بررسی وضعیت تولید آرد و قیمت گندم در برنامه منهای نفت

به گزارش راهبرد معاصر، گندم از مهم‌ترین غلات است که جزو قوت غالب مردم جهان می‌باشد. ‌این محصول بیشترین مساحت زیر کشت محصولات غذایی را به خود اختصاص داده‌است. (۲۲۰٫۴ میلیون هکتار درسال ۲۰۱۴) تجارت جهانی گندم به تنهایی از مجموع تمام محصولات کشاورزی دیگر بیشتر است. در سال ۲۰۱۶ تولید جهانی گندم ۷۴۹ میلیون تن بوده‌است که باعث شد پس از ذرت این محصول بیشترین غله تولید شده در جهان باشد.

تاریخچه: گندم جزء اولین گیاهان زراعی می‌باشد که اهلی شده و توسط انسان کشت گردیده است. تاریخچه اهلی کردن گندم احتمالاً به ۱۲۰۰۰ تا ۱۸۰۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد و شاید شروع آن با جمع‌آوری بذر اجداد وحشی گندم فعلی صورت گرفته باشد.

درباره گندم تاریخچه کاملاً صحیح و روشنی در دست نمی‌باشد. عمرکشت و کار را برای گندم حدود ۱۰۰۰۰ سال تصور می‌کنند. برای گندم‌هایی که از حفاریهای ژارمو (Jarmo) نزدیک سلیمانیه در عراق به دست آمده است به کمک کربن رادیو اکتیور توانسته‌اند در حدود ده هزار سال عمر تعیین کنند.

حدس زده ‌می‌شود که جنوب غربی آسیا مبداء گندم است. روی تابلوهای برنزی قرن ۱۹ قبل از میلاد که از سوریه بدست آمده است طریقه خردکردن گندم و تبدیل آن به نان مشاهده شده است .

هرودوت تاریخ‌نویس یونانی، در گزارشهای مربوط به قرن پنجم قبل از میلاد به تهیه نان در مصر اشـــاره کرده است. گورهای امتداد رودخانه نیل دیوارهایی دارد که طرزکشت و کار، برداشت، ‌آسیاب کردن گندم و بالاخره تهیه نان را در آن زمان نشان می‌دهد. آب وهوای نسبتاً گرم عصر حجر موجب کشت غلات گوناگونی مانند گندم، جو و ارزن شد.

مسلم است که بشر اولیه غلات را مطابق روشهای امروزی مورد استفاده نانوایی قرار نمی‌داده است بلکه برای استفاده غذایی، از دانه‌های‌ گیاهان غلات بصورت برشته یا دمی و از دانه‌های خردشده و آرد شده آنها بصورت هریره استفاده می‌کرده است.

هربرت هوور (Herbert Hoover) در سال ۱۹۴۳ راجع به اهمیت نان در جنگ چنین گفته است :اولین کلمه‌ای که در جنگ از آن سخن به میان آمده است اسلحه و آخرین آن نان بوده است.

در تمام وعده‌های غذایی ملاحظه ‌می‌شود که هیچ نوع غذایی نیست که گندم یا فرآورده‌های آردی گندم در آن بکار نرفته باشد. بنابراین، نان ارزش و اهمیت غذایی خود را از قدیم تا بحال کاملاً حفظ کرده است.

با توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش قیمت گندم در بازار بین المللی اهمیت دستیابی به خودکفایی با این محصول استراتژیک، روز به روز افزایش بیشتری پیدا میکند.نزدیک به 38 درصد انرژی و 46 درصد پروتئین مصرفی، افراد جامعه از گندم تامین میشود. 

سال 1397 ، ۳.۱۳ میلیون تن گندم در کشور تولید و ۵.۹ میلیون تن گندم خوراکی و ۵۳۰ هزار تن گندم بذری از کشاورزان خریداری و ذخیره شد. و امسال با توجه به بارندگیهای مناسب و نقش آن در تولید گندم پیشبینی میشود ۵.۱۴ میلیون تن گندم برداشت شود.

قیمت پایه تضمینی خرید گندم نان با افت ۳ درصد مفید و یک درصد غیرمفید ۷۰۰،۱ تومان و خرید گندم دوروم با همین افت پایه ۷۷۰،۱ تومان تعیین و خریداری میشود که در گندم نان افزایش ۳۱ درصد و در گندم دوروم افزایش ۳۳ درصدی نسبت به سال قبل مشاهده می شود. خودکفایی در تولید گندم سال 1398 برای چهارمین سال تکرار میشود.

متوسط مصرف سرانه گندم دنیا نزدیک به 65 کیلوگرم به ازای هر نفر و در ایران 165 کیلوگرم است.

مسال بخاطر بارندگی خوبی که شد تقریباً 2 تا 5/2 میلیون متر مکعب صرفه جویی در مصرف آب برای کشت گندم انجام گرفت و بیشتر کشت گندم آبی و دیم ما از آب باران استفاده کرده اند.

در رابطه با گندم یک برنامه 12 ساله جامع و کامل که از سال 1393 شروع و تا پایان برنامه هفتم ادامه دارد.

کشورهای عمده صادرکننده گندم: اتحادیه اروپا، آمریکا، استرالیا، کانادا، آرژانتین

 گندم به عنوان یکی از اصلیترین مواد غذایی بشر و مهمترین محصول زراعی و ماده غذایی در اکثر کشورها، از جایگاه ویژهای برخوردار است. با توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش قیمت این کاال در بازار بینالمللی اهمیت دستیابی به خود کفایی با این محصول استراتژیک، روز به روز افزایش بیشتری پیدا میکند.

در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان، نان حاصله از گندم مهمترین ماده غذائی روزانه مردم را تشکیل میدهد و نقش عمدهای در تأمین انرژی و پروتئین مورد نیاز بدن به عهده دارد. نان گندم یکی از ضروریترین مواد غذائی و قوت اصلی اکثریت عظیمی از مردم کشورمان را تشکیل میدهد. بر طبق آمار مختلف متوسط سهم مصرف نان در کل انرژی مورد احتیاج حدود ۴۰ درصد میباشد. به دلیل محتوای بسیار زیاد دانه از مواد پروتئینی و هیدرات کربن و نیز نسبت میان آنها که برای انسان بسیار عالی و مفید میباشد، امکان نگهداری دانه به مدت طوالنی و حمل آنها به مسافتهای خیلی زیاد بدون اینکه تغییراتی در آنها بوجود بیاید، میسر است و همچنین امکان کشت موفق آن در شرایط آب و هوای کامال متفاوت )سرد و معتدل، خشک و گرم و...( و تا ارتفاعات خیلی بالا در پرو تا ارتفاعات ۴۰۰ متری کشت میگردد.

تامین امنیت غذایی یکی از راهبردیترین برنامه های دولت ایران میباشد و این امر مهم با اقدامات هوشمندانه وزارت جهاد کشاورزی محقق میشود. در سالهای گذشته این اقدامات منجر به افزایش سطح تولید محصولات کشاورزی از ۹۷ میلیون تن در سال ۱۳۹۲ به بیش از ۱۲۰ میلیون تن در سال ۱۳۹۷ گردید که در سالهای اخیر بی سابقه بوده و شایسته تقدیر است.

گندم از جمله محصوالتی بود که با اقدامات وزارت جهاد کشاورزی طی این مدت، خودکفایی در تولید آن حاصل گردید و در نتیجه، نیاز کشور به این محصول راهبردی مرتفع شد. امسال هم بدلیل بارندگی خوب و ارتقای بهره وری، تولید و خرید گندم ۱۰ تا ۱۵ درصد نسبت به پارسال بیشتر شده و خودکفایی در تولید گندم امسال برای چهارمین سال تکرار میشود.

مشخصات گیاهشناسی گندم

گندم گیاهی است یکساله، تک لپه و از خانواده گندمیان gramineae و از جنس تریتیکم triticum که دارای گونه های بسیار زیاد وحشی و اهلی است. نمونه های وحشی آن غالبا به صورت علف هرز خودنمایی کرده و مزاحم کشت و کار میگردند. گندم مانند هر گیاه دیگری دارای ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه میباشد.

اهمیت اقتصادی گندم

گندم معمولی در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوائی جهان رشد میکند و در حقیقت این گیاه سازگارترین گونه های غالت است. زمین های زیادی در سرتاسر جهان در مقایسه با سایر گیاهان زراعی، به کشت آن اختصاص داده شده است، زیرا گندم غذای اصلی انسان است که به طور مستقیم مورد مصرف قرار میگیرد. به این ترتیب سطح کشت و تولید جهانی آن از سایر محصوالت بیشتر است. گندم منبع اصلی کربوهیدرات غذای انسان را تشکیل داده و از لحاظ تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچ یک از غالت به پای آرد گندم نمیرسد. به خاطر داشتن بافت همبندی گلوتن گندم، خاصیت نانوایی آن دارای ارزش بسیار بالایی است.

کیفیت گلوتن گندم بستگی به ژنوتیپ گندمها دارد و همین صفت است که آرد گندم را ممتاز مینماید. بر خلاف هر غله دیگری، گلوتن گندم قادر است ور آمدن خمیر را از طریق تشکیل سلولهای کوچک گاز و نگهداشتن گازکربنیک تشکیل شده در اثر تخمیر، به انجام برساند. هر چند گندم از نظر بعضی از اسیدهای آمینه بخصوص الیسین فقیر است، ولی جزء بهترین غذاها به شمار میرود. نشاسته گندم به سادگی هضم میشود، زیرا دارای مقدار زیادی پروتئین میباشد. دانه گندم حاوی بسیاری مواد معدنی، ویتامینها و چربی ها است.

گندم بر اساس ویژگیهای مختلف بذرها طبقه بندی میشوند. کاربرد آنها بر همین اساس است. گندمهای نرم بهاره یا پاییزه برای مصرف در صنایع بیسکویت سازی، شیرینی پزی و کیک پزی و از گندم های سخت پاییزه و بهاره بیشتر در صنایع پخت نان استفاده میشود.

گندم در صنایع غذایی نان، بیسکویت، کیک، پاستا، ماکارونی( و همچنین در صنعت )برای کاغذ سازی، چسب سازی و در تهیه پودر لباسشویی  و از کاه و سبوس آن به عنوان خوراک دام از افزودنی های اصلی در دامپروری استفاده میشود.

کشت و کار جهانی گندم

گندم بیشتر از هرمحصول دیگری در دنیا و به طور متوسط در هر سال تقریبا در 220 میلیون هکتار کشت میشود و نزدیک به750 میلیون تن در نقاط مختلف تقریبا تمام کشورها تولید میشود. در کنار برنج قوت غالب اکثر مردم جهان را تشکیل میدهد. بر اساس آمار فائو، کشورهای چین، هند، ایالت متحد آمریکا، روسیه، فرانسه و کانادا از تولید کنندگان عمده گندم در جهان هستند.

کشورهای عمده صادر کننده گندم اتحادیه اروپا، آمریکا، استرالیا، کانادا، آرژانتین و اخیراً روسیه هم با 26 میلیون هکتار کشت و 85 تا 90 میلیون تن تولید در گروه چرخه صادرکنندگان اصلی گندم هستند.

خرید تضمینی گندم

گندم غذای اصلی مردم ایران بوده و از جمله وظایف مهم و قانونی دولت در بخش کشاورزی، خرید تضمینی محصوالت اساسی غذایی است که تاثیر بسزایی در زندگی و سفره مردم دارند.

قیمت پایه تضمینی خرید گندم نان با افت ۳ درصد مفید و یک درصد غیرمفید ۷۰۰،۱ تومان و خرید گندم دوروم با همین افت پایه ۷۷۰،۱ تومان تعیین و خریداری میشودکه در گندم نان افزایش ۳۱ درصد و در گندم دوروم افزایش ۳۳ درصدی نسبت به سال قبل داریم.

سال گذشته ۳.۱۳ میلیون تن گندم در کشور تولید و ۵.۹ میلیون تن گندم خوراکی و ۵۳۰ هزار تن گندم بذری از کشاورزان خریداری و ذخیره شد. و امسال با توجه به بارندگیهای مناسب و نقش آن در تولید گندم پیشبینی میشود ۵.۱۴ میلیون تن گندم برداشت شود که دولت آماده خرید گندم مازاد از کشاورزان است.

برداشت گندم از اسفندماه سال قبل در برخی از نقاط کشور، آغاز شده است و تا شهریورماه ادامه خواهد داشت و تاکنون 2 میلیون و 200 هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است. مناطق گرم و خشک در روزهای پایانی برداشت گندم هستند برداشت گندم در استانهای معتدل همچون گلستان نیز اخیراً شروع شده است و بیش از 88 درصد مبالغ گندم خریداری شده در سال جاری پرداخت شده است و استانهای با اقلیم سرد نیز برداشت گندم را از ابتدای تیرماه آغاز خواهند کرد.

استانهایی که بیشترین خرید گندم را داشته اند؛ استان خوزستان با یک میلیون 270 هزار تن خرید تا این تاریخ نسبت به یک میلیون 135 هزار تن سال گذشته 20 درصد افزایش خرید داشته است. عالرغم سیلی که اتفاق افتاد و سایر استانها هم در گردونه خرید هستند که روزهای آتی روند خرید گندم به دلیل استانهای دیگر که در گردونه خرید قرار میگیرند خرید بیشتری صورت میگیرد.

البته سازمان برنامه و بودجه باید هرساله نرخ خرید تضمینی محصوالت کشاورزی از جمله گندم را از ابتدای فصل پاییز در مهرماه اعالم کند اما در سال جاری با چند ماه تاخیر انجام گرفت. ادامه این روند میتواند آثار نامناسبی بر میزان تولید گندم و کاهش رغبت کشاورزان برای کاشت محصول اساسی داشته باشد و وضعیت خودکفایی تولیدگندم را در معرض تهدید قرار دهد.

میزان کشت گندم ایران

گندم از نظر تولید و سطح زیر کشت مهمترین محصول کشاورزی ایران است و افزایش محصول آن روز به روز مورد توجه قرار گرفته و از نظر اقتصادی و تامین غذای اصلی از اهمیت بسیاری برخوردار میباشد.

ایران چهار اقلیم دارد و در هر چهار اقلیم گندم کشت میشود و این مسئله کمک میکند تمام گونه های گندمی که در دنیا کشت میشود در داخل کشور قابل کشت و تولید باشد. تمام تقاضای بخش صنف، صنعت و مشتقاتی که از گندم استفاده میشود در کشور قابل تولید است. تمام استانهای کشور گندم تولید میشود البته در بعضی از استانها مثل گیالن و مازندران کمتر کشت میشود و در این استانها بیشتر با محوریت کشت برنج است.

سطح کشت گندم آبی کشور در 35 سال گذشته متوسط 2 میلیون 300 هزار هکتار بود و بالاترین سطح کشت در سال زراعی 85 و 86 به میزان 2 میلیون 700 هزار هکتار بود و سطح کشت گندم دیم کشور چیزی حدود 4

میلیون هکتار است که بخش زیادی مربوط به اقالیم سرد است و یا در فصولی است که گندم آب زیاد نیاز ندارد.

در کل میانگین سطح زیر کشت کشور در 36 سال گذشته 6 میلیون 223 هزار هکتار است که میزان بارندگی هم در 36 سال گذشته تقریباً 240 میلیمتر بود و این بارندگی از سال 90 به 220 میلیمتر رسید و متوسط بارندگی کشور تقریباً 20 میلیمتر کاهش پیدا کرده است.

سال 86 سطح کشت گندم ما 7 میلیون و 222 هزار هکتار بود سطح کشت در این پنج سال گذشته 5 میلیون و 700 هزار هکتار شد و نزدیک به یک میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است و بخشی مربوط به محدودیت آب و بخشی مربوط به سایر زراعتها است که اقتصادی تر است. اگر دولت در بخش قیمت گندم زیاد خساست خرج دهد ممکن است بخشی از گندمکاران به بخشهای دیگر رجوع کنند.

بسیاری از استانهای مهم تولید کننده گندم آبی ما با آب سبز تولید انجام میدهند مثل استان گلستان که بیشتر از آب باران استفاده میکند و نهایت یکی یا دوبار برای تشکیل دانهبندی از آب چاه استفاده میکنند حتی در استان خوزستان که منطقه خشک است فقط برای سبز کردن نیاز به آبیاری دارند و بقیه از آب باران مصرف میکنند.

امسال بخاطر بارندگی خوبی که شد تقریباً 2 تا 5/2 میلیون متر مکعب صرفه جویی در مصرف آب برای کشت گندم انجام گرفت و بیشتر کشت گندم آبی و دیم ما از آب باران استفاده کرده اند.

مصرف سرانه گندم

گندم اهمیت زیادی برای کشور دارد و نزدیک به 38 درصد انرژی و 46 درصد پروتئین مصرف افراد جامعه از  گندم تامین میشود و مصرف سرانه گندم در کشورها متفاوت است و بستگی به ذائقه و شرایطی دارد که بر مردم آن کشور حاکم است. مثالً در کشورهای آسیای جنوبی شرقی مصرف سرانه برنج خیلی بیشتر است به همین خاطر اکولوژی و کشت و کار برنج در آنجا خیلی بیشتر است و ذائقه آنها با برنج بیشتر منطبق هست. البته در بعضی از استانهای کشور مثل گیالن و مازندران در گذشته دور ذائقه مردم به برنج خیلی زیاد بود و در حال حاظر این شرایط یک مقدار تغییر کرده است.

بیشترین مصرف سرانه مردم در کشورهای غرب آسیا و آسیای مرکزی مثل قزاقستان، پاکستان، مصر، ایران و کشورهای عربی بیشترین مصرف سرانه گندم را دارا هستند و مصر هم خودش یکی از بزرگترین وارد کننده گندم بخاطر ذائقه مردم هست. مصرف سرانه گندم که میگویند مجموعه موضوعات بذر کشت، صنعت و خوراکی انسان و همه اینها را در نظر گرفته میشود.

قاچاق گندم از ایران به عراق

بررسی قیمت گندم در مرز عراق نیز نشان میدهد، باتوجه به شرایط ویژه این کشور در حل بحرانهای نظامی و وضع نامناسب تولید گندم در این کشور قیمت گندم حدود 472 دالر برای هر تن است.

بنابراین قیمت هر کیلوگرم گندم در کشور همسایه ایران با توجه به شرایط نرخ ارز و مبنا قرار دادن نرخ فعلی ارز در سامانه نیما ۸۵۰۰ هزار تومان حدود 4 هزار تومان تعیین شده است.

مسلماً تفاوت قیمت گندم در دوسوی مرز ایران و عراق منجر به قاچاق گندم از ایران به کشورهای همسایه خواهد شد. ولی با توجه به ممنوع بودن صادرات گندم و آرد، درباره قاچاق گندم و آرد نگرانی وجود ندارد و مبادالت مرزی به طور محدود همیشه انجام گرفته و نگرانی در مورد قاچاق خوراک دام و طیور است. تولید به اندازهای است که برآورد مبادالت مرزی ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تنی گندم و آرد نمیتواند نگرانی ایجاد کند.

طرح و برنامه های خودکفایی گندم کشور

دستیابی به خودکفایی اقتصادی در زمینه محصوالت کشاورزی از جمله خواست های همه مردم و دولتمردان ایران است. این تمایل در مورد محصوالت راهبردی نظیر گندم، که ماده غذایی اصلی ایرانیان است به مراتب بیشتر احساس میشود.

متوسط مصرف سرانه گندم دنیا نزدیک به 65 کیلوگرم به ازای هر نفر و در ایران 165 کیلوگرم است.

در رابطه با گندم یک برنامه 12 ساله جامع و کامل طراحی شده که از سال 1393 شروع و تا پایان برنامه هفتم )سال1405 )ادامه دارد و به تمام موضوعات سطح زیرکشت، تولید، صادرات، واردات، جمعیت، مصرف سرانه و درصد خوداتکایی و تقاضایی که در سایر بخشها برای مصارف گندم کشور وجود دارد پرداخته شده است و براساس آن برنامه هر ساله یک برنامه ساالنه تهیه میکنیم که جزء برنامههای سنواتی است.

در طرح گندم رویکرد صادراتی گندم وجود ندارد و اولویت تامین نیاز داخلی است و اگر منابع بیشتری مثل آب، خاک باشد به سایر کشتهای دیگری که مورد نیاز کشور است اختصاص میدهند.

برای پایداری کشت گندم نیاز به کشت بعضی محصوالت دیگر هم هست که از نظر ارزبری مفید است. مثالً برای دانههای روغنی نسبت به گندم حتی سال 91 که 7 میلیون تن گندم واردات داشتیم میزان ارزبری برخی دانه های روغنی و روغن خیلی بیشتر بود.

غیر از برنامه 12 ساله برای گندم چهار برنامه پشتیبان هم طراحی شده است که شامل بذر، کود، کشاورزی حفاظتی، مکانیزاسیون و ماشین آالت که اینها برنامه اصلی را حمایت میکنند.

در شروع برنامه گندم، متوسط میانگین 3 ساله 90 تا 92 را مبنا قرار دادند و درصد خود اتکایی در گندم تقریباً 67 تا 68 درصد بود که عمالً نیاز داخلی کشور از تولید تامین نمیشد و بقیه را از طریق واردات تامین میکردند. در سال 91 چیزی حدود 6 میلیون 771 هزار تن و نزدیک به 6/2 میلیارد دالر صرف واردات گندم شد و قیمت تمام شده گندم به ازای هر تن چیزی نزدیک به 385 دالر بود. و در سال 93 که طرح را تهیه کردند چیزی نزدیک به 9 میلیون و 300 هزار تن تولید گندم بود و در آن 3 سال 90 تا 92 متوسط 8 میلیون 900 هزار تن و 4 میلیون 80 هزار تن واردات گندم داشتیم و در 5 سال اخیر چیزی نزدیک به 45 میلیون تن گندم تولید شد که با متوسط خرید سالهای90 تا 92 مقایسه کنیم ساالنه 5 میلیون تن بیشتر خرید گندم انجام شد و نتیجه کار این شد که آن 6/2 میلیارد دالری که صرف واردات میشد و پول آن در جیب کشاورز خارجی میرفت دیگر این پول  به جیب کشاورزان خودمان برگشت و کشاورزان سعی کردند در قسمت ماشین آلات کشاورزی سرمایه گذاری کنند و چیزی نزدیک به 2600 دستگاه کمباین نو وارد مزارع گندم شد و باعث کاهش ریزش و تلفات گندم شد و البته ضایعات کمباین ما باید بیشتر از این کاهش پیدا کند. خوشبختانه روند رو به رشدی بوده است و این رشد هم ناشی از بهرهوری و اقداماتی بود که انجام شد.

در حال حاضر نسبت به قبل از شروع برنامه سطح زیرکشت گندم آبی 15 درصد و سطح زیرکشت گندم دیم تقریباً 10 درصد کاهش پیدا کرده است و متوسط 12 درصد میانگین 5 سال گذشته منتهی به برداشت 97 در مقایسه با میانگین سه سال 90 تا 92 کاهش سطح کشت داریم ولی با اقدامات فنی و تکنولوژیکی و با افزایش بهرهوری عملکرد در واحد سطح تولید افزایش پیدا کرد و تولید ما متوسط در سه سال 90 تا 92 تقریبا 8 میلیون 933 هزار تن شد ولی میانگین 5 سال اخیر تقریباً 12 میلیون 479 هزار تن شد که چیزی در حدود 40 درصد تولید افزایش پیدا کرده است.

5 هزار میلیارد تومان برای خرید تراکتور و کمباین

با تدبیری که وزیر کشاورزی به خرج دادند توانستند با کمک کارخانه کمباینسازی اراک و تراکتور سازی که دو کارخانه ساخت کاشین های سنگین در داخل کشور هستند بهره وری و عملکرد کشاورزان را بالا برده و کنجر به ماشین های سنگینی که در این دو کارخانه مانده بود شود.

- خرید 50 دستگاه کمباین بیمشتری در کارخانه اراک و قرادداد خرید 1 ساالنه ۴۰۰ دستگاه کمباین از همین کارخانه .

- خرید ۸۰۰۰ تراکتور بیمشتری از کارخانه تراکتورسازی تبریز و قرار داد خرید ساالنه ۱۲ هزار تراکتور

- پرداخت ۵ هزار میلیارد تومان تسهیالت بانکی از طریق بانک کشاورزی به کشاورزان برای خرید کمباین و تراکتور

اقدامات مهم در خصوص خودکفایی گندم                             

حمایت و پشتیبانی، توجه به سیاست گذاری درست در سطوح ملی، درآمد مناسب برای کشاورز و پیگیری و پشتکار همه عوامل تولید گندم میتواند در خودکفایی گندم به نتایج مطلوبتر بیانجامد.

1 -در خصوص بذر، از سال شروع برنامه 290 هزار تن بذر گواهی شده داشتیم و در حال حاضر میزان بذر گواهی

شده 402 هزار تن از ارقام جدید است که چیزی نزدیک به 57 درصد افزایش بذر اصالح شده در دسترس کشاورزان قرار گرفت.

2 -در خصوص کود، به اندازه کافی در دسترس کشاورزان قرار دارد و کل کود اوره مصرفی در داخل کشور تامین

میشود و نیاز ازت گیاه را تامین میکند و 60 درصد کود مصرفی در گندم این کود است.

3 -بحث آموزش، تسهیالت، بیمه و در بحث آب و آبیاری کارهای خوبی انجام گرفته است.

4 -پروژههای مشترک تحقیقاتی با موسسات تحقیقات بین المللی دنیا برای تولید ارقام جدید، مقاوم، اصالح بذر و ... برقرار شد.

5 -چیزی نزدیک به 10500 نفر از کشاورزان پیش رو در حوزه گندم را شناسایی و از امکانات و مزارع آنها برای

طرحهای ارقام مختلف جدید کشت و کار میشود.

6 -55 ایستگاه تحقیقاتی دولتی در کشور ایجاد و نزدیک به 180 نقطه از اراضی کشاورزان پیدا شده که هر گروه

از ارقام برای مناطق خاصی جواب میدهند.

7 -از بخش خصوصی در ایجاد و معرفی ارقام جدید گندم استفاده شد و از تمام شرکتها اطالعات آنها برای ارقام

اصلاح شده جمع آوری میشود.

8 -از ظرفیت دانشگاهها خیلی کم استفاده شد و باید در خصوص معرفی بذرها و اصالح آنها بیشتر استفاده کرد که اقداماتی انجام گرفت. در کشور ترکیه 25 درصد بذرهای اصالح شده از دانشگاهها معرفی میشود.

توصیه به کشاورزان بعد از برداشت گندم

انتظار میرود در مقطع زمانی که کشاورزان دارند به دو نکته توجه کنند که بعد از برداشتها از آتش زدن بقایا پرهیز کنند بخاطر اینکه خود بقایا کمک میکند به حاصلخیزی خاک و مزارع و تقویت خاک که برای محصولات بعدی حتماً آثار مثبت دارد و در کنار استانهایی که سابقه آفت سن دارند این روزها مزارع را بازدید و اگر ضرورت پیدا کرد پس از مشورت با کارشناسان و مروجین کشاورزی در مناطق حتماً با آفت سن مبارزه کنند که مثل سال گذشته انشاء اهلل گندم بسیار پاک و عاری از هرگونه نارسایی داشته باشیم.

 جمع بندی :

گندم مهمترین گیاه زراعی جهان بوده، بالاترین سطح کشت و تولید را در بین دیگر غالت داشته و سلطان غالت شناخته میشود. خودکفایی گندم نخستین گام در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید محسوب میشود چرا که مهمترین ویژگی اقتصاد مقاومتی و رونق تولید تاکید بر تولید داخلی و کاهش واردات کالاها به ویژه استراتژیک است که قابلیت تولید آن در کشور وجود دارد. اهمیت محصول استراتژیکی مانند گندم در تامین امنیت غذایی و بینیاز کردن جامعه از واردات این محصول میتواند نوید دهنده آینده ای مثبت برای تراز تجاری ایران در بخش کشاورزی باشد. و شکوفایی بخش کشاورزی و خودکفایی در تولید ملی میتواند برای بخش گستردهای از جامعه اشتغال ایجاد کند.

در حال حاضر مهمترین و تقریبا تنها حمایت دولت از تولید گندم در کشور، خرید تضمینی این محصول از کشاورزان طبق قانون تضمین خرید محصوالت اساسی کشاورزی است. بر این اساس دولت باید هر ساله نرخ خرید تضمینی گندم را پیش از شروع فصل کشت اعالم نموده و پس از تولید، آن را از کشاورزان خریداری نماید و نرخ اعلامی دولت باید هر ساله متناسب با هزینه های تولید افزایش داشته باشد.

تعیین نامتناسب نرخ خرید تضمینی گندم که زمینه را برای صادرات قاچاقی گندم و تولید گندم کم کیفیت فراهم میکند؛ اعالم با تاخیر نرخ به دلیل اختالف نظر وزارت جهاد کشاورزی و سازمان برنامه و بودجه و نبود متولّی مشخص که امکان برنامهریزی را از کشاورزان میگیرد و باعث کاهش تولید این محصول راهبردی میشود؛ و همچنین تاخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان که امکان سرمایهگذاری برای سال آتی را از کشاورزان سلب مینماید؛ از جمله مثالهای عدم اجرای صحیح قانون توسط دولت بوده است؛ مسئله ای که در کل منجر به کاهش تولید گندم میشود و باید برای آن چاره اندیشی شود.