آیا چاه‌ها می‌توانند تهران را نجات دهند؟
به گزارش راهبرد معاصر؛ تهران امروز بیش از ۱۳ میلیون جمعیت ساکن و حدود ۲ میلیون جمعیت غیربومی دارد که روزانه در آن تردد می‌کنند. این شهر از دهه ۳۰ تاکنون پایگاه اصلی صنایع کشور بوده و بخش بزرگی از بار صنعتی ایران را بر دوش کشیده است. اما این بارگذاری سنگین بر دشت تهران، سرانجامی جز وضعیت بحرانی امروز نداشته است.
سدهای خالی و چاه‌های در خطر
سدهای پیرامون تهران بیش از ۷۰ درصد منابع آب این شهر را تأمین می‌کنند و حدود ۷۰۰ حلقه چاه آب شرب نیز مابقی آب مصرفی را فراهم می‌کنند. در کنار آن، بیش از ۲۵۰ حلقه چاه دیگر برای تأمین آب فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
داریوش مختاری - کارشناس ارشد مدیریت منابع آبی -در این رابطه گفت: با فرض خالی‌شدن کامل سدها و کاهش آب‌دهی برخی چاه‌های شرب، همچنان بخشی از نیاز آبی تهران قابل تأمین است، اما این مقطع زمانی دقیقاً نقطه بحرانی است؛ وضعیتی که عبور از آن بدون تخلیه موقت بخشی از جمعیت شهر ممکن نخواهد بود.
مدیریت بحران؛ از اطلاع‌رسانی تا اولویت‌بندی مصرف
به گفته وی در چنین شرایطی، توزیع آب موجود باید با دقت و اولویت انجام شود؛ مصارف اضطراری مانند بیمارستان‌ها، آتش‌نشانی‌ها و مراکز پرخطر در اولویت نخست قرار دارند.
وی با تاکید بر اینکه هرچند پاسخگویی به بحران آب شهری در ظاهر بر دوش شرکت‌های آب و فاضلاب است، اما ریشه اصلی آن را باید در مصوبات طرح‌های جامع و تفصیلی شهرهای بزرگ توسط شورای عالی شهرسازی و معماری کشور جست‌وجو کرد، گفت: بحران از جایی آغاز شد که حریم شهرها توسعه یافت، تراکم‌فروشی بی‌رویه رواج گرفت و شهرداری‌ها مجوزهایی را صادر کردند که مبنای آن، مصوبات کمیسیون ماده ۵ و سیاست‌های کلان شهرسازی بود. نتیجه، رشد بی‌رویه جمعیت و بارگذاری سنگین بر منابع محدود آبی پایتخت بود.
این کارشناسان تأکید کرد: شرکت آب و فاضلاب تهران باید به‌طور شفاف و منظم اطلاع‌رسانی کند تا با جلب اعتماد شهروندان، مشارکت آنان را در مدیریت بحران به‌دست آورد. آبرسانی با تانکر می‌تواند به‌صورت موقت بخشی از مناطق را پوشش دهد و همزمان، شهروندانی که امکان خروج از تهران را دارند، می‌توانند با کاهش بار جمعیتی شهر به مدیریت بحران کمک کنند. البته چنین اطلاع‌رسانی رسمی باید از سوی شرکت آب و فاضلاب تهران، نهادهای ذی‌ربط و رسانه‌های عمومی اعلام شود.
سناریوی وخیم، اگر آذر بی‌بارش بماند
مختاری با بیان اینکه برنامه اقدام اضطراری برای زمانی طراحی شده است که تا میانه یا اواخر آذرماه سدها کاملاً خالی بمانند و عملاً هیچ منبع آب سطحی در مدار شبکه تهران نباشد، در چنین شرایطی، هرچند با دشواری زیاد، امکان عبور موقت از بحران وجود دارد، اما ضروری است شهرداری‌ها صدور هرگونه پروانه ساختمانی جدید را متوقف کنند و شرکت آب و فاضلاب نیز از صدور مجوز انشعاب جدید برای چند دهه آینده خودداری کند.
آیا چاه‌ها می‌توانند تهران را نجات دهند؟
وی با تاکید بر اینکه شرکت آب و فاضلاب استان تهران می‌تواند با مدیریت توزیع و استفاده هدفمند از منابع زیرزمینی، بحران را به‌صورت موقت کنترل کند، گفت: با این حال، باید بررسی دقیقی انجام تا مشخص شود آیا منابع آب چاه‌ها می‌توانند دوره کم‌بارشی و نبود جریان رودخانه‌ها را جبران کنند یا نه.
به گفته وی با توجه به گستره ۹۵۰ کیلومترمربعی کلانشهر تهران، این کار بسیار دشوار است و مناطق وابسته به آب سدها نخستین مناطقی خواهند بود که مشمول تخلیه موقت می‌شوند.
این کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی گفت: در نهایت، عبور از این بحران تنها با مدیریت دقیق، اطلاع‌رسانی شفاف، توقف گسترش شهری و همراهی مردم ممکن خواهد بود. بی‌تردید، بحران بی‌آبی تهران یک هشدار جدی است؛ هشداری که اگر امروز شنیده نشود، فردا دیگر فرصتی برای پاسخ دادن به آن باقی نخواهد ماند./ایسنا