ترامپ سرمایه گذاری کردند .
 

بازگشت ترامپ گرچه با نوعی آسودگی در عربستان دیده می‌شود، اما تضمین کننده نبود چالش‌های آتی نیست

از نگاه عربستان، ترامپ می‌تواند به تلاش‌های این کشور برای متنوع‌سازی اقتصاد و جذب سرمایه‌گذاری‌های آمریکایی در پروژه‌های «چشم‌انداز 2030» کمک کند. انتظار نمی‌رود وی موضوعات حقوق بشری را در گفت وگوها مطرح کند و موضع سختگیرانه علیه ایران می‌تواند با منافع راهبردی عربستان همسو باشد. با وجود این، ممکن است صرفاً خوش‌بینی باشد، زیرا ترامپ تمایل به کاهش نقش آمریکا در غرب آسیا دارد.
 
چالش اصلی پیش روی عربستان، دستیابی به توافق عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی و مستلزم ایجاد راهکاری برای حل موضوع فلسطین است. عربستان خواستار مسیری معتبر برای تأسیس دولت فلسطین است، اما با توجه به برنامه‌های الحاق کرانه باختری و مخالفت با راه‌حل دو دولتی، این مذاکرات بسیار پیچیده خواهد بود.
 
در نهایت، بازگشت ترامپ گرچه با نوعی آسودگی در عربستان دیده می‌شود، اما تضمین کننده نبود چالش‌های آتی نیست. راهبرد مشخص و مؤثر برای تعامل می‌تواند روابط را برای سعودی‌ها مدیریت‌پذیرتر کند. موضوعاتی مانند قیمت نفت، سرمایه‌گذاری خارجی، رویکرد به ایران و پرونده‌های منطقه‌ای همچنان محورهای اصلی روابط آتی خواهند بود.