آمریکایِ ترامپ مایه نگرانی است

به گزارش راهبرد معاصر؛ "ژاکوب هیلبرون" سردبیر پایگاه خبری نشنال اینترست در مصاحبه با "سرگی ریابکوف" معاون وزیر امور خارجه روسیه، از وی در مورد روابط راهبردی دو کشورِ روسیه و آمریکا و همچنین دیگر مسائل مهم جهانی سوال کرده است. متن این مصاحبه را می توانید در ادامه مطالعه بفرمایید.

ارزیابی شما از وضعیت روابط روسیه و آمریکا چیست؟

وضعیتِ فعلی روابط روسیه و آمریکا را باید بدتر از آن چیزی دانست که دو کشور در دهه های گذشته تجربه کرده اند. من نمی خواهم وضعیتِ کنونی را با عصر جنگ سرد مقایسه کنم زیرا آن فضا و آن دوره کاملا با شرایط فعلی متفاوت بود(به مراتب وضعیت خطرناک تری داشت). از چشم انداز روسیه، عصر ترامپ در آمریکا بسیار نگران کننده است زیرا ما از یک نقطه ضعیف در روابط دو جانبه خود به نقطه ای ضعیف تر کوچ کرده ایم.

در شرایط فعلی ما(روسیه) به سختی تلاش می کنیم تا روابط دوجانبه خود با آمریکا را در تمامی زمینه هایی که مسکو و واشنگتن را به نوعی از هم جدا می کنند، با ارائه پیشنهادهایی، رو به بهبود هدایت کنیم. با این حال، این مساله محقق نمی شود. در شرایط فعلی ما به خوبی می دانیم که هر آنچه مرتبط با روسیه باشد، از سوی جریان اصلی سیاسی و حکومتیِ فعلی در آمریکا، مشکل دار و دارای چالش تصور می شود. به نظر من عمده راه حل جهت تلطیف و رفع این فضا، تقویت فضای گفتگوی میان دو طرف است که به از بین رفتنِ هرچه بیشترِ سوتفاهم ها و مشکلاتِ غیرضروری کمک زیادی می کند.

یکی از حوزه های چالش برانگیزِ اصلی در روابط کنونیِ آمریکا و روسیه، بدون شک مساله کنترل تسلیحات است. در این زمینه به طور خاص ما شاهد یک منحنی رو به پایین(بدتر شدن شرایط) هستیم که به نحو نظام مندی توسط دولت کنونی آمریکا افزایش می یابد و تشدید می شود. اینطور به نظر می رسد که دولت کنونی آمریکا اساسا به مساله کنترل تسلیحات اعتقادی ندارد. در مقابل، اینگونه به نظر می آید که این دولت به هر بهانه ای متوسل می شود تا از توافق نامه ها و قراردادهایِ کنترل تسلیحاتی که روسیه نیز در یک طرف آن ها قرار دارد، به هر طریق ممکن خارج شود. این مساله واقعا تاسف برانگیز است. با این حال اشتباه نکنید: ما بهایی بالاتر از آنچه که برای امنیت خودمان می پردازیم را در راستایِ نجات قرارداد و توافق نامه ای و یا نگه داشتنِ آمریکا در یک ساختار و سیستم قانونی، پرداخت نخواهیم کرد. موضع روسیه در این باره کاملا صریح است و انتخاب در این رابطه با دولت آمریکا است. ما هنوز هم بر این باوریم که قراردادها و موافقت نامه های مرتبط با کنترل تسلیحات، و ماندنِ ایالات متحده آمریکا در چهارچوب آن ها، همچنان در راستای منافع و مصالح این کشور هستند.

دیدگاه شما در مورد رویکرد دولت ترامپ به توافق استارت/START Treaty چیست؟

من خیلی صریح و آسان می گویم که موضع دولت آمریکا در این باره بسیار عجیب و غریب است. در وهله اول باید بگویم ما دلایل و استدلال های آمریکا مبنی بر اینکه تاکید دارد چین نیز باید جز هر گفتگو و مذاکره یِ مرتبط با بحث های کنترل تسلیحات که قرار است در آینده انجام شود باشد را، کاملا درک می کنیم. از سویی، ما دلایل چین را هم که نمی خواهد جزئی از این فرآیند باشد را نیز درک می کنیم. از این رو ما فکر می کنیم که این بستگی به خودِ آمریکا دارد تا در این رابطه با چینی ها تعامل کند. در صورت نبود رضایت از سویِ یکی از طرف های گفتگوهای مرتبط با بحث های کنترل تسلیحات(در این مورد اشاره به چین دارد)، هیچگونه گفتگویی در این رابطه، چه با چین و چه با حضور چین بعید است که انجام شود. این یک واقعیتِ صریح و واضح است که در برهه کنونی ما با آن مواجه هستیم.

در شرایط فعلی، این به نفع همه است که قراردادهای کنترل تسلیحاتی را که پیش از این برقرار بوده اند را بار دیگر تمدید کنیم تا از بروز چالش ها و مشکلات ناخواسته در این رابطه جلوگیری شود. تمدید 5 ساله قرار استارت به واشنگتن و مسکو( و همچنین دیگران) فرصت خواهد داد تا وضعیت را به خوبی بررسی کنند و تصمیماتی را فارغ از فضای عجله، و با تامل و با در نظرگرفتن تمامی ابعاد و چالش هایی که هم اکنون در پیش روی ما قرار دارند نظیر فناوری های نوین نظامی، اتخاذ کنند. ما از طرفِ آمریکایی می خواهیم که هر آنچه را که به آن ها می گوییم از حیث ارزش و اهمیت بررسی کنند و با رویکردی منطقی به مساله بنگرند.

به طور سنتی دولت روسیه به نحو بیشتر و بهتری با دولت های جمهوری خواه در آمریکا کار کرده است. این روند به طور خاص با دولات نیکسون آغاز شد. آیا این عصر به سرآمده است؟

نمی دانم. اما این مساله کاملا به ایالات متحده آمریکا بستگی دارد. ما بر این باوریم که فارغ از اینکه چه حزبی در آمریکا قدرت را در دست داشته باشد، انتخاب ها، فرصت ها و امکاناتی وجود دارند که روسیه باید آن ها را واکاوی و بررسی کند. من اطلاعی ندارم که آیا دولت کنونی آمریکا، روسیه را به عنوان کشوری که باید با آن تعامل کرد در نظر می گیرد یا خیر. حداقل من بر این باورم که  این مساله صرفا ریشه در مسائل و دلایل سیاست داخلی ندارد بلکه به رویکردهای متفاوتی که به مسائلی نظیر نظام بین الملل قراردادها و حقوق بین الملل وجود دارد و کاملا واضح و روشن هستند نیز ارتباط دارد.

در این راستا، شاهدیم که دولت کنونی آمریکا از شمار قابل توجهی از توافق نامه ها و قراردادهای بین المللی خارج شده و این کار را نیز با این درک انجام داده که معتقد بوده این مساله به نحو بهتر و مناسب تری در خدمت منافع این کشور است. البته این را هم بگویم که حداقل در دولت قبلی آمریکا نیز شرایط مخصوصا از سوی آمریکا در قبال روسیه، چندان مساعد نبوده است. در دوره دولت اوباما بود که تحریم های مختلفی بر علیه روسیه وضع شد. این روند در دوره ترامپ ادامه یافت. بهانه ای که آمریکایی ها برای این روند می آورند، کاملا از سوی روسیه به عنوان گزاره ای غیرمعتبر و غیرقانونی، رد شده است. دولت قبلی آمریکا چند هفته قبل از اینکه از قدرت خارج شود، اموال و دارایی های روسیه را که تحت مصونیت دیپلماتیک قرار داشتند به سرقت برد و ما هنوز از دسترسی به اموال و دارایی های خود در دولت ترامپ محروم هستیم. ما تاکنون بیش از 350 یادداشت دیپلماتیک را برای دولت های اوباما و ترامپ فرستاده ایم تا اموال و دارایی های ما را آزاد کرده و در اختیارمان قرار دهند. با این حال، آن ها به کرات در پاسخ های خود این درخواست ما را رد کرده اند. این مساله یکی از واضح ترین مثال ها و نمونه هایی است که به ما نشان می دهد ما واقعا در روابط دوجانبه خود در چه نقطه ای ایستاده ایم.

هیچ وقت گزاره ای با این عنوان که چه دولتی برای روسیه در آمریکا بهتر است، وجود نداشته است. هر دو دولتِ جمهوریخواه و دموکرات برای روسیه بد هستند. این دیدگاه محصولِ بیبش از یک دهه گفتگو و رایزنی های ما با دولت های آمریکا است.

 با فرض موقعیت وخیمی که شما از روابط روسیه و آمریکا ترسیم کردید، آیا شما بر این باورید که آمریکا به یک دولت سرکش و یاغی تبدیل شده است؟

من چنین چیزی را نمی گویم و این مساله به طور حتم، نتیجه گیری و تفسیری نیست که ما در ذهن داشته باشیم. با این حال این نکته کاملا واضح است که آمریکا در شرایط کنونی کشوری است که فقط در راستای منافع خود اقدام می کند و صرفا به خود می اندیشد و موجب ابهام و عدم قطعیت در جهان می شود. آمریکا به منبعی از ایجاد مشکل برای بسیاری از بازیگران بین المللی تبدیل شده است. بسیاری از کشورها به دنبال اتخاذ سیاست ها و تدابیری هستند تا خود را از شر سیاست های شرورانه و منفی دولت فعلی آمریکا که بسیاری از مردم در کشورهای مختلف جهان معتقدند باید این سیاست ها خاتمه یابند(امیدواریم که این سیاست ها در آینده نزدیک به پایان برسند)، نجات دهند.

اگر قرار بود رئیس جمهور ترامپ به آخرین نکته شما پاسخ دهد احتمالا می گفت: مشکلِ عدم قطعیت و ابهامی که شما می گویید آمریکا حاملِ آن است چیست؟چه مشکلی در حفط تعادل با دشمنان وجود دارد؟ چرا آمریکا باید یک قدرتِ قابل پیش بینی باشد؟ موضع و پاسخ شما در این رابطه چیست؟

پاسخ من این خواهد بود که ما(روسیه) از آمریکا نمی خواهیم که یک قدرتِ پیش بینی پذیر و یا مسوول باشد زیرا ما بر این باوریم که آمریکا به این زودی ها به این نقطه نخواهد رسید. ما می گوییم که این واقعیتی است که اکنون همگی ما با آن مواجه هستیم. از این رو، ما فقط واکنش و پاسخ خود را به آن، به نحوی تنظیم می کنیم که به بهترین نحو، منافع ما را حفظ و تامین کند.

اخیرا در زمینه توافق استارت، یکی از مقام های وزارت خارجه آمریکا گفته است دولت ترامپ حاضر است روسیه را در جریان یک رقابت تسلیحاتی جدید دفن کند و آن را همانگونه که در دهه 1980 شکست داد، به زمین بزند...

فراموش کنید این حرف ها را...

بسیار خوب. پاسخ شما به تهدیدهایی از این نوع چیست؟

هیچ پاسخی وجود ندارد. ما فقط به این مساله توجه می کنیم و درس هایی که از گذشته باید بگیریم را نیز مد نظر قرار می دهیم. ما هرگز به کسی اجازه نخواهیم داد که ما را وارد رقابت تسلیحاتی بکند که فراتر از توانایی های ماست. با این حال ما راه هایی را خواهیم یافت تا بتوانیم در برابر فشارهای یکچنین شرایطی چه از نظر لفظی(کلامی) و چه از نظر اقدامات احتمالی دیگر، دوام بیاوریم.

این لفاظی ها چه تاثیری بر آینده تمدید قرارداد استارت خواهند داشت؟ آیا این بدان معنا نیست که یکچنین توافقی محکوم به شکست است و یا دولت ترامپ از وجود چین استفاده خواهد کرد و توافق را از بین خواهد برد؟

در مورد چین، من فکر می کنم آمریکا وسواس زیادی دارد و سعی می کند این کشور و گفتمان آن را در اغلب مسائل بین المللی برجسته و مهم کند. از این رو، این رویکرد منفی آمریکا به چین فقط در مورد توافق استارت قابل مشاهده نیست. بی اعتمادی آمریکا به چین به مراتب عمیق تر و گسترده تر و چندوجهی تر از آن است که بتوان آن را صرفا محدود به/ و در قالب کنترل تسلیحات ارزیابی کرد. دیدگاه من این است که شانس دستیابی به یک توافق استارتِ جدید، تقریبا نزدیک به صفر است. من فکر می کنم که این توافق در تاریخ 5 فوریه سال 2021، فرو می پاشد و از بین خواهد رفت. در حقیقت، ما از تاریخ 6 فوریه 2021، هیچگونه توافقی با نام استارت را شاهد نخواهیم بود.

آیا شما فکر می کنید که موضع آمریکا در قبال روسیه، به طور سهوی موجب تقویت روابط و نزدیکی هر چه بیشتر روسیه و چین می شود؟ مساله ای که به هیچ روی در چهارچوب منافع آمریکا قرار ندارد؟

ما فکر نمی کنیم که باید بر اساس مقداری فشار و یا تاثیرات خارجی بر روی خود، باید در اولویت ها و رویکردهای خود در قبال چین و یا هر کشور دیگری، تغییرات بنیادین ایجاد کنیم. ما اعتقادی دال بر این نداریم که آمریکا در شکل کنونی خود یک همتای قابل اعتماد باشد. از این رو ما هیچ اعتماد و اطمینانی به ایالات متحده آمریکا نداریم. بنابراین، نتیجه گیری ها و محاسبات ما در مقایسه با بسیاری از فاکتورها و مولفه های دیگر، خیلی کم به آنچه آمریکا انجام می دهد ارتباط پیدا می کند. شایان ذکر است که ما برای روابط دوستانه و نزدیک خود با چین نیز احترام خاصی قائل هستیم. ما روابط خود با چین را به مثابه مشارکتِ راهبردیِ جامع در زمینه های مختلف درنظر می گیریم و قصد داریم این روابط را بیش از پیش توسعه نیز دهیم.

آمریکا در شرایط فعلی حداقل از منظر لفاظی های سیاسی، حملات گسترده ای را به چین انجام می دهد. چین به وضوح تهدید کرده هرگونه اقدام تایوان مبنی بر استقلال طلبی از چین را با قاطعیت پاسخ خواهد داد و به نظر می رسد در مساله تایوان نیز موضع محکمی را دارد. آیا شما این مساله را نمونه ای دیگر از این می بینید که همچون گذشته دشمنیِ صریحِ آمریکا نتیجه عکس خواهد داد و دشمنان آمریکا موضع سخت تری را در قبال آن اتخاذ خواهند کرد؟

البته که این برای من ممکن نیست که قضاوت کنم چین در موارد مختلف چه رفتاری از خود نشان خواهد داد، با این حال، من فکر می کنم که در هر عرصه و زمینه ای که ایالات متحده آمریکا در آن فرصتی برای تحت فشار قراردادنِ چین بیابد، در حال حاضر به راهبردی ترین و اجبارآمیزترین شیوه ممکن توسط این کشور(آمریکا) در حال بهره برداری است. من فکر می کنم این مساله بیش از پیش موجب رشد و افزایش عدم قطعیت و ابهام در عرصه روابط بین الملل خواهد شد. من هنوز امیدوارم که در نقطه ای، غریزه شخصی به گفتگو، مذاکره و کسب توافق، به جایِ تلاش های جاری که متکی بر اعمال فشار و زور هستند، غلبه یابند. در شرایط فعلی نه فقط چین، بلکه کشوری نظیر روسیه نیز که می خواهد سیاست و رویه های مستقل از ایالات متحده آمریکا را در پیش گیرد، قویا از سوی آن تحت فشار قرار می گیرد.

در همین رابطه، زمانی که بحث از روسیه می شود(با توجه به اینکه شما بر این باورید که آمریکا علاوه بر چین به دنبال اعمال فشار بر روسیه نیز است)، آیا شما تمایزی را میان رئیس جمهور ترامپ و دولت وی قائل هستید؟ یا آن ها را در رویکردشان نسبت به روسیه، متحد و در یک راستا می بینید؟ این سوال را از این نظر می پرسم زیرا دونالد ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی خود در سال 2016، صراحتا از تجدید و احیای روابط با روسیه سخن می گفت.

نه من قائل به هیچ مرزبندی و یا تفاوتی نیستم. اضافه بر این، من هیچ تفاوتی میان رویکرد دولت های پیشین آمریکا و دولت کنونی نیز مشاهده نمی کنم.

اجازه بدهید طور دیگر بپرسم. نظر شما در مورد تفاوت ها و اختلافاتی که میان ترامپ و مشاوران وی وجود دارد چیست؟ آیا شما فکر می کنید که خودِ ترامپ  مایل به رویکرد دیپلماتیک تر(در قبال روسیه) است؟ یا فکر می کنید سیاست تهاجمی آمریکا در قبال روسیه مستقیما توسط وی هدایت می شود؟

من نمی دانم چه کسی سیاست آمریکا در قبال روسیه را راهبری می کند. ما از هر سیگنالی از سوی آمریکا از جمله از سویِ شخصِ رئیس جمهور آمریکا که مبتنی بر بهبود روابط و گسترش همکاری ها باشد استقبال می کنیم و حاضریم سهم خود را نیز در این فرآیند ایفا کنیم. با این حال متاسفانه، این مساله قابل اجرا شدن نیست و محقق نمی شود. این ترس و نگرانی شخصی خود من نیز است که در موقعیت خودم قادر نبوده ام چیزی را به روسای خود پیشنهاد دهم که در نهایت موجب شود تا شرایط در موقعیت کنونی، هرچقدر کم هم که شده، بهتر شود و رو به بهبودی رود.

و اما سوال آخر، آیا شما فکر می کنید که مسائلی که تاکنون مطرح شدند مخصوصا در حوزه کنترل تسلیحات، آیا تحت ریاست جمهوری فردی نظیر بایدن، وضعیت متفاوتی پیدا خواهند کرد؟ این سوال را به این دلیل می پرسم زیرا دموکرات ها در مقایسه با رویکرد و تمایل فعلی جمهوری خواهان به قراردادهای کنترل تسلیحات، بیشتر به این موضوع گرایش دارند. فهم و تحلیل شما از این موضوع چیست؟

من هیچ ایده و نظری در مورد اینکه چه اتفاقی در جریان انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا می افتد و دیگر موضوعات چگونه تحت تاثیر قرار می گیرند، ندارم. در این زمینه نه پیش بینی دارم و نه انتظاری. اگرچه من بر این باورم برای هر دولتی که در آمریکا در جریان انتخابات ریاست جمهوری این کشور انتخاب شود(از جمله دولت ترامپ در صورت انتخاب شدن)، آغازِ گفتگوهای مرتبط با انعقاد یک قرارداد جدید استارت، بسیار دیر خواهد بود(حتی اگر مذاکرات از فردای روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا آغاز شوند). من به نحو گسترده تری فکر می کنم که اجماع دو طرفه و دوجانبه در احزاب اصلی آمریکا بر علیه روسیه، چندان در زمینه بهبود روابط دوجانبه روسیه و آمریکا، نوید بخش نیست. من این مساله را فارغ از این بیان می کنم که چه کسی پیروز انتخابات آتی ریاست جمهوریِ آمریکا شود. آنچه که من می توانم بگویم این است که ما(روسیه) به طور مداوم و پیوسته و به نحوی سخت، تلاش می کنیم و سعی می کنیم راه ها و گزینه های جایگزینِ مختلفی را برای بهبود اوضاع ارائه کنیم. با این حال، متاسفانه ما در این مسیر، هیچ شریکی در سمتِ آمریکایی ها نداریم.