به گزارش راهبرد معاصر؛ در آوریل ۲۰۱۹م مارشال خلیفه حفتر و نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی ( LNA)، برای تصرف طرابلس از دستان دولت وفاق ملی لیبی ( GNA) کارزار نظامی گسترده ای را ایجاد و انتظار یک پیروزی سریع و قطعی داشتند. خلیفه حفتر با کسب حمایت امارات متحده عربی و مصر، چراغ سبز دولت ترامپ و پشتیبانی گروه واگنر روس و مزدوران از کشورهای مختلف، به این اطمینان دست یافته بود که می تواند به پیروزی سریعی دست یابد و زمینه شکل گیری یک نظام دیکتاتوری به سبک مصر در طرابلس را فراهم سازد.
دو توافق نامه
در ماه نوامبر گذشته، ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی دو توافق نامه امضا کرده است: اول در مورد محدودیت حوزه های قضایی دریایی در دریای مدیترانه، که مورد اعتراض بسیاری از بازیگران دخیل در بحران لیبی قرار گرفت. دوم تقویت همکاری های امنیتی و نظامی. ترکیه از طریق توافق نخست، درصدد تضعیف چارچوب نوظهور امنیت و انرژی در دریای مدیترانه شرقی هست که این چارچوب محور همکاری های مشترک مصر، اسرائیل، یونان و قبرس می باشد. در واقع ترکیه با مداخله در بحران لیبی دارای اهداف سه گانه زیر بود:
الف) تضعیف چارچوب نوظهور امنیت و انرژی در دریای مدیترانه شرقی
ب) افزایش قدرت و نفوذ و تغییر موازنه قوای منطقه ای به نفع خود در رقابت با قدرت های منطقه ای مانند امارات متحده عربی، مصر و عربستان سعودی
ج) تامین منافع مالی و انرژی در لیبی و مدیترانه شرقی
دولت وفاق ملی لیبی به دلیل هراس از واکنش شدید اروپا و انزوای بین المللی، از امضای چنین توافق نامه ای خودداری می کرد. اما پس از این دولت وفاق ملی لیبی در کسب حمایت های منطقه ای و بین المللی با گوش ناشنوایی روبرو شد این توافق نامه را به امضا رساند. به معنای دیگر برای دولت وفاق ملی لیبی توافق نخست شرطی برای دستیابی به توافق دوم بود، زیرا توافق دوم در مورد امنیت و همکاری های نظامی باعث خواهد شد تا آنکارا به صورت موثر خود را به حمایت از دولت وفاق ملی لیبی متعهد سازد. ترکیه در این راستا در کنار تامین تجهیزات نظامی، زمینه انتقال مزدوران سوریه به لیبی را فراهم ساخته تا به نفع دولت وفاق ملی لیبی مبارزه کنند.
روسیه اکنون با انتقال مزدوران سوری تحت حمایت خود به لیبی درصدد است تا آن ها به نمایندگی خلیفه حفتر با دولت وفاق ملی لیبی بجنگند. جنگ داخلی سوریه اکنون به صورت کامل به لیبی صادر شده است. هدف ترکیه در بحران لیبی جلوگیری از سرنگونی دولت وفاق ملی و هموار کردن مسیر برای فرایند سیاسی از موضع قدرت می باشد. برای مدتی کوتاه، ترکیه و روسیه در قالب فرمول آستانه برای سوریه، آن ها یک نشستی بین طرفین متخاصم در مسکو ( ژانویه ۲۰۱۹) برگزار کردند اما به محض این که خلیفه حفتر از امضای این توافق نامه خودداری کرد، این توافق فروپاشیده شد.
در این زمینه، کنفرانس برلین در ماه ژانویه هم نتوانست به نتایج معناداری برسد و در مقابل کمپ خلیفه حفتر به استراتژی راه حل نظامی خود بازگشت . در این مسیر، دولت ترکیه سهم خود را در چارچوب تعهدات نظامی و سیاسی به دولت وفاق ملی افزایش داده است و این امر منجر به برتری هوایی دولت وفاق ملی در حوالی طرابلس و سایر مناطق غربی لیبی شد. ترکیه در راستای تعهدات نظامی خود به دولت وفاق ملی، در زمینه هواپیماهای بدون سرنشین، سیستم های موشکی، تجهیزات نظامی و گیرنده های راداری کمک کرده است و در کنار این موارد، ناوچه های ترکیه در ساحل غرب لیبی مستقر شده اند و از دولت وفاق ملی در مقابل حملات خلیفه حفتر حمایت می کنند.
آنکارا همچنین برای آموزش و برنامه ریزی های استراتژیک، پرسنل نظامی خود را در ساحل غرب لیبی مستقر کرده است. افزایش مشارکت و همکاری های نظامی ترکیه در لیبی در حال میوه دادن ( ثمربخشی) است. در ماه گذشته نیروهای دولت وفاق ملی توانستند کنترل هفت شهر مهم استراتژیک غرب لیبی از جمله سابراتا، سورمن و العجلات را به دست بگیرند. ارتش ملی لیبی (خلیفه حفتر) پس از شکست های بزرگ ۳۰ آوریل به بهانه ماه رمضان اعلان آتش بس نمود. اما دولت وفاق ملی لیبی با آگاهی از نتایج آتش بس های گذشته که دوام نمی آورد و بیشتر خلیفه حفتر از آن ها برای تحکیم نظامی خود استفاده می کرد، صریحا با آتش بس مخالفت نمودند
تحرکات نظامی
تحرکات نظامی اخیر ترکیه و دولت وفاق ملی بر دو هدف در هم تنیده مبتنی است:
اول: همانطور که با حملات موشکی اخیر توسط نیروهای حفتر نشان داده، مرکز این حملات مناطق اطراف اقامت گاه سفیر ایتالیا و سفارت خانه ترکیه بود. بنابراین طرابلس هنوز در تیررس نیروهای حفتر قرار دارد. دولت وفاق ملی همچنان درصدد است تا شبه نظامیان خلیفه حفتر را از پایگاه های باقی مانده در نزدیکی طرابلس دور سازد.
دوم: از آن جا که ترهونا مکان کلیدی و لجستیک برای حفتر در غرب لیبی است، دولت وفاق ملی تلاش خواهد کرد تا نیروهای ارتش ملی لیبی را از این شهر بیرون براند. به همراه دستاوردهای اخیر سرزمینی دولت وفاق ملی، هدف نهایی ایجاد کنترل کامل بر غرب لیبی می باشد. در این چارچوب تصرف اخیر پایگاه هوایی استراتژیک الوطیه توسط دولت وفاق ملی یک گام مهم در این مسیر می باشد. با این حال با وجود تحرکات نظامی اخیر ترکیه و دولت وفاق ملی، دستاوردهای آن همچنان شکننده می باشد و هیچ نشانه ای از پایان درگیری وجود ندارد. در مقابل بسیار محتمل است که کمپ حامیان خلیفه حفتر حمایت های نظامی خود را تقویت کنند و این امر زمینه تشدید درگیری ها و پیچیده تر شدن وضعیت را فراهم می سازد.
علاوه بر این، ترکیه برای تبدیل دستاوردهای نظامی به موفقیت سیاسی باید هماهنگی های سیاسی بیشتری به ویژه با کشورهای طرفدار دولت وفاق ملی لیبی مانند آلمان و ایتالیا داشته باشد. تشدید درگیری ها در لیبی نه تنها به تعهد نظامی بیشتر و مسئولیت پذیری مستقیم ترکیه نیاز است بلکه همچنین نیاز خواهد داشت تا دولت ( آنکارا) جبهه داخلی را هم مدیریت کند. زیرا مداخله گری در لیبی مورد استقبال مردم ترکیه قرار نگرفته است.
در واقع نشانه های از عدم استقبال اجتماعی از کمپین نظامی ترکیه در لیبی وجود دارد. حمایت های عمومی مردم ترکیه از مداخله اخیر ترکیه در ادلب سوریه به مراتب پایین تر از سایر اقدامات نظامی این کشور در سوریه بوده است. اپیدمی کروناویروس می تواند به این روحیه مخالفت جویانه بیشتر کمک کند و بنابراین دولت ترکیه باید از ادراکات مردم - در حالی که در مراحل بعدی کمپین نظامی خود در لیبی را ترسیم می کند - آگاه باشد.
برداشت افکار عمومی
در یک نظرسنجی که اخیرا در ژانویه در ترکیه انجام شد، ۵۸ درصد از پاسخ دهندگان با استقرار سربازان ترکیه در لیبی مخالف بودند. به استثنای عملیات اخیر ادلب، پشتیبانی و حمایت مردمی از عملیات های گذشته ترکیه در سوریه بسیار زیاد بود. ( حدود 75 درصد). در نظرسنجی دیگر در دسامبر گذشته، تنها ۳۸ درصد از مردم ترکیه با اعزام ارتش ترکیه به لیبی حمایت کردند و این نتایج نشانگر این است که درک و برداشت عمومی در مورد سیاست های ترکیه در لیبی نیازمند توجه بیشتر است. اما در این مسیر دولت ترکیه برای اقناع افکار عمومی داخلی می تواند سیاست خارجی خود در لیبی را به مسئله قبرس و سیاست خارجی در خاورمیانه مرتبط سازد همان کاری که در گذشته سیاست خارجی خود در سوریه را به مسئله کردها مرتبط ساختند.
حمایت افکار عمومی از سیاست ترکیه در لیبی به این بستگی خواهد داشت که آیا این رویکرد به عنوان یک موفقیت یا شکست در نظر گرفته می شود. در حالی که شکست های اخیر ترکیه در ادلب بسیار ناخوشایند بود اما دستاوردهای اخیر آنکارا در لیبی احتمالا تاثیرات مثبتی در افکار عمومی ایجاد خواهد کرد. در همین حال اپیدمی کروناویروس همچنین به چالش کشیده شدن کمپین نظامی ترکیه در لیبی را افزایش خواهد داد و آنکارا در حالی که همچنان سیاست موفق آمیز خود در حمایت از لیبی را حفظ می کند؛ برای اجتناب از هر گونه ضرر ناشی از از دست دادن جان سربازان؛ شدیدا تحت فشار خواهد بود.