مذاکرات دوحه و خوش‌بینی شکننده

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ جنگ غزه درحالی برای پانزدهمین ماه در جریان است که طی این مدت مذاکرات متعددی با میانجیگری قطر، مصر و آمریکا برای دستیابی به توافق آتش‌بس صورت گرفته، اما این مذاکرات تنها منجر به یک توافق موقت هفت روزه در نوامبر ۲۰۲۳ شد و پس از آن به رغم مذاکرات فشرده و تلاش میانجیگران، به دلیل کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی، همه تلاش‌های بعدی تاکنون ناکام مانده است.

قطر از نوامبر ۲۰۲۳ به عنوان یکی از میانجیگران اصلی در تلاش برای برقراری آتش‌بس بین رژیم صهیونیستی و حماس عمل کرده است. این کشور در کنار ایالات متحده و مصر، نقش فعالی در تلاش‌های دیپلماتیک برای آتش‌بس و تسهیل تبادل اسرا ایفا کرده است. با این حال دوحه بارها اعلام کرده است که تلاش‌های خود برای میانجیگری بین رژیم صهیونیستی و حماس را به دلیل عدم جدیت و تمایل طرفین جنگ به حالت تعلیق درآورده است.

مقام‌های صهیونیستی درباره اینکه یک توافق آتش‌بس و تبادل اسرا میان حماس و رژیم صهیونیستی در هفته‌های آتی به سرانجام برسد، محتاطانه ابراز خوش‌بینی کرده‌اند

با این حال، دور جدید مذاکرات میان حماس و رژیم صهیونیستی از ابتدای هفته با میانجیگری قطر، مصر و آمریکا در دوحه آغاز شده است. گفته می‌شود مذاکرات آتش‌بس، با ورود جنگ غزه به چهارصد و شصتمین روز خود و با وجود اختلافات و برخی پیچیدگی‌ها، نسبت به دور مذاکرات گذشته شاهد پیشرفت بوده است. برت مک گورک، مشاور رئیس جمهور آمریکا برای شرکت در مذاکرات آتش‌بس در غزه وارد دوحه شد. همچنین قرار است دیوید بارنیا، رئیس موساد بار دیگر به دوحه سفر کند تا در این دور از مذاکرات شرکت و بر روی مسائل مربوط به تبادل اسرا و توافقنامه آتش‌بس در نوار غزه تمرکز کند.

مقام‌های صهیونیستی درباره اینکه یک توافق آتش‌بس و تبادل اسرا میان حماس و رژیم صهیونیستی در هفته‌های آتی به سرانجام برسد، محتاطانه ابراز خوش‌بینی کرده‌اند. حماس در روزهای اخیر اعلام کرد برای رسیدن به توافق جدی است و مذاکرات در دوحه بر آتش‌بس دائمی و خروج اشغالگران از غزه متمرکز است. موسی ابومرزوق، یکی از مقامات ارشد حماس نیز گفته است، این بار شانس خوبی برای موفقیت مذاکرات وجود دارد.

میانجیگران قطری و مصری و مقامات آمریکایی در حال فشار آوردن به طرفین نزاع برای حصول توافق هستند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا با بیان اینکه جنگ غزه بیش از حد طولانی شده‌ است، گفت: اگر اسرای اسرائیلی آزاد نشوند جهنم به پا خواهد شد.

وی یک ماه پیش نیز با توسل به تهدید، خواستار آزاد شدن اسرا در غزه تا پیش از روی کار آمدن دولتش در ۲۰ ژانویه شد و گفته بود: اسرای اسرائیلی را همین حالا آزاد کنید.

براساس برخی گزارش‌ها ۱۰۰ اسیر از جمله هفت آمریکایی همچنان در غزه هستند که طبق برآوردها، نیمی از آن‌ها از جمله سه آمریکایی زنده می‌باشند. اگر توافق حاصل شود، ممکن است در اولین مرحله آن ۳۰ اسیر زنده و مرده آزاد شوند. همچنین مرحله اول شامل آتش‌بس شش تا هفت هفته‌ای خواهد بود.

با ظهور خوش‌بینی‌ها و افزایش امیدواری‌ها در خصوص دور جدید مذاکرات اما کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی در مذاکرات قبلی باعث نگرانی شده است. در دوره قبلی مذاکرات شروط جدیدی که رژیم صهیونیستی تعیین کرده بود موجب شد دستیابی به توافق بر سر تبادل اسرا و برقراری آتش‌بس در غزه به تعویق بیفتد. هیات رژیم صهیونیستی در جریان مذاکرات قبلی شرط گذاشت که برخی اسیران آزاد شوند که شامل زنان، کودکان و سالخوردگان نبودند.

در صورتی که مذاکرات تا زمان آغاز به کار ترامپ به نتیجه نرسد، مراحل انتقال قدرت به ترامپ موجب خواهد شد مذاکرات چند ماه به تعویق بیفتد

علاوه بر آن، از سرگیری مذاکرات در پرتو تداوم ناسازگاری تل‌آویو همراه با ممانعت از رسیدن کمک‌های بشردوستانه، تشدید حملات علیه نوار غزه در روزهای گذشته که با تلفات انسانی و تخریب ساختمان‌های مسکونی همراه بوده است نشان می‌دهد این رژیم تمایلی جدی برای دستیابی به توافق ندارد. در واقع، دور جدید مذاکرات یک مانور صهیونیستی در مقابل افکار عمومی بین‌المللی و صهیونیست‌ها به ویژه خانواده‌های اسرا و اقناع ترامپ پیرامون این است که تل‌آویو به دنبال مذاکره تمایلی به ادامه جنگ ندارد. مسئولان رژیم صهیونیستی نگرانند، در صورتی که توافق آتش‌بس در موعد مقرر به دست نیاید، احتمالا ترامپ تدابیری مانند کاهش کمک‌ها را مدنظر قرار خواهد داد.

در حقیقت با وجود تلاش‌ کشورهای میانجیگر، مذاکرات همچنان با چالش‌های زیادی مواجه است. اختلافات عمیق بین رژیم صهیونیستی و حماس، عدم تمایل واقعی نتانیاهو برای مذاکره و آتش‌بس، عدم اعتماد متقابل و خواسته‌های متضاد از جمله موانع اصلی برای دستیابی به توافق نهایی هستند. با این حال، مذاکره‌کنندگان تلاش می‌کنند قبل از روی کار آمدن رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در ۲۰ ژانویه، به توافق نهایی دست یابند.

به همین جهت می‌توان گفت همچنان احتمال دستیابی به توافق در دو هفته آینده وجود دارد. البته در صورتی که مذاکرات تا زمان آغاز به کار ترامپ به نتیجه نرسد، مراحل انتقال قدرت به ترامپ موجب خواهد شد مذاکرات چند ماه به تعویق بیفتد. در مجموع، موفقیت یا شکست مذاکرات آتش‌بس در غزه به ترکیبی از اراده سیاسی، همکاری طرفین، فشارهای بین‌المللی، شرایط نظامی، و تأثیر میانجیگران وابسته است و هرگونه تغییر در این عوامل می‌تواند نتایج متفاوتی را رقم بزند.