بحران‌زایی «پل ترامپ»
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ حساسیت جمهوری اسلامی ایران نسبت به دالان زنگزور نشان دهنده اهمیت و جایگاه قفقاز جنوبی در تاریخ برای کشورمان می باشد که بر خلاف تصور محور صهیونی-آذری- ترکی هیچگاه ایران نسبت به تحولات منطقه بی تفاوت نخواهد بود. بنابراین موضوع جمهوری اسلامی ایران نسبت به تغییر ژئوپلتیک منطقه کاملا آشکار است. تیر ۱۴۰۱ رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با ابراز خرسندی از بازگشت قره‌باغ به آذربایجان فرمودند: اگر سیاستی مبنی بر مسدود‌کردن مرز ایران و ارمنستان وجود داشته باشد، جمهوری اسلامی با آن مخالفت خواهد کرد، چرا‌که این مرز راه ارتباطی چندهزار ساله است.
فرمانده کل قوا در دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز تصریح کردند: جمهوری اسلامی سیاست‌ها و برنامه‌هایی را که به بسته‌شدن مرز ایران و ارمنستان منجر شود، هرگز تحمل نخواهد کرد.
بنابراین پرواضح است که ایران نسبت به قفقاز جنوبی حساسیت ویژه ای دارد که به راحتی اجازه جولان محور عبری- غربی را نخواهد داد.
اگر محور آذری- ترکی به همراه دولت ارمنستان نتوانند کشورهای همسایه ایران، روسیه و ... را متقاعد به پذیرش این موضوع کنند، برای همیشه پرونده کریدور زنگزور بسته خواهد شد
عامل بحران
زنگزور مرز اختلافی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان است که در واقع آذربایجان می‌خواهد به وسیله این کریدور از تنگنای ژئوپلیتیک رهایی یابد. ایران با ابتکارعمل‌هایی مانند مذاکرات ۳+۳ سعی در حل این مناقشه داشته است. در این میان آمریکا و رژیم صهیونیستی تلاش کرده اند خود را به عنوان ناجی صلح معرفی و میزان نفوذ خود را در حیاط خلوت ایران و روسیه افزایش دهند.
نفوذ رژیم صهیونیستی در آذربایجان و آمریکا در ارمنستان با همراه سازی ترکیه، زنگ خطری برای امنیت دو کشور ایران و روسیه محسوب می شود. بنابراین حل بحران قفقاز جنوبی می تواند با همکاری دوکشور تأثیرگزار انجام شود. اتحاد روسیه و ایران می تواند برای همیشه نفوذ غرب را در منطقه محدود کند.
حساسیت ایران
تغییر نام دالان زنگزور به «پل ترامپ» در مرحله نخست به معنای تأثیرگزاری جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی می باشد. به بیان ساده ورود آمریکا به نام اجاره سیونیک به وسیله شرکت آمریکایی- ارمنی و نیز تقلیل دالان زنگزور به پل ترامپ نشان دهنده بازی جدید محور آذری- ترکی- صهیونی در متقاعد سازی ایران نسبت به تغییر در ژئوپلتیک قفقاز جنوبی است که این رویکرد خود اعترافی به جایگاه بالا و تأثیرگزار ایران در تحولات منطقه می باشد. بنابراین محور مذکور که تا به الان در چندین مرحله تلاش کرده بودند ایران را نسبت به موضوع زنگزور متقاعد کنند ولی موفق نشده بودند، این بار نیز با همراه سازی آمریکا سعی در ایجاد کریدور یادشده دارند.
اگر محور آذری- ترکی به همراه دولت ارمنستان نتوانند کشورهای همسایه ایران، روسیه و ... را متقاعد به پذیرش این موضوع کنند، برای همیشه پرونده کریدور زنگزور بسته خواهد شد. در مرحله دوم نیز می توان به این نکته تحلیلی رسید که ورود آمریکا به موضوع دالان زنگزور با هدف محدودسازی روسیه در جنگ اوکراین باشد. ممکن است واشنگتن به این نتیجه دست یابد می تواند با ورود به منطقه مسکو را متقاعد کند که در جنگ اوکراین با دولت این کشور همراهی کند. البته ترامپ ممکن است با تصور ایجاد صلح در قفقاز جنوبی به دنبال «جایزه صلح» نیز باشد که در این صورت آذربایجان و ارمنستان بزرگترین بازیگران شکست خورده در اعتماد به آمریکا خواهند بود.
بوی خیانت به مشام می رسد
در کنار اینکه همواره از دولت آذربایجان به جهت باز کردن پای بازیگران بیرونی به منطقه قفقاز جنوبی بیشترین انتقادها صورت می گیرد که رویکرد صحیحی است، باید به دولت ارمنستان نیز مواردی تذکر داده شود که چرا پای آمریکا را به منطقه باز کردند. جمهوری اسلامی ایران در دهه های گذشته بالاترین همکاری را با ایروان داشته، هیچ گاه همراه محور تحریمی آنکارا- باکو در تحریم ایروان نبوده و در شرایط سخت محدودسازی ارمنستان، برخلاف آمریکا، در کنار ارامنه بوده است. از این رو کشاندن پای آمریکا به منطقه توسط دولت ارمنستان برخلاف امنیت، اقتصاد و موقعیت ژئوپلتیکی این کشور می باشد و هزینه آن برای منطقه سنگین خواهد بود.
باید به دولت ارمنستان نیز مواردی تذکر داده شود که چرا پای آمریکا را به منطقه باز کردند
زنگ خطر برای ایران
در صورت تحقق «پل ترامپ»، ایران مرز مستقیم خود را با ارمنستان از دست خواهد داد که این نه تنها به معنای پایان یافتن مسیر مهم تجاری و ترانزیستی ایران خواهد بود، بلکه موقعیت جمهوری اسلامی ایران نیز در تحولات قفقاز به شدت تضعیف خواهد شد. تاکنون مرز ایران- ارمنستان عامل مهم بازدارنده در برابر فشارهای ژئوپلتیکی منطقه بوده است.
در واقع هرگاه آذربایجان و ترکیه تلاش کردند ایران را در مسائل منطقه ای زیر فشار قرار دهند، مرز ایران و ارمنستان به تهران امکان داده است مسیرهای جایگزین تجاری- سیاسی را به وسیله ارمنستان- گرجستان حفظ کند. بنابراین با حذف این مرز، ایران به طور کامل به مسیرهایی وابسته می شود که از خاک آذربایجان و ترکیه عبور می کند؛ کشورهای که همواره روابطشان با ایران فراز و نشیب های جدی به همراه داشته و بعضاً تحت تأثیر سیاست های رژیم صهیونیستی قرار گرفته است.