چرایی تنش لفظی ایران و شورای همکاری خلیجفارس
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ بهدنبال برگزاری چهل و ششمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در بحرین، این شورا بیانیهای کمسابقه و با لحنی آشکارا خصمانه علیه کشورمان منتشر کرد. این اقدام نشاندهنده برداشت نادرست شیخنشینهای جنوبی خلیج فارس از سیاست همسایگی تهران در سالهای اخیر است.
حاکمیت بر جزایر سهگانه مسلم، تاریخی و غیرقابلمناقشه است که در هیچ سطح و چارچوبی قابل گفتوگو یا مصالحه نیست
در شرایطی که موازنه قدرت در غرب آسیا پس از تحولات گسترده و جنگ اخیر در غزه تغییر کرده است، کشورهای عضو شورای همکاری با همراهی و هدایت واشنگتن و لندن تلاش دارند از وضعیت پیچیده کنونی برای امتیازگیری سیاسی بهرهبرداری کنند.
تکرار ادعاهای کهنه درباره جزایر سهگانه ایرانی، طرح دوباره مناقشه بر سر میدان نفتی آرش و حتی محکومسازی سفرهای رسمی مقامهای کشورمان به خاک خود، بیانگر رویکردی تازه و خطرناک است که هدفش نه صرفاً فشار تبلیغاتی، بلکه بازتعریف جایگاهشان در معادلات منطقهای از مسیر تنشآفرینی با تهران است.
این کشورها با تصور اشتباه از خویشتنداری ایران در قبال موضوعات منطقهای تصور کردهاند میتوانند در فضای پس از جنگ و در دوران بازسازی بلوکهای قدرت، ضمن جلب حمایت غرب، ایران را وارد بازی امتیازدهی اجباری کنند. از این رو، بیانیه اخیر را باید بخشی از سناریوی مهار منطقهای ایران بهوسیله ابزار سیاسی و دیپلماتیک ارزیابی کرد.
بهدنبال صدور بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس، تهران با قاطعیت تمام ادعاهای این شورا و اتهامات کشورهای عربی را نسبت به جزایر سهگانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک مردود دانست. دستگاه سیاست خارجی دولت چهاردهم این مواضع را اقدامی تحریکآمیز و غیرمسئولانه ارزیابی کرده که نه بر مبنای حقوق بینالملل، بلکه بر پایه فشارهای سیاسی قدرتهای فرامنطقهای شکل گرفته است.
مقامهای ایرانی تأکید کردند، در شرایط کنونی برخی کشورهای عربی با توجه به وضعیت متزلزل و بحرانی امنیتی و سیاسی منطقه، تلاش دارند با طرح ادعاهای سرزمینی، جایگاه تضعیفشده خود را احیا کنند و با ایران وارد بازیهای فرسایشی شوند؛ حال آنکه چنین اقداماتی نهتنها به ثبات خلیج فارس کمکی نمیکند، بلکه فضای بیاعتمادی و واگرایی را افزایش خواهد داد.
حاکمیت بر جزایر سهگانه مسلم، تاریخی و غیرقابلمناقشه است که در هیچ سطح و چارچوبی قابل گفتوگو یا مصالحه نیست. در همین راستا جمهوری اسلامی علاوه بر پایبندی به اصول حسن همجواری و احترام متقابل، تصریح کرده است همانگونه که ملت ایران در تاریخ از تمامیت ارضی خود دفاع کرده است، امروز نیز با تمام ظرفیتهای سیاسی، دیپلماتیک و نظامی از خاک خود پاسداری خواهد کرد و نسبت به هرگونه تهدید یا زیادهخواهی پاسخ قاطع، مشروع و بازدارنده خواهد داد.
تهران ادعاهای دولت امارات و شورای همکاری خلیج فارس را اقدامی سیاسی و بیپایه در تضاد با واقعیتهای تاریخی و حقوقی دانسته و هرگونه تلاش برای طرح مجدد این موضوع را تلاشی برای بهرهبرداری از شرایط متزلزل منطقه و انحراف افکار عمومی کشورهای عربی تعبیر کرده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه این مواضع را دخالت آشکار در امور داخلی ایران خواند و تصریح کرد، جمهوری اسلامی اجازه نخواهد داد هیچ قدرت یا سازوکار بینالمللی مشروعیت حاکمیت تاریخی کشور را زیر سؤال ببرد؛ در همین راستا رئیس مجلس شورای اسلامی با لحنی هشدارآمیز تأکید کرد، آزمودن اراده ملت ایران، خطایی پرهزینه برای هر طرف ماجراجو خواهد بود.
یک دیپلمات باسابقه کشورمان نیز یادآور شد، ورود به گفتوگو یا طرح دعوا در نهادهای بینالمللی بدون رضایت ایران اساساً امکان ندارد و دولت امارات توان نظامی و پشتوانه حقوقی لازم برای پیشبرد چنین رویکردی ندارد. در همین چارچوب وزیر امور خارجه پیشین، در نشست بینالمللی دوحه با دفاع مستدل از موضع تهران، بار دیگر به صراحت تأکید کرد، حاکمیت ایران بر جزایر سهگانه موضوعی تاریخی و تثبیتشده است.
وی در جریان گفتوگو با دبیر شورای همکاری خلیج فارس نیز با استناد به اسناد و واقعیات تاریخی، مواضع ایران را با قدرت توضیح و نشان داد تکرار این ادعاها چیزی جز بازتاب بحرانهای سیاسی داخلی برخی دولتهای عربی نیست.
ایران باید با تداوم سیاست گفتوگو و تعامل مشروط، هزینههای تنشآفرینی را برای دولتهای حاشیه جنوبی بالا ببرد
بهره سخن
در پرتو بیانیه خصمانه چهلوششمین نشست شورای همکاری خلیج فارس در بحرین و تحولات ژئوپلیتیکی منطقه پس از جنگ غزه، رفتار اخیر این شورا را باید تلاشی برای بازسازی نظم امنیتی مطلوب غرب و مهار چندلایه ایران دانست.
کشورهای عضو شورا با سوءبرداشت از خویشتنداری تهران در روابط همسایگی، کوشیدهاند بهوسیله طرح مجدد ادعاهای سرزمینی و بهرهگیری از فضای پساجنگ، جایگاه خود را در معادلات منطقهای ارتقا دهند.
در چارچوب منافع ملی، پاسخ به این وضعیت در سه سطح معنا مییابد:
نخست، حوزه امنیت ملی: ضرورت حفظ بازدارندگی هوشمند و برتری راهبردی ایران در خلیج فارس ایجاب میکند علاوه بر پرهیز از واکنش عجولانه، توان دفاعی، ژئواکونومیکی و دیپلماتیک کشور فعالتر از گذشته به کار گرفته شود.
دوم، حوزه حاکمیت سرزمینی: تأکید بر مالکیت تاریخی و غیرقابلمناقشه ایران بر جزایر سهگانه باید با اسناد قابل اتکا، حضور میدانی و اجماع داخلی همراه شود.
سوم، عرصه دیپلماسی منطقهای: ایران باید با تداوم سیاست گفتوگو و تعامل مشروط، هزینههای تنشآفرینی را برای دولتهای حاشیه جنوبی بالا ببرد و مانع شکلگیری اجماع جدید خصمانه علیه خود شود.
بهاینترتیب راهبرد کلان تهران باید تلفیقی از اقتدار بازدارنده، دیپلماسی هوشمند و تثبیت حقوق تاریخی باشد تا ایران با استفاده از آن بتواند همچنان محور ثبات و قدرت بومی در نظم امنیتی خلیج فارس باقی بماند.