یادداشت اختصاصی حنیف غفاری، کارشناس مسائل بینالملل؛
تأملی بر فرامتن مناقشه ماسک و ترامپ
جدال ایلان ماسک و رئیس جمهور آمریکا از ساختار پیچیده، چندلایه و البته سلطه مآبانهای که در عرصه قدرت پنهان این کشور وجود دارد، پرده برداشته است. جدال دو تاجر را میتوان یکی از معدود مصادیق تسری اختلافات پشت پرده لابیهای قدرت به عرصه عمومی و آشکار به شمار آورد.

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ خبر جدال دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و ایلان ماسک در فضای مجازی به تیتر نخست رسانه های دنیا تبدیل شده است. جدایی ماسک از ترامپ به مراتب زودتر از آنچه تصور می شد، رخ داد و اکنون "ائتلاف سال 2024" تبدیل به " جنگ سال 2025" شده است. کاهش 14 درصدی ارزش سهام تسلا و افشاگری ماسک علیه ارتباطات خاص ترامپ با پرونده "جفری اپستین"پرده نخست این جنگ محسوب می شود. در تشریح فرامتن این جدال تمام عیار دو نکته اساسی وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد:
ترامپ علاوه بر مخالفت با انتصاب رئیس پیشنهادی ماسک برای ناسا، قدرت مانور رئیس شرکت تسلا را در معادلات فضایی آمریکا محدود کرد
- نخست، اینکه بحران به وجود آمده میان ماسک و ترامپ نشئت گرفته از "فقدان توازن هزینه -فایده"در مناسبات کلان دو تاجر محسوب می شود. ایلان ماسک در ازای حمایت همه جانبه خود از ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر سال 2024 میلادی از وی دو مطالبه اصلی داشت: نخست، زمینه سازی قانونی برای فروش خودروهای برقی و دریافت اجباری خدمات آن و دوم، باز گذاشتن دستان ماسک برای انتصاب ریاست ناسا و عملیات های ویژه فضایی.
اکنون ماسک هر دوی این موارد را نقش بر آب می بیند؛ لایحه بودجه ارائه شده از سوی کاخ سفید به مجلس سنا عملا اجبار شهروندان و شرکت ها مبنی بر خرید خودروهای برقی را ملغی می سازد. فراتر از آن، ترامپ علاوه بر مخالفت با انتصاب "جرد ایسامن" به عنوان رئیس پیشنهادی ماسک برای ریاست ناسا، قدرت مانور رئیس شرکت تسلا را در معادلات فضایی آمریکا محدود و حتی ناممکن ساخت. دراین جا ایلان ماسک به یک نتیجه عینی رسید؛ اینکه در قمار انتخاباتی خود در سال گذشته شکست خورده و هزینه های حمایت از ترامپ را در ازای فایده ای به مراتب کمتر پرداخت کرده است. تنها چند روز پس از سوءقصد نافرجام به ترامپ در تجمعی در پنسیلوانیا در ژوئیه ۲۰۲۴، ماسک حمایت مالی گستردهاش را علنی کرد. او دستکم ۲۵۰ میلیون دلار برای کمپین ترامپ هزینه و نقشی کلیدی در اداره «کارآمدسازی دولت» ترامپ ایفا کرد.
- دوم، اینکه جدال ماسک و ترامپ از ساختار پیچیده، چندلایه و البته سلطه مآبانه ای که در عرصه قدرت پنهان آمریکا وجود دارد، پرده برداشته است. جدال ماسک و ترامپ را می توان یکی از معدود مصادیق تسری اختلافات پشت پرده لابی های قدرت به عرصه عمومی و آشکار محسوب کرد. دلیل این مسئله روحیه تجاری-محاسباتی خاص ماسک و ترامپ است که هیچ یک اساسا ضرر در یک معامله را بر نمی تابند. اما این معامله سیاسی-تجاری در بستری به نام انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صورت گرفت؛ جایی که قاعدتا منافع عمومی مردم یک کشور باید در اولویت باشد.
نکته جالب تر اینکه دو طرف منازعه ابایی از رسواسازی یکدیگر در این مناقشه ندارند، زیرا اساسا متعلق به حزب، جریان یا پایبند به راهبرد و خط قرمزی در این معادله نیستند. خروجی این منازعه برای حزب جمهوری خواه آمریکا (که قادر به مهار ترامپ و ماسک نیست) وحشتناک خواهد بود. انعکاس این مسئله را می توان در انتخابات میان دوره ای کنگره سال 2026 میلادی مشاهده کرد، خصوصا آنکه احتمالا ماسک در آن آوردگاه به پل پیروزی دموکرات ها تبدیل می شود.