آیا تحریم های جدید آمریکا تبعات اقتصادی دارد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ وزارت خزانه داری آمریکا روز پنج شنبه تعدادی از مجموعه های فعال در عرصه فولاد و آلومینیوم ایران را تحریم کرد، در این یادداشت تحلیلی با واکاوی رگ و ریشه های این تحریم جدید به مجموعه دلایلی رسیدیم که نشان میدهد این تحریم را کاملا صوری بوده و هیچ کارکرد واقعی ندارد.

پیشینه تحریم صنایع فولاد و آلومینیوم ایران

دقیقا اردیبهشت ماه سال گذشته بود که تحریم فلزات اساسی ایران توسط ترامپ و برای بار چندم وضع شد، آن تحریم شامل مواردی بود که در تأمین مالی برنامه هسته‌ای ایران نقش داشت. همچنین آن تحریم شامل صنایع آهن و فولاد، آلومینیوم، سرب و مس اعلام شده بود.

دولت آمریکا پیش از این در اواخر سال ۲۰۱۸ (آبان‌ماه ۱۳۹۷) شرکت فولاد مبارکه را که بزرگ‌ترین تولید‌کننده فولاد در ایران به‌شمار می‌رود تحریم کرده بود و پس از آن نیز در اوایل ژانویه سال جاری میلادی (اواسط دی‌ماه) برخی دیگر از شرکت‌های مهم فعال در صنعت فولاد و فلزات ایران از جمله «فولاد صبا»، «فولاد هرمزگان»، «فولاد اصفهان»، «فولاد کاوه جنوب»، «فولاد آلیاژی ایران»، «شرکت صنعتی و معدنی گل‌گهر»، «شرکت صنعتی و معدنی چادرملو»، «آهن و فولاد ارفع»، «شرکت آلومینیوم ایران»، «شرکت آلومینیوم المهدی»، «شرکت ملی مس ایران»، «فولاد خوزستان» و «شرکت آهن» و «فولاد غدیر» را به فهرست شرکت‌های تحت تحریم خود افزوده بود.

مشخصا آن تحریم برای امور هسته ای وضع شده بود، در همان دوره و در تبیین آن تحریم گفتیم که تحریم های آمریکا دارای یک استاندارد طبقه بندی هستند که مشخص میکنند هر یک از تحریم ها در رابطه با چه اموری وضع شده اند، این دوره مشخصا تگ تحریمی مرتبط با تحریم جدید مرتبط با مسائل امنیتی و مرتبط با سپاه است.

چه مجموعه هایی تحریم شدند؟

وزارت خزانه‌داری آمریکا نام ۸ شرکت ایرانی فعال در زمینه آهن و فولاد را در لیست تحریمی خود قرار داده است، اطلاعات شرکت‌های تحریم‌شده به شرح زیر است:

1. شرکت BETTER FUTURE GENERAL TRADING، مستقر در امارات متحده عربی (طبق مفاد فرمان اجرایی شماره ۱۳۸۷۱، به بهانه ارتباط با شرکت فولاد مبارکه سپاهان)
2. شرکت GLOBAL INDUSTRIAL AND ENGINEERING SUPPLY، مستقر در هنگ‌کنگ (به موجب قانون منع اشاعه تسلیحاتی و آزادی ایران)
3. شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، مستقر در ایران (طبق مفاد فرمان اجرایی شماره ۱۳۸۷۱)
4. شرکت فولاد متیل، مستقر در ایران، (طبق مفاد فرمان اجرایی شماره ۱۳۸۷۱، به بهانه ارتباط با شرکت فولاد مبارکه سپاهان)
5. شرکت PACIFIC STEEL FZE، مستقر در امارات متحده عربی (طبق مفاد فرمان اجرایی شماره ۱۳۸۷۱، به بهانه ارتباط با شرکت فولاد مبارکه سپاهان)
6. شرکت جهان فولاد سیرجان، مستقر در ایران (طبق مفاد فرمان اجرایی شماره ۱۳۸۷۱)
7. شرکت TARA STEEL TRADING GMBH، مستقر در آلمان (طبق مفاد فرمان اجرایی شماره ۱۳۸۷۱، به بهانه ارتباط با شرکت فولاد مبارکه سپاهان)
8. شرکت TUKA METAL TRADING DMCC، مستقر در امارات متحده عربی (طبق مفاد فرمان اجرایی شماره ۱۳۸۷۱، به بهانه ارتباط با شرکت فولاد مبارکه سپاهان)

در بیانیه وززارت خزانه داری آمریکا آمده است؛ «ما همچنین علیه یکی از شرکت‌های تابعه فولاد مبارکه اصفهان که بزرگترین تولیدکننده فولاد ایران است اقدام کردیم.خزانه‌داری آمریکا همچنین یک نمایندگی فروش مستقر در آلمان و سه نمایندگی فروش مستقر در امارات متحده عربی را به دلیل آنکه تحت مالکیت یا کنترل شرکت فولاد مبارکه است تحریم کرد. شرکت فولاد مبارکه سال ۲۰۱۸ به دلیل حمایت از شرکت سرمایه‌گذاری مهر اقتصاد ایران تحریم شده است. این شرکت سال ۲۰۲۰ هم به دلیل فعالیت در بخش فولاد ایران تحت تحریم قرار گرفته است. این نمایندگی‌های فروش سالانه ده‌ها میلیون دلار به دلیل فروش محصولات شرکت فولاد مبارکه درآمدزایی کرده است. این تحریم‌ها ذیل فرمان اجرایی ۱۳۸۷۱ اتخاذ می‌شوند که خواستار اعمال تحریم علیه بخش‌های آهن، فولاد و آلومینیوم ایران است.»

انگیزه آمریکا از تحریم فولاد و آلومینیوم چیست؟

شرکت های تحریم شده را میتوان در سه دسته تقسیم کرد؛

1. شرکت های داخلی مرتبط با فولاد مبارکه سپاهان
2. شرکت های صوری بین المللی فروش محصولات این شرکت
3. یک شرکت چینی که گرافیت را به این شرکت فروخته است.

آمریکا در واقع زنجیره ارزش این شرکت را در لیست تحریمی خود قرار داده است، از تامین نهاده تا شبکه مویرگی فروش ولی مجموعه عواملی وجود دارد که به ما نشان میدهد این تحریم البته یک تحریم صوری است، در دوره تحریم قبلی با برشمردن ویژگی های تحریم ناپذیری صنعت فولاد گفتیم این صنعت به این راحتی ها قابل تحریم شدن نیست، ویژگی هایی که باعث میشود تا این صنعت تحریم پذیری پایین داشته باشد عبارتند از؛

1. حجم واحد تجارتی کوچکتر و متکثرتر
2. عدم توانایی آمریکا برای ردیابی ترکیب
3. تنوع تولیدی
4. جغرافیای پر همسایه و طیف بالای مشتری ها
5. قدرت بالای صنایع ایران به نحوی که در زمینه فولاد، فولاد مبارکه بزرگترین شرکت تولیدکننده فولاد در غرب آسیا و شمال آفریقاست و شرکت صنایع ملی مس دارای بزرگترین معدن مس دنیا است. ایران طی بیش از 5ماه نخست سال جاری میلادی، در حالی که تحت شدید تحریم ها، قرار داشته بیشترین تولید آهن اسفنجی در جهان را به خود اختصاص داد. کشورمان همچنین بیشترین تولید ماه می را در اختیار گرفت و هند را پشت سرگذاشت. واضحا چنین بازیگری به راحتی قابل حذف از بازار نیست.

در لیست تحریمی آمریکا به صورت واضح میتوان درک آمریکایی ها از این موقعیت و استیصال آنها را مشاهده نمود.

از طرفی فولاد مبارکه توانسته است به خوبی و با قدرت درصد خوبی از رشد بازار سرمایه ایران را با رشدهای خوبش به دوش بکشد، این عامل شاید آمریکا را بیشتر از همه به تحریم هر چه بیشتر این شرکت حریص کند.

تحریم فولاد و آلومینیوم به چه معناست؟

نهادهای تحریم شده در واقع در لیست SDN آمریکا وارد شده اند، این بدین معناست که اولا این تحریم درون سرزمینی آمریکا بوده و با ورود به این لیست، برای شرکت تحریم شده مبادلات مالی سختتر و هزینه دارتر خواهد شد و اشخاص آمریکایی حق مبادله با آن را ندارند، در واقع آمریکا به خوبی درک کرده است ایران در زمینه صادرات به خوبی توانسته است بازارهای جهانی را یک به یک با وجود تحریم فتح کند، این مسئله را در آیینه آمار نیز میتوان به خوبی مشاهده نمود؛ در دوسال گذشته به میزانی که شرکت های تولیدکننده فولاد در ترکیه بازارهای منطقه ای خود را از دست داده اند، فولاد مبارکه به خوبی جای این شرکت ها را گرفته است، بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد تولید فولاد ایران رشدی 9 درصدی را تحربه میکند و آمار فروش این شرکت ها در سه ماهه بهار 1399  نشان دهنده افزایش فروش این شرکت هاست.

تحریم فولاد و آلومینیوم آیا تحریم های موثری هستند؟

در رابطه با هر سه دسته از تحریم ها که در تحریم جدید مشاهده میشوند میتواند نکاتی را دید که واضحا این تحریم را به شکست میکشانند؛

1. طرف چینی تحریم شده در این دور جدید خیالش آسوده خواهد بود، توانایی استفاده از بسترهای مالی چینی و این نکته مهم که چین بزرگترین تولیدکننده گرافیت دنیاست و مطمئنا در این بازار دست بالاتری نسبت به تحریم کننده دارد(در این مورد آمریکا) همه ویژگی هایی هستند که خیال چینی ها را راحت میکند، اگرچه گمان میرود این شرکت از طریق تهاتر کالایی با فولاد مبارکه گرافیت به ایران میفرستاده است که مطمئنا این تحریم مشکلی برای این شرکت برای ادامه همکاری با ایران ایجاد نمیکند.
2. سه شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، جهان فولاد سیرجان و فولاد متیل نیز در خاک ایران قرار دارند که به نظر میرسد از تامین کنندگان داخلی فولاد مبارکه هستند و با توجه به سطح پایین تبادلات با خارج آسیب آنچنانی نمیبینند.
3. اما سه شرکت مستقر در امارات و آلمان در صورتی که شرکت هایی صوری و کاغذی و برای صادرات محصول باشند نیز مشکلی برایشان پیش نخواهد آمد، چراکه قابلیت ثبت شرکت جدید وجود دارد.

با کنار هم گذاشتن این مجموعه دلایل میتوان گفت، اتفاق ناخوشایند و طولانی مدتی برای نماد فولاد مبارکه در بورس در انتظار نیست.