همه از حماس می‌ترسند، نتانیاهو از ترامپ

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ «همه از حماس می‌ترسند و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا می‌ترسد»  خلاصه‌ای از وضعیت نوار غزه در هفته های اخیر است که به وسیله یک مقام ارشد در نهاد امنیتی اسرائیل بیان شد .

به نظر نمی‌آید نتانیاهو علاقه واقعی به ادامه مرحله دوم توافق داشته باشد، زیرا این موضوع فشار بین‌المللی را بر وی برای دادن امتیاز به فلسطینیان افزایش می‌دهد

مدتی پیش ترامپ اعلام کرد، اعضای «شورای صلح»، که قرار است در آینده به مدیریت امور نوار غزه کمک کند، اوایل سال ۲۰۲۶ معرفی خواهند شد. آنطور که رئیس جمهور آمریکا با سبک خاص خود وعده داده بود، «این شورا یکی از افسانه‌ای‌ترین شوراها خواهد بود؛ سران کشورها، پادشاهان، رؤسای جمهور، نخست وزیران و همه می‌خواهند عضو آن باشند». برای لحظه‌ای، به نظر می‌آمد رئیس جمهور درباره سالن رقص بزرگی که با هزینه هنگفتی در کاخ سفید در حال ساخت آن است، صحبت می‌کند .

این اتفاق امکان دارد در نهایت رخ دهد. اما در این میان، وضعیت میدانی نوار غزه کاملاً متفاوت است. حماس بخش غربی نوار، یعنی نیمی از منطقه فراتر از «خط زرد»، مرز در کنترل اسرائیل را به شدت کنترل می کند. کشورهایی نیز که به عنوان اعضای بالقوه نیروی تثبیت بین‌المللی یاد شده‌اند، عجله‌ای برای اعزام نیروهای خود برای خلع سلاح این جنبش ندارند.

این وضعیت، در ظاهر به نفع نتانیاهوست. اسرائیل تاکنون 20 گروگان زنده و اجساد همه گروگان‌های کشته شده را دریافت کرده است. به نظر نمی‌آید نتانیاهو علاقه واقعی به ادامه مرحله دوم توافق داشته باشد، زیرا این موضوع فشار بین‌المللی را بر وی برای دادن امتیاز به فلسطینیان و شاید حتی واگذاری نقشی به تشکیلات خودگردان فلسطین در ترتیبات جدید افزایش می‌دهد. بازگشت به نبرد محدود، با توجه به ضعف نظامی حماس و نفوذ نداشتن در برابر اسرائیل، امکان دارد به نفعش باشد، به ویژه که بر دستور کار سیاسی در سال انتخابات تأثیر خواهد گذاشت .

با وجود این، کسی که مانعش می‌شود، ترامپ است. انتظار می‌رود این دو نفر در پایان این ماه در مار-آ-لاگو، ملک ترامپ در فلوریدا، با هم ملاقات کنند. رئیس جمهور هنوز مشتاق دستاورد بین‌المللی است. مراسم جایزه صلح نوبل بدون وی در اسلو برگزار شد. این فرصت از دست رفته بدون شک هنوز دردناک است (و در جبهه‌های دیگر، با وجود لفاظی‌های پرشور، به طور کامل تصویر خود را به عنوان صلح‌طلب بی‌سابقه تحقق نمی‌بخشد).

به نظر می‌آید طرح صلح طرفدار روسیه ترامپ برای اوکراین مرده به دنیا آمده است و روابط با اروپایی‌ها، به ویژه به دلیل رویکرد آشتی‌جویانه اش نسبت به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه متشنج است. از قضا، به نظر می‌آید نوار غزه ویران شده شانس بیشتری برای پیشرفت ارائه می‌دهد. بنابراین، جای تردید است ترامپ به نتانیاهو اجازه دهد محدودیت‌های ارتش اسرائیل را در نوار غزه لغو کند. این موضوع احتمالاً تا زمان سفر نخست وزیر به ایالات متحده، اگر اصلاً اتفاق بیفتد، به تعویق خواهد افتاد .

در حال حاضر، وضعیت نظامی در نوار غزه از دیدگاه اسرائیل چندان اضطراری به نظر نمی‌آید. منطقه ای کوچک متشکل از ده‌ها شبه‌نظامی حماس در تونل‌های رفح، در داخل «منطقه زرد» باقی مانده است، اما ارتش اسرائیل محاصره خود را حفظ و نتانیاهو از توافقات مربوط به خروج شبه‌نظامیان از تونل‌ها عدول کرده است. تهدیدی که حماس در حال حاضر برای غیرنظامیان اسرائیلی در حاشیه غزه ایجاد می‌کند، محدود تلقی و تخمین زده می‌شود حماس هنوز زرادخانه کوچکی از سلاح‌های تهاجمی (حدود 100 موشک یا کمی بیشتر) در اختیار دارد.

از قضا، این موضوع مانع از آن نمی‌شود که این جنبش کنترل آهنین خود را بر مناطقی که ارتش اسرائیل در نوار از آنها عقب‌نشینی کرده است، حفظ کند. علاوه بر این، تهدید از سوی قبایل، به ویژه پس از ترور یاسر ابو شباب، سرکرده شبه‌نظامیان مخالف مقاومت فلسطین کم است .

با وجود این، ترامپ مشتاق است حرکت به مرحله دوم را اعلام کند. این مرحله احتمالاً بین کریسمس و اواسط ژانویه اتفاق خواهد افتاد و شامل ایجاد نهادهای اضافی مانند دولت تکنوکرات فلسطینی و نیروی تثبیت‌کننده بین‌المللی خواهد بود. بدون این چارچوب‌ها، بعید است چیزی پیش برود. اما حتی پس از ایجاد آنها، مشکل حماس همچنان باقی خواهد ماند. اندونزیایی‌ها، آذربایجانی‌ها و کشورهای عربی مشتاق نیستند نیروهای خود را به رویارویی مستقیم با حماس بر سر خلع سلاح آن اختصاص دهند.

ایالات متحده همچنین قصد ندارد جوانان آمریکایی را به غزه، که آن سوی خط سبز قرار دارد، بفرستد و حتی امکان دارد به آنها اجازه عبور از مرز اسرائیل به نوار غزه ندهد. آمریکایی‌ها اکنون بر تلاش‌های بازسازی آینده در «غزه جدید»، یعنی نیمه شرقی نوار غزه که در حال حاضر در کنترل اسرائیل است، متمرکز شده‌اند.

پیام‌های سرکوبگرانه

ترامپ ترمزها را کشید و نتانیاهو نیز در جبهه دیگری، در شمال آشکارا مهار شد. دو ماه گذشته نتانیاهو در دو حوزه فرعی، روند افزایش تنش را دنبال کرده است. در سوریه برای تضعیف احتمال تفاهمات جدید با احمد الشرع رئیس جمهور تلاش کرد، سفری تحریک‌آمیز به مناطقی که اسرائیل حدود یک سال پیش در ارتفاعات جولان سوریه تصرف کرده بود انجام داد و عمداً تنش‌ها را در امتداد مرز افزایش داد.

در لبنان، ارتش اسرائیل به حمله به مواضع و عوامل حزب‌الله ادامه داد تا تلاش‌های مقاومت را برای تجدید سلاح مختل کند. این موضوع در ترور علی الطباطبایی، از فرماندهان میدانی حزب‌الله در ماه گذشته در بیروت به اوج خود رسید. پس از این عملیات، اسرائیل تهدید کرد اگر پیشرفتی در خلع سلاح حزب‌الله به دست نیاید، این کارزار افزایش خواهد یافت .

ترامپ مشتاق است حرکت به مرحله دوم را اعلام کند. این مرحله احتمالاً بین کریسمس و اواسط ژانویه اتفاق خواهد افتاد

اما رئیس جمهور آمریکا اولویت‌های دیگری در سوریه و لبنان دارد. ترامپ در صحبت علنی درباره چشم‌انداز آشتی بین اسرائیل و سوریه محتاط و درباره لبنان، پیام‌های محدودکننده‌ای از واشنگتن ارسال شده است تا اطمینان حاصل شود افزایش نظامیان اسرائیل، آنچه را که ترامپ می‌خواهد به عنوان دستاورد ارائه دهد، تضعیف نمی‌کند؛ یعنی تقویت اقتدار دولت مرکزی در بیروت.

همچنین به نظر نمی‌آید دولت مشتاق خلع سلاح کامل حزب‌الله باشد. ارتش اسرائیل همچنان به حملات پراکنده در لبنان ادامه می‌دهد، اما تعداد آنها و همچنین تهدیدهای مکرر اسرائیل اندکی کاهش یافته است. رویدادهای شمال نیز در دستور کار دیدار ترامپ و نتانیاهو قرار خواهد گرفت. در حال حاضر، دست کم طبق اظهارات رسانه‌ای، به نظر می‌آید رئیس جمهور آمریکا احتمالاً سعی در اعمال محدودیت دارد و به اسرائیل کمک نخواهد کرد تا جبهه‌هایی را که ظاهراً نسبتاً آرام بودند، دوباره شعله‌ور کند. ترامپ همچنین برگ برنده دیگری در دست دارد؛ اینکه نتانیاهو هنوز در تلاش‌هایش برای دریافت عفو از اسحاق هرتزوگ، رئیس اسرائیل به کمکش نیازمند است .

در این شرایط، دنبال کردن لفاظی‌های توجیهی حزب‌الله جالب است. هفته گذشته العهد، وب‌سایت رسمی مقاومت مقاله‌ای با عنوان «درک مقاومت، انضباط و منطق جنگ نامتقارن» منتشر کرد. نویسنده مقاله استدلال می‌کند کسانی که حزب‌الله را به خاطر خودداری از پاسخ به حملات اسرائیل در لبنان به مدت تقریباً یک سال مورد انتقاد قرار می‌دهند، «اصل اساسی مقاومت را اشتباه فهمیده‌اند. جنبش‌هایی مانند حزب‌الله جایگزین ارتش‌های ملی نیستند. آنها زمانی ظهور می‌کنند که دولت قادر به محافظت از شهروندان خود نیست».

مقاله می افزاید، محاسبات حزب‌الله «دفاعی و گزینشی» است. این تشکیلات وقتی می‌خواهد در برابر اسرائیل بازدارندگی ایجاد کند، حمله می‌کند، اما وقتی می‌بیند افزایش تنش به نفع اسرائیل است، خویشتن‌داری نشان می‌دهد.

نبرد برای زمان

اقدام نتانیاهو برای لغو محاکمه‌اش (درخواست عفو) را نمی‌توان صرفاً تاکتیکی انحرافی دانست. نخست‌وزیر به شدت به آن علاقه‌مند است و به نظر می‌آید تهاجم قانونی که اعضای ائتلاف در هفته‌های اخیر، پس از نامه وی به هرتزوگ آغاز کرده‌اند، تلاشی برای باج‌گیری از رئیس‌ اسرائیل و ساختار قضایی باشد. اما همانطور که نتانیاهو نگران محاکمه‌اش است، به‌ویژه شرمساری مکرری که در مدت بازجویی با آن مواجه می‌شود، درگیر تلاش برای خفه کردن تحقیقات درباره شکست‌هایی است که به حوادث هفتم اکتبر منجر شد .

ظاهراً اختلاف بر سر این است آیا کمیسیون تحقیق رسمی، همانطور که بیشتر مردم و خانواده‌های قربانیان می‌خواهند، تشکیل شود یا کمیسیون «ملی» (اختراع جدید نتانیاهو که برای اعطای حداکثر کنترل بر روند و نتیجه آن طراحی شده است). با وجود این، در عمل، این نیز نبردی برای زمان است. برای نتانیاهو بسیار مهم است قبل از انتخابات آینده که در حال حاضر برای تاریخ اصلی خود در ماه اکتبر برنامه‌ریزی شده است، از هرگونه تحقیق مستقل جلوگیری کند.

هدفش ورود به انتخابات بدون هیچ بحث جدی درباره حوادث هفتم اکتبر و علل آن است و بی تردید نه در چارچوب تحقیق کامل و عمیق. با توجه به ناتوانی و خستگی عمومی مخالفان، وی به دستیابی به این هدف بسیار نزدیک است .

این تنها اقدام در این زمینه نیست. در حالی که وی با بهانه‌های واهی به نفع کمیته «ملی» طفره می‌رود، تنها تحقیقی که واقعاً می‌خواهد در حال پیشرفت است؛ یعنی بررسی به وسیله حسابرس ایالتی به رهبری ماتانیا انگلمن. پس از رقابت طولانی بوروکراتیک، حسابرس پیروز شد. تیمش در حال مصاحبه با صدها شاهد، جمع‌آوری دقیق اطلاعات و انتشار دوره‌ای گزارش‌هایی درباره موضوعات خاص است و در عین حال برای گام اصلی آماده می‌شود؛ یعنی پرداختن به ابهامات اصلی در قلب شکست هفتم اکتبر.

وقتی حسابرس کل کشور کار خود را آغاز کرد، هرزی هالوی، رئیس سابق ستاد کل ارتش مبارزه‌ای را برای مهار آنچه که گمان می‌کرد تحقیق جانبدارانه و در خدمت کابینه است، آغاز کرد. بیش از یک سال بعد، انگلمن و تیمش با مقاومت کمی روبرو شدند. در زمان مناسب، این استدلال مطرح خواهد شد که آنها حقیقت را کشف کرده‌اند و کار آنها نیاز به کمیسیون تحقیق رسمی را منتفی می‌کند.

نمایش قدرت

این اقدامات، کمپین‌هایی را که به وسیله یسرائیل کاتز، وزیر دفاع به هزینه ارتش اسرائیل به راه افتاده است، تکمیل می‌کند. به تازگی ایال زمیر، رئیس ستاد جلسه‌ای با کاتز برگزار کرد تا موانعی را که وزیر بر سر راه انتصابات در رأس سلسله مراتب نظامی قرار می‌دهد، برطرف کند. کاتز درباره تحقیقات داخلی ارتش درباره حوادث هفتم اکتبر اعتراضات بی‌اساسی مطرح کرد، در حالی که هدف واقعی اش روشن است؛ نمایش قدرت در برابر رئیس ستاد، ایجاد اختلال در تشکیلات نظامی و پیشبرد انتصاب دبیر نظامی خود به عنوان وابسته نظامی در واشنگتن با رتبه سرلشکر .

برای تضمین ارتقای دبیر نظامی که به دلایلی به نظر می‌آید برای حلقه داخلی نتانیاهو عزیز است، انتصاب فرماندهان جدید نیروی هوایی و دریایی به گروگان گرفته شد. این انتصابات که بحث‌برانگیز نبودند، باید مدت‌ها پیش تصویب می‌شدند، اما دشمنی عمومی و پرسروصدایی که وزیر با رئیس ستاد ارتش برانگیخت، آنها را به تأخیر انداخته است.