مقاومت سوری های جولان در برابر اشغالگری صهیونیست ها

به گزارش راهبرد معاصر؛ در گزارش های پیشین پرونده "جولان سوریه در اسرائیل" به اهمیت اقتصادی، نظامی، سیاسی جولان برای موجودیت رژیم صهیونیستی اشاره شد. در این مقاله بر آنیم که چهار موضوع را بررسی کنیم. اول این که تا چه حد بافت جمعیتی این خطه آلوده به صهیونیست ها شده؛ دوم این که وضعیت سوری الاصل ها در جولان به چه شکل است؟ سوم این که دلیل عدم اقبال زیاد صهیونیست ها به زندگی در جولان چه بوده و چه تمهیداتی برای رفع این مشکل اسرائیل اندیشیده شده؟ در نهایت این که بررسی کنیم سوری های جولان تحت اشغال تا چه حد بر هویت عربی-سوری خود تاکید دارند و از ذوب شدن در هویت صهیونیستی جلوگیری می کنند.

بافت جمعیتی جولان، 5 دهه پس از اشغال

پس از اشغال جولان در 1967، آنطور که بی بی سی انگلیسی روایت کرده، رژیم صهیونیستی کار شهرک سازی در این منطقه را "تقریبا بی درنگ" آغاز کرد. ها آرتص در این مورد آورده، تنها یک ماه پس از پایان درگیری ها با ارتش سوریه، کیبوتز مروم، اولین شهرک اسرائیلی در جولان ساخته شد. در همان برهه زمانی، 130 هزار سوری مجبور به ترک خانه و کاشانه خود در جولان شدند.

در دسامبر 1981، کنست قانون بلندی های جولان را تصویب و این منطقه را به صورت دوفاکتو به اسرائیل ضمیمه کرد. پیش از اجرای این قانون28 روستای یهودی نشین و یک شهر در حال ساخت به نام کاتزرین در آن وجود داشت. 14 سال پس از کنترل کامل اسرائیل بر این منطقه، کل جمعیت یهودیان به 5700 نفر می رسید. طبق گزارش اداره آمار مرکزی رژیم صهیونیستی، در دهه اول پس از اجرای قانون مورد بحث، تنها 5000 تن به شمار یهودیان این ناحیه افزوده شد که چیزی مشابه دهه پیش از اجرای قانون است. از 1994 تا 2014، شمار یهودیانی که به این ناحیه مهاجرت کردند، تنها 7 هزار تن بود. این البته علاوه بر رشد طبیعی جمعیت یهودیان در این خطه است. همین موضوع باعث شده از حدود 35 سال پیش تاکنون، تنها 4 شهرک یهودی نشین دیگر به جولان اضافه شود. در بازه زمانی مشابه (1994-2014)، جمعیت غیریهودی 11 هزار نفر افزایش یافت. اگربخواهیم مقایسه ای بکنیم، پس از 50 سال از اشغال مناطق جودا و سامریا در فلسطین، تعداد صهیونیست ها در آن به 400 هزار تن رسیده؛ این نواحی 4 برابر جولان هستند. با این حال افزایش جمعیت جولان، 5% جودیا و سامریا بوده.

بدین ترتیب بنظر می رسد با گذشت بیش از 5 دهه، هنوز صهیونیست ها نتوانسته اند غالب ساکنان جولان را از هم مسلکان خود کنند. در واقع هویت ساکنان جولان اشغالی هنوز بیشتر سوری است تا اسرائیلی.

روستاهای سوری نشین در جولان

به استناد آمار 2016، از حدود 50 هزار سکنه جولان، 22 هزار تن یهودی و 27 هزار تن سوری تبار عمدتا از مذهب دروز در 7 روستا هستند. اصلی ترین روستاهای دروز نشین عبارتند از مجدل الشمس، بقعات، مصعده و عین قینیه. علاوه بر این ها یک روستای علوی نشین هم در جولان اشغالی هست که غجر نام دارد. تا به امروز تمام تلاش های اسرائیل برای تحبیب مردمان سوری الاصل از علوی و دروزی، به نتیجه نرسیده و همین موضوع باعث شده صهیونیست ها کمتر در داخل روستاهای آن ها ساکن شوند. مردمان این خطه تظاهرات های بسیاری در حمایت از سوریه برگزار می کنند و رسما پرچم کشورشان را بالا می برند. علوی نشین های غجر چنان خشم رژیم صهیونیست را بر انگیخته اند که به گواهی روزنامه ها آرتص، به کلی از تمامی طرح های توسعه ای این رژیم خط خورده اند. اوضاع در روستاهای دروز نشین هم بهتر نبوده و نیست. سال 2015، برای اولین بار و احتمالا آخرین بار، صهیونیست ها انتخابات شهرداری در 4 منطقه دروز نشین برگزار کردند. به دلیل تحریم شرکت در این انتخابات از سوی بزرگان دروز منطقه، میزان مشارکت واجدین شرایط حدود 1% بود که نشان دهنده شکستی بزرگ برای صهیونیست هاست. در واقع بومی های جولان، برخلاف بسیاری از فلسطینی ها که در قالب شهروند عرب-اسرائیلی در دیگ مذاب صهیونیست ها ذوب می شوند، هویت خود را با وجود گذشت بیش از 50 سال حفظ کرده اند.

دلایل عدم تمایل صهیونیست ها به زندگی در جولان

همانطورکه در ابتدا اشاره شد، شهرک سازی صهیونیستی در جولان، از ماه اول اشغال کلید خورده ولی اکنون شمار صهیونیست های ساکن این منطقه آنقدر نیست که مورد رضایت مسئولین اشغالگر باشد. در واقع رژیم صهیونیستی طی نیم قرن، تنها توانسته 22 هزار صهیونیست را به این منطقه بیاورد. در همین رابطه ها آرتص تاکید کرده جولان، کمترین تراکم جمعیت را در اسرائیل دارد. حال سوال اینجاست که چه چیز باعث شده برخلاف بسیاری از مناطق دیگر که شهرک های صهیونیستی در آن مثل قارچ زیاد می شوند، در جولان جمعیت آن ها چندان زیاد نباشد.

• صهیونیست ها تا همین اواخر نسبت به انضمام کامل جولان، مصمم نبودند: با وجود این که قانون انضمام دوفاکتوی جولان در سال 1981 تصویب شده، اما مسئولین صهیونیست چندان مصمم به انضمام این خطه نبودند. به همین خاطر شاهدیم که حتی در سال 2008، وقتی مذاکراتی میان دولت رئیس جمهور بشار اسد با صهیونیست ها با وساطت ترکیه برگزار شد، کابینه صهیونیست به عنوان یک امتیاز، باز گرداندن جولان به سوریه را روی میز گذاشته بود. حتی پیش از آن ایهود باراک در سال 2000، رسما از احتمال بازگرداندن جولان به سوریه سخن می گفت. دیمیتری افرازوف، رئیس یکی از شوراهای محلی صهیونیست ها در جولان، سال 2017 در گفتگو با ها آرتص تاکید کرده سال 2000، وقتی ایهود باراک روی احتمال پس دادن جولان به سوریه حرف می زد، بسیاری از سوری تبارها زمین های خود در سینا را فروختند و به این ناحیه آمدند تا زمین بخرند. او در ادامه به صراحت می گوید: «ما به لحاظ سیاسی برسمیت شناخته نشده ایم و سرمایه گذاری ها در این ناحیه ضعیف است». در واقع همین تزلزل سیاسی رژیم اشغالگر در رابطه با جولان باعث شده این خطه نسبت به سرزمین های دیگر اشغالی کمتر توسعه پیدا کند.

• محرومیت: علت دوم عدم اقبال صهیونیست ها به جولان که البته ریشه گرفته از علت اول دارد، محرومیت نسبی و توسعه نیافتگی آن است. اقتصاد این ناحیه همچنان کشاورزی است و کارخانه خاصی در آن وجود ندارد. بافت آن روستایی است. به گواهی کسانی که جولان را دیده اند حتی آسفالت های خیابان های این ناحیه هم بسیار خراب است. آنطور که ها آرتص گزارش داده اهالی این منطقه حتی برای کاشت کیوی و صادرات آن، نه در جولان بلکه در گرجستان سرمایه گذاری کردند. یکی از ساکنان یهودی جولان، در سال 2017، طی مصاحبه با همین روزنامه تاکید کرده که قبلا از سفر مقامات صهیونیستی به جولان هیجان زده می شده ولی حالا می داند که این رفت و آمدها فایده ای برای جولان نخواهد داشت و هیچ سرمایه گذاری درستی نمی شود.

• ضعیف بودن بازار فروش محصولات کشاورزی نسبت به مناطق دیگر: پویش BDS که برای تحریم کالاهای تولید اسرائیل در برخی مناطق جهان به ویژه اروپا قوت گرفته، باعث شده کالاهای تولید جولان برای فروش در سطح اروپا کمی با مشکل مواجه شود. البته باید خاطرنشان کرد که طبق تصمیم اتحادیه اروپا، محصولات کشاورزی اسرائیل که در مناطقی خارج از نواحی اشغال شده پیش از 1967 کشت شده، برچسبی ویژه می خورند که به مشتری نشان می دهد این محصولات در نواحی اشغالی کشت شده. جولان از جمله همین مناطق است. به همین خاطر دست کشاورزان صهیونیست جولان برای فروش محصولاتشان بسته تر است. تحت تاثیر این واقعیت شاهد بوده ایم که مثلا 60% انبه های تولیدی جولان اشغالی به روسیه و میزان کمتری به بلژیک صادر می شود.

برنامه های رژیم صهیونیستی برای تغییر بافت جمعیتی جولان

با آمدن نتانیاهو و برسمیت شناختن جولان به عنوان بخشی از اسرائیل از سوی ترامپ، تکاپوها برای انضمام قطعی این سرزمین اشغالی به سایر سرزمین های اشغالی قوت گرفته. نتانیاهو در سخنرانی خود در آوریل سال 2017، به صراحت تمام گفته بود: «اول این که مرزها تغییر نخواهد کرد و دوم این که جولان برای همیشه تحت کنترل اسرائیل خواهد بود». درست از همین سال شاهد تشدید فعالیت ها برای توسعه جولان به نفع صهیونیست ها بوده ایم. "گروه ائتلاف جولان"، متعلق به صهیونیست ها، ضمن متذکر شدن محرومیت جولان و رشد اندک جمعیت اشغالگر در آن، به حکومت صهیونیستی سفارش کرده باید هدف گذاری برای ساکن کردن 100 هزار یهودی در جولان را نصب العین قرار دهد و کم توجهی به شهرهای این ناحیه نظیر کاتزرین را کنار بگذارد و بر امکانات این حوزه بیفزاید.

البته رژیم صهیونیستی از قبل کارهایی کرده بود. مثلا از 2013 تا 2018، کابینه رژیم صهیونیستی طرح های توسعه ای حداقل به ارزش 70 میلیون دلار در جولان کلید زده. همچنین از سال 2016، رژیم تور های گردشگری هم در این ناحیه به راه انداخته که در فصل مطلوب، سال اول، 46 هزار نفر به ناحیه آمدند. اما از 2017 خیز محسوسی برای توسعه جولان مشاهده می شود. در این سال ساکنان یهودی بالاخره جولان 12% کاهش مالیاتی گرفتند در حالی که برای سایر نواحی پیرامونی اسرائیل، سال ها قبل از این چنین امتیازی داده شده بود. از همه این ها گذشته، به تازگی مسئولین صهیونیست بیشتر و بیشتر از لزوم اجرایی کردن طرح های توسعه ای مصوب در 5 سال پیش سخن می گویند.

در راستای این روند در مارس 2019، شهردار کاتزرین، "دیمیتری آپارتزو" از طرح افزایش جمعیت جولان به 150 هزار نفر به نحوی که 100 هزار نفر یهودی و 50 هزار نفر دروز باشند، خبر داد. او گفته طبق این طرح، تنها جمعیت کاتزرین از 8500 نفر به 50 هزار نفر افزایش خواهد یافت.

بنابراین ملاحظه می شود که صهیونیست ها زمینه های لازم برای رفع موانع گسترش جمعیت صهیونیست در جولان را فراهم می سازند تا بافتار جمعیتی این ناحیه را هم تغییر دهند.

مقاومت سوری ها در جولان

با تمام اوصاف، سوری های جولان همچنان مقاومت می کنند. به اعتراف آپارتزو، شهردار کاتزرین، 40% جمعیت جولان را عرب ها تشکیل می دهند که همگی خود را سوری می دانند. این نسل صرفا طبقه ای سنتی و عقب افتاده نیست بلکه دروزهای این ناحیه، در مقایسه با تمامی نواحی اسرائیل، بیشترین نسبت فارغ التحصیلان در مقطع عالیه را در کل مناطق تحت اشغال دارند. پیش از 2011، به گواهی وبگاه "انتفاضه الکترونیک" تنها 10% دروزهای سوری جولان اشغالی، تابعیت اسرائیل را پذیرفته بودند. صهیونیست ها حتی با استفاده تبلیغاتی از جنگ سوریه هم چندان توفیقی بدست نیاوردند. شمار ثبت نام سوری الاصل ها برای دریافت تابعیت اسرائیلی از 11مورد پیش از 2011، به 100 مورد در 2015 و 200 مورد در 2016 رسیده است. در مناسبت های مختلف سوری های جولان اشغالی گرد هم می آیند و پرچم کشورشان را بالا می برند. استقبال مردم از آزادی صدقی المقت، زندانی دروز سوری در جولان پس از 32 سال، یکی از شواهد این موضوع است. هرچند بنظر می رسد اسرائیل تلاش دارد جمعیت صهیونیست این ناحیه را بالا ببرد اما سوری های جولان، در تمام این 50 سال نشان داده اند که قدرت ایستادگی بالایی دارند و مایل نیستند در دیگ مذاب صهیونیست ها ذوب شوند. رژیم صهیونیستی در بهترین حالت می تواند در جولان دیاسپوراهای سوری-دروزی ایجاد کند ولی نخواهد توانست این جمعیت را حذف یا جذب کند. این جمعیت که سر سازگاری با صهیونیست ها را ندارند در صورت اقدام سنجیده و میانمدت دولت سوریه، می توانند تبدیل به دردی مزمن در رژیم صهیونیستی شوند. در واقع ساکنان غیر یهود این بلندی ها می توانند زمینه ساز "جولان سوریه در اسرائیل" شوند.