حج سیاسی دوای زخم غزه است
به گزارش راهبرد معاصر؛ حج، این فریضه بی‌نظیر الهی، فراتر از یک آیین صرفاً عبادی، بستری برای هم‌افزایی امت اسلامی و خدمت به کل بشریت است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در دیدار با کارگزاران حج با تأکید بر ماهیت سیاسی-عبادی حج، آن را نه‌تنها فرصتی برای عبادت فردی، بلکه ابزاری برای اداره بشریت و تحقق منافع جمعی امت اسلامی توصیف کردند.
همان‌طور که رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران حج تأکید کردند، اتحاد اسلامی می‌تواند از فجایعی مانند غزه جلوگیری کند و راه را برای امنیت، پیشرفت و عدالت در جهان اسلام هموار سازد.
برای تحقق این اهداف، لازم است کشور‌های اسلامی و زائران حج با نگاه جامع سیاسی و عبادی به این فریضه بنگرند و از ظرفیت‌های آن برای ساختن جهانی عادلانه‌تر و متحدتر استفاده کنند.
ماهیت سیاسی-عبادی حج
حج، با گردهم‌آوردن میلیون‌ها مسلمان از سراسر جهان در یک مکان و زمان واحد، به‌صورت ذاتی ماهیتی سیاسی دارد. این اجتماع عظیم نمادی از وحدت و همبستگی اسلامی است.
رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران حج تأکید کردند: «این فریضه حج، یک فریضه‌ای است که شکل و هیئت ظاهری آن، ترکیب آن، صد درصد سیاسی است.» این ماهیت سیاسی از نفس گردهم‌آیی مردم در یک مکان و زمان مشخص ناشی می‌شود، که خود بستری برای تبادل نظر، هماهنگی و تقویت روابط میان ملت‌های اسلامی فراهم می‌کند.
بااین‌حال، آنچه حج را متمایز می‌کند، محتوای عبادی آن است. از لحظه‌ای که زائر با گفتن «لبیک اللهم لبیک» وارد احرام می‌شود، تا انجام مناسک در عرفات، مشعر و منا، هر گام با ذکر، دعا و ارتباط با خالق همراه است.
این ترکیب منحصر‌به‌فرد از قالب سیاسی و محتوای عبادی، حج را به ابزاری قدرتمند برای خدمت به بشریت تبدیل کرده است. همان‌طور که قرآن کریم می‌فرماید: «لیشهدوا منافع لهم» (حج: ۲۸)، هدف از این اجتماع، بهره‌مندی از منافع جمعی است که امروز بیش از هر چیز در اتحاد امت اسلامی متبلور می‌شود.
اتحاد اسلامی: کلید رفع چالش‌های جهان اسلام
تفرقه در جهان اسلام، راه را برای سلطه‌گری قدرت‌های استعماری و فجایعی مانند جنایات رژیم صهیونیستی در غزه هموار کرده است.
رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران حج، اتحاد اسلامی را بزرگ‌ترین منفعت امت اسلامی دانستند و فرمودند: «اگر امت اسلامی با هم متحد باشند، دست در دست هم بگذارند، هماهنگی کنند، هم‌افزایی کنند، غزه اتفاق نمی‌افتد، فلسطین اتفاق نمی‌افتد، یمن این‌جور تحت فشار قرار نمی‌گیرد.»
فلسطین، به‌ویژه غزه، نمادی از زخم عمیق تفرقه در جهان اسلام است و رژیم صهیونیستی با بهره‌گیری از اختلافات میان کشور‌های اسلامی، دهه‌هاست که به اشغال سرزمین‌های فلسطینی و سرکوب مردم آن ادامه می‌دهد.
حملات بی‌رحمانه به غزه، که منجر به کشته شدن هزاران غیرنظامی و تخریب زیرساخت‌های این منطقه شده، نشان‌دهنده ضعف ناشی از نبود اتحاد است. حال اگر کشور‌های اسلامی در یک جبهه متحد عمل کنند، می‌توانند با فشار سیاسی، تحریم اقتصادی و حتی حمایت‌های نظامی، رژیم صهیونیستی را وادار به عقب‌نشینی کنند.
حج، به‌عنوان بزرگ‌ترین تجمع سالانه مسلمانان، فرصتی بی‌نظیر برای هماهنگی میان نخبگان جهان اسلام فراهم می‌کند. رایزنی‌های سیاسی در حاشیه مراسم حج می‌تواند به تدوین استراتژی‌های مشترک برای حمایت از فلسطین منجر شود.
یمن، نمونه دیگری از چالش‌هایی است که به دلیل تفرقه در جهان اسلام تشدید شده است. جنگ طولانی‌مدت در این کشور، که با دخالت برخی کشور‌های منطقه همراه بوده، به یک فاجعه انسانی منجر شده است. حج، به‌عنوان فضایی که نمایندگان ملت‌های اسلامی را گرد هم می‌آورد، می‌تواند بستری برای گفت‌و‌گو و حل این‌گونه منازعات باشد.
مقابله با سلطه استعماری
رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران حج تأکید کردند که تفرقه میان کشور‌های اسلامی، راه را برای سلطه‌گری قدرت‌هایی مانند آمریکا و رژیم صهیونیستی باز کرده است.
وقتی امت اسلامی متحد نباشد، این قدرت‌ها می‌توانند منافع خود را بر منافع ملت‌های اسلامی تحمیل کنند. حج، با ایجاد فضایی برای تقویت همبستگی، می‌تواند به کاهش نفوذ این قدرت‌ها کمک کند. برای مثال، هماهنگی میان کشور‌های اسلامی برای کاهش وابستگی به دلار یا ایجاد بازار‌های مشترک اقتصادی، می‌تواند از سلطه اقتصادی غرب بکاهد.
اتحاد اسلامی، که حج می‌تواند آن را تسهیل کند، منافع متعددی برای جهان اسلام و بشریت به همراه دارد و سپری در برابر تهدیدات خارجی خواهد بود. وقتی کشور‌های اسلامی در یک جبهه متحد عمل کنند، توانایی آنها برای دفاع از خود و حمایت از ملت‌های مظلوم افزایش می‌یابد.
یک جبهه متحد اسلامی می‌تواند از تکرار فجایعی مانند غزه جلوگیری کند. علاوه بر این، اتحاد می‌تواند به کاهش درگیری‌های داخلی در جهان اسلام، مانند منازعات فرقه‌ای، کمک کند.
جهان اسلام با دارا بودن منابع طبیعی عظیم، نیروی انسانی جوان و ظرفیت‌های علمی قابل‌توجه، پتانسیل بالایی برای پیشرفت دارد. بااین‌حال، فقدان همکاری میان کشور‌های اسلامی، این ظرفیت‌ها را بلااستفاده گذاشته است.
حج می‌تواند به‌عنوان بستری برای تبادل ایده‌ها و ایجاد تفاهم‌نامه‌های همکاری عمل کند. برای مثال، کشور‌هایی که در حوزه فناوری پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند، می‌توانند دانش خود را با کشور‌های کمتر توسعه یافته به اشتراک بگذارند. کشور‌های اسلامی با منابع طبیعی فراوان نیز در تامین سرمایه‌گذاری‌های لازم برای این امر بسیار توانمند هستند
همچنین حج، با تأکید بر ارزش‌هایی مانند عدالت، برابری و همدلی، می‌تواند به احیای این اصول در سطح جهانی کمک کند. وقتی میلیون‌ها زائر با لباس یکسان و فارغ از نژاد، ملیت یا طبقه اجتماعی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، پیامی قدرتمند به بشریت مخابره می‌شود: وحدت انسانی در سایه ایمان و عمل صالح ممکن است. این پیام می‌تواند الهام‌بخش تلاش‌های جهانی برای مقابله با چالش‌هایی مانند فقر، نابرابری و تبعیضات نژادی قرار گیرد.
چالش‌های پیش‌رو و راهکار‌ها
با وجود ظرفیت‌های عظیم حج، موانعی نیز بر سر راه تحقق کامل این اهداف وجود دارد. برخی دولت‌ها و جریان‌های سیاسی تلاش می‌کنند تا حج را به یک آیین صرفاً تشریفاتی تقلیل دهند و از بار سیاسی و اجتماعی آن بکاهند.
این دیدگاه، که گاه با حمایت قدرت‌های استعماری تقویت می‌شود، مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های این فریضه می‌شود. علاوه بر این، اختلافات مذهبی و سیاسی از جمله چالش‌هایی است که باید مدیریت شود.
زائران حج، به‌عنوان نمایندگان ملت‌های اسلامی، می‌توانند به سفیران وحدت در کشور‌های خود تبدیل شوند. آموزش زائران در مورد اهداف سیاسی و اجتماعی حج، از جمله اهمیت اتحاد اسلامی و حمایت از ملت‌های مظلوم، می‌تواند تأثیرگذاری این فریضه را افزایش دهد.
کشور‌های اسلامی باید در برابر تلاش‌های تفرقه‌افکنانه، مانند فرقه‌گرایی و قومیت‌گرایی، هوشیار باشند. حج می‌تواند به فضایی برای گفت‌و‌گو و تقویت همدلی میان مذاهب اسلامی تبدیل شود. برای مثال، برگزاری نشست‌های مشترک میان علمای شیعه و سنی در ایام حج، می‌تواند به کاهش تنش‌های فرقه‌ای کمک کند.
رسانه‌های جهان اسلام باید نقش فعال‌تری در تبیین ماهیت سیاسی-عبادی حج ایفا کنند. در این راستا پوشش گسترده مراسم حج و برجسته‌سازی پیام‌های وحدت‌بخش آن، می‌تواند افکار عمومی را برای حمایت از اهداف مشترک اسلامی بسیج کند. /تسنیم