چرا با وجود خودکفایی، ایرانی‌ها هنوز برنج خارجی می‌خورند؟
واردات برنج در سال حدود چهار میلیارد تومان پول خرج دارد، اما برنج‌های ایرانی و باکیفیت خودمان را حدود ۴۰ میلیارد تومان می‌فروشیم. این یعنی برنج ایرانی در بازار‌های جهانی حدود شش برابر برنج وارداتی ارزش‌گذاری می‌شود. در بازار خودمان هم برنج‌های ایرانی حدود سه برابر برنج‌های هندی قیمت دارند
به گزارش راهبرد معاصر؛ آمار‌ها نشان می‌دهند در سال حدود دو میلیون و ۹۰۰ هزار تن برنج در کشور مصرف می‌شود و از طرف دیگر مقدار تولیدمان تقریبا همین اندازه است. این یعنی در تولید برنج خودکفا شده‌ایم و نیازی به واردات برنج نداریم. با این حال آمار‌های گمرک می‌گویند هنوز مقداری زیاید برنج خارجی به کشور می‌آید و دقیقا به‌همان مقدار برنج ایرانی به مشتری‌هایی در عراق، افغانستان و حتی کانادا فروخته می‌شود.
بااین حال برای واردات برنج در سال حدود چهار میلیارد تومان پول خرج می‌کنیم، اما برنج‌های ایرانی و باکیفیت خودمان را حدود ۴۰ میلیارد تومان می‌فروشیم. این یعنی ارزش برنج ایرانی حدود شش برابر برنج‌های خارجی وارداتی است. در این گزارش تمام اعداد و ارقام را زیر و رو کرده‌ایم تا ببینیم با وجود اینکه برنج ایرانی در بازار حدود سه تا چهار برابر برنج هندی قیمت دارد، مصرف برنج ایرانی بیشتر به صرفه است یا صادرات آن؟
مصرف سالانه ۲.۹ میلیون تن برنج در کشور
به گزارش فرارو؛ آخرین آمار‌ها از مصرف برنج در کشور نشان می‌دهد هر ایرانی در سال رقمی حدود ۳۵ کیلوگرم برنج مصرف می‌کند. با توجه به جمعیت ۸۳ میلیون نفری و سرانه مصرف ۳۵ کیلوگرم، در سال حدود دو میلیون و ۹۰۰ هزار تن برنج در کشور نیاز داریم و در صورت تولید این مقدار برنج، دیگر نیازی به واردات نخواهیم داشت. همین اتفاق دقیقا امسال رخ داده؛ با این حال در شش ماه اول سال، حدود ۹۶۰هزار تن برنج وارد شده است که بخشی از آن، توزیع و بخشی دیگر ذخیره شده است.
متوسط سطح زیر کشت برنج در سه سال گذشته در کشور، حدود ۶۰۰هزار هکتار بوده که امسال در برخی استان‌ها افزایش پیدا کرده و به ۸۳۰هزار هکتار رسیده است. پس چرا هنوز برنج وارد می‌کنیم؟ آخرین اطلاعات گمرک نشان می‌دهد سالانه حدود ۱.۷ میلیون تن برنج از ایران صادر می‌شود که حدود ۶۰ درصد برنج تولید شده در کل کشور را شامل می‌شود. این مسئله معما را حل می‌کند. به‌زبان ساده‌تر، چون قیمت برنج داخلی نسبت به برنج وارداتی قیمت خیلی بالاتری دارد، تقاضا برای مصرف برنج خارجی و ارزانقیمت زیاد است. اختلاف قیمت برنج ایرانی و هندی گاهی به سه تا چهار برابر می‌رسد. امسال قیمت کود و سم و دستمزد کارگران حاضر در زمین‌های زراعی هم افزایش پیدا کرده تا جمیع این اتفاقات هزینه‌های تولید را بین ۳۰ تا ۴۰ درصد بالا ببرد.
واردات سالانه ۱.۶ میلیون تن برنج به کشور
هند مبدا اصلی برنج‌هایی است که به کشور وارد می‌شوند. سالانه حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن برنج به کشور وارد می‌شود که حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن آن از هند می‌آید. برنج‌های پاکستانی با سهم ۲۳۰ تنی و تایلندی با سهم ۶۰ تنی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهند ایران بعد از چین، بزرگ‌ترین واردکننده برنج در دنیا است. همچنین گفته می‌شود ایران خریدار اصلی برنج هندی به حساب می‌آید. چین با سهم ۶.۵ درصدی از واردات برنج در دنیا مقام اول را به خود اختصاص داده و ایران با سهم ۴.۹ درصدی در رتبه دوم قرار دارد. عربستان هم با اختلاف کمی نسبت به ایران، در رتبه سوم واردات برنج در دنیا ایستاده است.
صادرات سالانه ۱.۷ میلیون تن برنج ایرانی
شاید تعجب کنید، اما کانادایی‌ها یکی از بزرگ‌ترین مشتری‌های برنج ایران هستند. آخرین آمار سالانه گمرک نشان می‌دهد در سال ۹۷ حدود ۲۸۰ تن برنج به کانادا صادر شده که ارزش آن به رقمی حدود ۶۳۰ هزار دلار می‌رسد. البته کانادا بزرگ‌ترین مشتری برنج ایرانی نیست و مقام اول برنج ایرانی به عراق می‌رسد. آن‌ها سالانه حدود ۵۷۰ تن برنج از ایران می‌خرند و بابت آن حدود یک میلیون و ۲۶۰ هزار دلار پول می‌دهند. افغانستان در رتبه دوم قرار دارد و مطابق آخرین گزارش گمرک سالانه رقمی حدود ۴۰۰ تن برنج با ارزش ۳۴۰ هزار دلار به این کشور صادر می‌شود. از جمله دیگر مشتری‌های بزرگ برنج ایرانی می‌توان به ترکیه، سوئیس و امارات اشاره کرد.
در مجموع سالانه حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن برنج از کشور صادر می‌شود که ارزش دلاری آن به حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار دلار می‌رسد. با در نظر گرفتن نرخ ارز رسمی، می‌توان گفت: ارزش صادرات برنج در آخرین گزارش گمرک حدود ۲۱ میلیارد تومان است، اما اگر نرخ ارز را حدود ۱۱ هزار تومان در نظر بگیریم، ارزش برنج‌های صادر شده به رقمی حدود ۴۰ میلیارد تومان می‌رسد. در طرف مقابل برنج‌های وارداتی تنها هفت میلیارد تومان خرج روی دستمان گذاشته‌اند. از طرف دیگر مقایسه صادرات ۱.۷ میلیون تنی برنج به کشور‌های دیگر با تولید ۲.۹ میلیون تنی برنج در ایران می‌توان نتیجه گرفت بخش اعظم برنج‌های ایرانی به خارج کشور و جا‌هایی مثل عراق، افغانستان، کانادا، ترکیه و امارات صادر می‌شود.
اختلاف سه تا چهار برابری قیمت برنج ایرانی و خارجی
گزارش‌های رسمی از قیمت برنج برای مصرف کننده نشان می‌دهد، برنج‌های ایرانی در حال حاضر حدود سه برابر برنج هندی قیمت دارند. بر اساس اطلاعات سامانه ۱۲۴ که متعلق به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان است، نشان می‌دهد در حال حاضر هر کیلوگرم برنج داخلی طارم اعلا، بین ۲۰ تا ۲۳ هزار تومان و هر کیلوگرم برنج داخلی هاشمی بین ۱۹ تا ۲۲ هزار تومان است. در طرف مقابل برنج پاکستانی باسماتی با قیمت مصوب ۹ هزار تومان و برنج هندی با قیمت مصوب هشت هزار تومان در بازار عرضه می‌شود. گزارش‌های مرکز آمار هم وضعیت مشابهی دارد. آخرین اطلاعات از قیمت برنج در سطح کشور نشان می‌دهد برنج ایرانی درجه یک در فروشگاه‌ها با قیمت کیلویی ۲۳ هزار تومان و برنج خارجی درجه یک با قیمت کیلویی هشت هزار و ۸۰۰ تومان فروخته می‌شود.
شرایط در بازار کمی متفاوت است. نگاهی به قیمت‌های درج شده روی بسته‌بندی‌های برنج در فروشگاه‌ها نشان می‌دهد کیسه‌های پنج کیلوگرمی برنج صدری هاشمی در بازار حدود ۱۵۰ هزار تومان است و کیلویی ۳۰ هزار تومان قیمت دارد. برنج رمضانی در بسته‌های پنج کیلویی ۱۲۰ هزار تومان، معادل هر کیلو ۲۴ هزار تومان فروخته می‌شود. برنج طارم ۱۰ کیلوگرمی گلستان رقمی حدود ۲۶۰ هزار تومان قیمت دارد و برنج دم سیاه در بسته‌های ۱۰ کیلویی حدود ۳۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. در فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم شرایط تقریبا مشابه است.
برنج طارم ممتاز در این فروشگاه‌ها با قیمت کیلویی ۲۶ هزار تومان فروخته می‌شود و برنج دم سیاه حدود ۲۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت دارد. بسته‌بندی‌های پنج کیلویی برنج هاشمی هم با قیمت ۱۳۵ هزار تومان معادل کیلویی ۲۷ هزار تومان در بازار فروخته می‌شود. با این حساب می‌توان گفت: برنج ایرانی در فروشگاه‌ها حدود ۲۴ تا ۳۰ هزار تومان فروخته می‌شود. در طرف مقابل برنج خارجی در همان حدود هشت تومان قیمت دارد. برای مثال بسته‌های ۱۰ کیلویی برنج طبیعت در بازار ۸۵ هزار تومان است و بسته‌های ۱۰ کیلوگرمی برنج محسن حدود ۸۴ هزار تومان است.
اطلاعات سوپرمارکت‌های آنلاین نشان می‌دهد برنج‌های هندی در بین پرفروش‌ترین انواع برنج قرار دارند و مشتری‌های زیادی به دنبال آن‌ها می‌گردند. با توجه به قیمت ۲۴ تا ۳۰ هزار تومانی برنج ایرانی و اختلاف سه تا چهار برابری آن با برنج هشت هزار و ۵۰۰ تومانی هندی، می‌توان نتیجه گرفت که از نظر اقتصادی خرید برنج‌های خارجی صرفه خیلی بیشتری دارد. از طرف دیگر با توجه به اینکه صادرات برنج سود چند برابری نسبت به واردات آن دارد، به نظر می‌رسد مصرف برنج خارجی و صادرات برنج ایرانی استراتژی ایده‌آلی برای بازار تجارت برنج باشد.
منبع: فرارو