چرا ژنرال السیسی بار دیگر پیروز انتخابات مصر شد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ دولت مصر پس از کودتای 2013 ضد محمد مرسی و طیف اخوانی، مطلوب ریاض، امریکا و رژیم صهیونیستی بوده است. مصر کشوری بزرگ با جمعیتی تقریبا 100 میلیونی است که به لحاظ موقعیت ژئوپلیتیک، نقطه پیوند آفریقا به آسیا و اروپاست و جایگاه تمدنی آن، ذر سرتاسر جهان شهرت بالایی دارد. با قدرت داشتن دولت اخوانی در مصر، مسلما چنین بازیگر مهمی در سطح منطقه، در جبهه آنکارا نقش ایفا می کرد. توضیح آن که محور آنکارا متشکل از ترکیه و قطر (که هر دو به لحاظ اقتصادی قدرتمند محسوب می شوند) و متاثر از گرایشات اخوان المسلمینی، سیاست خارجی مشابهی دارند. با این زمینه، اگر مصر به عنوان یک کشور عربی بزرگ و پرجمعیت تحت هدایت اخوان باقی می ماند، مسلما تاثیر بسزایی در رشد قدرت ترکیه می داشت. محور ریاض از همین رو، بسیار از کودتای السیسی خرسند بود و توانست با حضور این ژنرال در قدرت، قاهره را به نفع خود وارد میدان کند.

گام های السیسی برای کسب مقبولیت

ژنرال السیسی که قدرت را به زور اسلحه از اخوان المسلمین ربود، هرگز نمی توانست گزینه ای مقبول در افکار عمومی مصر به حساب آید در نتیجه کوشید به طریقی، نظر مثبت مردم کشورش را به سوی خود جلب نماید.از جمله مهم ترین اقدامات وی در راستای رسیدن به محبوبیت مردمی، دوری از تنش با رژیم صهیونیستی، تلاش برای میانجیگری میان فلسطینی ها به منظور ایجاد دولت وفاق ملی میان آن ها، برجسته سازی خطر تروریسم و مبارزات صورت گرفته با آن، جلب کمک های مالی از عربستان بوده است. دولت السیسی کوشید هرگز خود را با رژیم صهیونیستی به تقابل نرساند بلکه روابط حسنه ای با آن بر قرار ساخت و حتی طبق برخی از گزارش ها، همکاری های نظامی با تل آویو برای برقراری ثبات در صحرای سینا انجام داد. قاهره در دوره السیسی کوشید سازشگرایی را هم در میان فلسطینی ها تحت پوشش دولت وفاق ملی تقویت نماید تا از رهگذر این سیاست، نزدیکی بیشتری با اسرائیل رقم بزند. از سوی دیگر، با افزایش نا امنی های صحرای سینا و قوت گرفتن شاخه داعش در این خطه (طبق گزارش رند شاخه ولایت سینای داعش در حال حاضر قدرتمندترین بازمانده این گروه تروریستی است)، خطر تروریسم برای مردم مصر برجسته شد و لزوم سرکوب آن توجیه گردید. در نتیجه بزرگنمایی چنین خطری، گروه های دیگری همچون اخوان المسلمین هم به بهانه ارتباط با تروریسم به حاشیه رانده شدند. درست به همین بهانه تمامی رقبای السیسی در انتخابات، یا به زندان افکنده شدند یا مورد تهدید قرار گرفته و از ادامه رقابت صرفنظر کردند. همچنین، ژنرال سکاندار قاهره با ورود به محور ریاض از کمک های بسیار عربستان برخوردار شد به نحوی که طبق گزارش اندیشکده مطالعات استراتژیک (CSIS)، تنها یک سال پس از روی کار آمدن سیسی، میزان کمک های ریاض به قاهره، ده برابر کمک های واشنگتن به این دولت درگیر بی ثباتی اقتصادی شد. دولت سیسی تلاش داشته با تکیه بر کمک های مالی عربستان، وضعیت رفاهی را ارتقا دهد و وجهه سرکوبگری خود را از اذهان عمومی پاک کند.

اما مهمترین اقدام السیسی در راستای کسب مقبولیت، برگزاری انتخابات بوده است. اصولا نمی توان تصور کرد در کشوری همچون مصر که اندیشه ورزی سیاسی در آن ریشه ای عمیق دوانده، دولتی بتواند همچون شیخ نشینان خلیج فارس، بدون برگزاری انتخابات ولو به صورت نمایشی به کار خود ادامه دهد. حتی حسنی مبارک هم جرائت عدم برگزاری انتخابات را نداشت. السیسی هم از این قاعده مستثنی نبوده و نیست در نتیجه با تبلیغات فراوانی انتخاباتی را برگزار کرد که تنها یک نفر موفق به رقابت با او شده بود؛ شخصیتی که پیش از نام نویسی، جزو طرفداران ناشناخته السیسی محسوب می شد.

میزان آزادی سیاسی در انتخابات مصر

ظبق تمامی برآوردهای رسمی، دولت مصر تحت زعامت السیسی، یکی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر و آزادی بیان در جهان شده است. اندیشکده کارنگی حوزه دوحه، طی گزارشی در بهمن ماه نوشته بود که سطح شکنجه زندانیان سیاسی و سرکوب آزادی بیان در مصر، به سرعتی گزاف رشد یافته است. صحت این گزارش ها زمانی بر همگان مشخص شد که احمد شفیق، به نحوی مشکوک از انتخابات کنارگیری کرد، سامی عنان به بهانه ارتباط با شبکه "تروریستی" اخوان المسلمین به زندان افتاد وعبدالمنعم عبدالفتوح هم به سرنوشتی مشابه دچار شد. تنها موسی مصطفی توانست وارد رقابت شود که او هم به هیچ عنوان در سطح یک رقیب انتخاباتی به حساب نمی آمد. تایمز در تحلیلی به بررسی انتخابات مصر پرداخت و نوشت: موفقیت السیسی با 97% آرا یادآور انتخابات انجام شده در کشورهای شرق آفریقا است. روسای جمهور شرکت کرده در انتخابات در اتیوپی با 100%، روآندا 99% و کنیا 98% مجددا در قدرت باقی ماندند. الجزیره در تکمیل این تحلیل تاکید می کند که یک نکته را نباید در بررسی آرای عمومی مردم در این انتخابات از یک نکته غافل بود و آن این است که 60% واجدان شرایط با وجود اجباری بودن شرکت در آن و تقدیم امتیازاتی همچون عمره رایگان، از حضور در انتخابات "تقلبی" سر باز زدند. به عبارت دیگر حتی اگر السیسی به راستی 97% آرا را کسب کرده باشد، چیزی در حدود 40% آرای مردم مصر را به طور کلی، بدست آورده است. بر این اساس می توان به قطع و یقین گفت که انتخابات مصر به هیچ عنوان آزاد نبوده است.

مواضع بازیگران در قبال انتخابات "تقلبی" در مصر

واکنش ها به نتایج انتخابات در مصر از سوی شخصیت های موثر در کشورهای منطقه، به نوع خود تا حد زیادی جالب توجه بوده است. پیش از پرداختن به مهم ترین پالس های مثبت نشان داده شده از سوی مقامات کشورهای مختلف نسبت به ابقای السیسی در قدرت، به این مهم اشاره می کنیم که دو دولت پاریس و برلین با وجود آن که جمهوری اسلامی ایران را همواره به خاطر "نقض حقوق بشر" تحت فشار قرار می دهند، در مورد قاهره، معیاری متفاوت را نشان دادند و پیش از برگزاری انتخابات طی تماس هایی تلفنی، موضوع سرکوب اپوزیسیون سیاسی را از سوی ژنرال سیسی، سمکوت گذاشتند و حتی از مبارزات وی با تروریسم تمجید کردند. در ادامه به برخی از مهم ترین پیام های تبریک ارسالی به ژنرال السیسی می پردازیم.

عمار حکیم: دبیر کل پیشین مجلس اعلای اسلامی عراق و رئیس فعلی جریان ملی حکمت که به تازگی قرابت هایی با محور ریاض پیدا کرده و هیئت عالیرتبه رسانه ای سعودی ها را به حضور پذیرفته و کمک های مالی از آن ها برای شبکه تلویزیونی خود (الفرات نیوز) دریافت کرده، یکی از اولین مقاماتی بود که پیروزی السیسی در انتخابات را تبریک گفت. این اقدام حکیم گام دیگری در راستای نزدیک تر شدن به محور ریاض و آن چه وی "توازن در رابطه با همه کشورهای منطقه" می خواند، است.

رئیس جمهور الجزایر: تبریک رئیس جمهور الجزایر به السیسی به معنای این نیست که الجزایر قائل به وجود دموکراسی در مصر است. الجزایر یکی از کشورهای پیشرو در دموکراسی در میان کشورهای عربی است و مسلما متوجه این موضوع هست که انتخابات در مصر مابق معیارهای دموکراتیک نیست. آن چه که باعث شده رئیس جمهور الجزایر به السیسی تبریک گوید، اولویت بخشی به ثبات در شمال آفریقا به جای دموکراسی "بی سر" است.

رئیس جمهور امریکا: تبریک ترامپ به سیسی نمایانگر شدت گرایش واشنگتن به محور ریاض است. چنین گرایشی متاثر از حمایت دولت ترامپ از سیاست های ضد ایرانی محور عبری-عربی است و تعجب برانگیز نبوده است.

رئیس جمهور روسیه: پوتین در حال حاضر به دنبال تنش با محور ریاض نیست و تنها مورد اختلافی آن با سعودی ها، مربوط به ضدیت با ایران و سوریه است. پیام تبریک از مسکو به قاهره در واقع نمایانگر اولویت ثبات بر دموکراسی در سیاست خارجی دولت روسیه است.

نخست وزیر انگلیس: ترزا می، آخرین مسئول عالیرتبه ای بود که حمایت خود از نتایج انتخابات مصر را اعلام کرد. اعلام وی به حمایت از مصر السیسی در واقع منبعث از حمایت بریتانیا از محور ریاض در مقابله با سیاست های جمهوری اسلامی ایران است. در هر حال، این موضع لندن تجربه دیگری است از ترجیح مبارزه با ایران بر دموکراسی که این بار در قاهره به نمایش در آمده است.

بایسته های واکنش ایران در قبال انتخابات مصر

جمهوری اسلامی ایران نمی تواند با تبریک به السیسی، مهر تائیدی بر یک دیکتاتوری دیگر در میان کشورهای اسلامی بگذارد به ویژه این که این دیکتاتوری تا حدی جذب محور ریاض شده که حاضر است دو جزیره خود را به سعودی ها ببخشد. از سوی دیگر باید متوجه بود که گزینه جایگزین برای حکومت السیسی احتمالا دولتی اخوانی است که تجربه مرسی نشان داد در برخی پرونده ها (همچون سوریه) ممکن است حتی بیشتر از السیسی دردسر ساز باشد. با تمام این اوصاف، نمی توان مصر را در سیاست های منطقه ای کنار گذاشت چراکه این دولت، نقشی بسیار کلیدی در جهان عرب بازی می کند. وزیر خارجه عمان در دیدار با السیسی تاکید کرده بود «اعراب بدون مصر هیچند».

در چنین بستر پیچیده ای، چه گزینه ای هایی در قبال تهران در قبال مصر منطقی است؟ با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک مصر، ضروریست که جمهوری اسلامی ایران به هر طریق ممکن با جامعه بزرگ مصری ارتباط گیرد. اما باید هوشیار بود که تلاش برای نزدیک شدن به مردم مصر همزمان نباید همراه با نزدیک شدن به دولت السیسی و یا تضاد با آن تلقی شود. بهترین راه این است که جمهوری اسلامی ایران تحت کنترل دولت مصر، فعالیت های فرهنگی (متمرکز بر بخش باستانی فرهنگ ایران) و اقتصادی انجام دهد. در چنین حالتی اگر روزی خشم مردم مصر از سرکوب های دولت نزدیک به محور ریاض فوران کند، دولت ایران به اصطلاح پاسوز آن نمی شود و مردم مصر آن را شریک جرم دیکتاتور نمی بینند. همچنین با توجه به این که فعالیت های ایران تحت کنترل دولت مصر است، روابط دو طرف تا حدودی دچار تنش نمی شود. نباید از یاد برد که به هر حال مواضع السیسی در خصوص پرونده سوریه تا حد زیادی از سختی جنگ در این کشور کاست. در هر حال نباید پیروزی السیسی را تبریک گفت و نباید علیه آن موضع منفی گرفت.