نخست‌وزیر جدید لبنان کیست و چه چالش هایی پیش رو دارد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ سرانجام پس از نزدیک به دو ماه که از استعفای سعد حریری نخست وزیر لبنان می گذرد میشل عون، رئیس جمهور لبنان، «حسّان دیاب» از شخصیت‌های اهل سنت و وزیر پیشین آموزش عالی این کشور را به عنوان نخست وزیر جدید معرفی و مامور به تشکیل کابینه کرد. واکنش های مختلفی نسبت به این انتخاب صورت گرفته و رسانه های لبنان، حسان دیاب را سیاستمداری نزدیک به حزب الله می دانند. اما حسان دیاب کیست و چه مواضع سیاسی ای دارد؟

حسان دیاب کیست؟

حسان دیاب شخصیت شناخته شده ای در لبنان نیست. دیاب شخصیتی تکنوکرات به شمار رفته و سابقه چندانی در فضای سیاسی لبنان ندارد. دیاب متولد اول ژوئن ۱۹۵۹ است. او دارای مدرک لیسانس در رشته ارتباطات، فوق لیسانس در رشته مهندسی سامانه های کامپیوتری و دکترا در رشته مهندسی کامپیوتر است. دیاب سال ۱۹۸۵ به دانشگاه آمریکایی بیروت پیوست، وی استاد مهندسی برق و کامپیوتر در دانشکده مهندسی و معماری این دانشگاه است و بیشتر از ۱۳۰ مقاله در مجله های علمی بین المللی و کنفرانس‌ها ارائه داده است.

حسّان دیاب همچنین بنیانگذار دانشکده مهندسی دانشگاه ظفار در مسقط پایتخت عمان در سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ میلادی است. وی در اکتبر ۲۰۰۶ به عنوان معاون رییس بخش برنامه های خارجی و منطقه ای دانشگاه آمریکایی بیروت منصوب شد. دیاب در سیزدهم ژوئن ۲۰۱۱ وزیر آموزش و پرورش و آموزش عالی در دولت «نجیب میقاتی» شد. دیاب در هیئت تحریریه پنج مجله بین المللی فعالیت کرده است. دیاب همچنین موفق به کسب ٢٠ جایزه محلی و بین المللی از جمله جایزه بنیاد تحقیقات آمریکایی فولبرایت در سال 1988  و همچنین جایزه برتر جوانان عربی در هندسه شده است. دیاب در وب سایت خود که شرحی از زندگی و فعالیت های وی را منتشر می کند خود را از معدود تکنوکرات های از زمان استقلال لبنان می داند. دیاب در وب سایت خود تاکید کرده که  من مطمئن هستم که راه حل اکثر چالش های لبنان، اقتصادی، اجتماعی، مالی، و حتی سیاسی و بیکاری در آموزش پرورش نهفته است. از زمان شروع تظاهرات لبنان که از 25 مهر ماه شروع شده موضع عمومی وی تنها محدود به یک توییت است که در ٢٠ اکتبر گذشته منتشر شده است:«در یک صحنه باشکوه تاریخی، مردم لبنان برای دفاع از حق خود برای زندگی آزاد با عزت متحد شده اند. مردم خواستار یک فردای بهتر هستند که در آن مردم از تمام حقوق خود برخوردار باشند.»

حسان دیاب و جریان های سیاسی

آن گونه که رسانه های لبنان نوشته اند، بیشتر گروه‌های سیاسی به انتخاب حسان دیاب، وزیر سابق آموزش این کشور برای تصدی سمت نخست وزیری تمایل دارند. طبق این گزارش ها،  احتمالا مردم لبنان هم از وی حمایت کنند، زیرا وی سیاستمدار میانه‌رو و استاد دانشگاهی باتجربه است. حزب‌الله لبنان، جنبش امل، جریان ملی آزاد (به رهبری جبران باسیل)، جریان المرده و بلوک الوطنی، الحزب القومی (حزب ملی) و اللقاء التشاوری (انجمن مشورتی) از نخست‌وزیری حسان دیاب حمایت کردند. حسان دیاب مواضع سیاسی آشکاری ندارد ولی برخی رسانه‌ها مدعی هستند که او با حزب‌الله روابط خوبی دارد. او پیشتر هنگامی که وزیر آموزش عالی و تربیت در لبنان بود، تجربه آموزشی ایران را ستوده و خواستار امضای تفاهم نامه‌ای برای استفاده از تجربیات ایران در این زمینه شده بود. با آنکه آمریکایی‌ها تمایل داشتند "نواف سلام" به عنوان مأمور تشکیل کابینه جدید لبنان معرفی شود اما اقدام نمایندگان لبنانی در کنار زدن گزینه آمریکایی‌ها و انتخاب حسان دیاب به نظر بسیاری از تحلیل گران به مثابه یک کودتا علیه انتخاب آمریکایی‌ها به شمار می‌رود. گرچه سعد حریری از همان ابتدا اعلام کرد که در دولت دیاب مشارکتی نخواهد داشت اما برگزاری تظاهرات در برابر منزل نخست وزیر جدید از سوی طرفداران حریری و بستن مسیرها نشان از وجود یک برنامه دیگر دارد که در سکوت در حال اجرا است.

رسانه‌های سعودی بر روی تظاهرات طرفداری حریری در مناطق مختلف بیروت مانور و گزارش دادند که طرفداران سعد حریری و طرفداران جریان المستقبل، با برگزاری تظاهرات در بیروت، شماری از خیابان‌ها را در پایتخت لبنان بستند. بسیاری از رسانه‌های آمریکایی و اروپایی، دیاب حسان را رسماً نامزد حزب الله معرفی کرده و بنابراین نتیجه می‌گیرند که انتخاب وی باعث به وجود آمدن تنش‌های سیاسی در این کشور می‌شود. این رسانه‌ها با انتشار گزارش‌ها و تحلیل‌های مختلف تلاش دارند نشان دهند دیاب نه تنها از محبوبیت مردمی در لبنان برخوردار نیست بلکه انتخاب وی باعث تشدید اوضاع در این کشور می‌شود. رسانه‌های سعودی از جمله العربیه و الحدث نیز با در پیش گرفتن همین خط، مدعی شده‌اند که دولت آتی که به دست دیاب تشکیل می‌شود علیه اکثر ملت لبنان خواهد بود.

در کل طرفداران حریری و جریان المستقبل، مخالف واگذاری کابینه جدید لبنان به حسان دیاب هستند. فراکسیون اللقاء الدیمقراطی لبنان به ریاست جنبلاط هم اعلام کرده که در دولت جدید و رایزنی‌ها برای تشکیل آن مشارکت نمی‌کند.

چشم انداز انتخاب نخست وزیر جدید لبنان

حسّان دیاب در جلسه پارلمان با کسب 69 رای از 128 رای پارلمان مامور به تشکیل کابینه شد. دیاب پس از آنکه از سوی میشل عون، رئیس جمهور لبنان مأمور تشکیل کابینه شد، در نشستی خبری وعده داد طی ۶ هفته آینده دولت جدید این کشور را تشکیل می‌دهد. دیاب فضای موجود میان خود با تمامی گروه‌های سیاسی را مثبت ارزیابی کرده و گفته با همکاری همه گروه‌ها می‌توان مشکلات را حل کرد. او با تاکید بر اینکه نخست‌وزیر مستقلی خواهد بود، وعده داد با فساد در این کشور مقابله خواهد کرد. دیاب تاکید کرده، ما به یک دولت مستقلِ متخصص نیاز داریم تا مشکلات اقتصادی و اجتماعی را حل کند. بسیاری معتقدند که معرفی حسّان دیاب به عنوان نخست وزیر جدید به معنای پیروزی ائتلاف مقاومت  است، زیرا وی نامزد مورد حمایت ائتلاف مقاومت بود. اما نکته مهم این است که حسان دیاب اکنون به عنوان نخست وزیر مکلف مطرح بوده و موفقیت وی در گرو تشکیل کابینه خواهد بود در حالی که بسیاری از جریان های اهل سنت از جمله جریان الستقبل به عنوان بزرگترین جریان اعلام کرده اند در این کابینه مشارکت نخواهند کرد. بر این اساس، نباید حسان دیاب را به عنوان نخست وزیر قطعی و صاحب کابینه دانست. به صورت قطعی کارشکنی های پنهان و آشکار در مورد تشکیل کابینه توسط حسان دیاب از سوی جریان های وابسته به عربستان و آمریکا شروع خواهد شد.

کارشناسان معتقدند که دولت جدیدی که در لبنان تشکیل خواهد شد اختیارات ویژه‌ای نخواهد داشت و برای تصویب قانون جدید انتخاباتی و برگزاری زودهنگام انتخابات پارلمان تلاشی نخواهد کرد و تنها ۶ تا ۹ ماه در رأس امور است. هرچند نمایندگان فراکسیون «المستقبل» در پارلمان لبنان، وابسته به «سعد الحریری»  با حسان دیاب دیدار کرده و اعلام کرده اند، در دولت مشارکت نخواهیم کرد و مانع تشکیل دولت چه به صورت مستقیم، چه به صورت غیرمستقیم نخواهیم شد اما به نظر می رسد این مسئله وجهی دیگر از بازی سعد الحریری باشد چرا که وی بر این باور است که کابینه حسان دیاب حتی در صورت تشکیل، نخواهد توانست موفقیتی کسب کند و بار دیگر همه جریان ها به سمت حریری برای تشکیل کابینه خواهند آمد.