قسمت 11 مستند منهای نفت با موضوع گیاهان دارویی

به گزارش  راهبرد معاصر؛ به گزارش راهبرد معاصر؛ مستند منهای نفت در برنامه این هفته (قسمت 11) صنعت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی را مورد ارزیابی قرار داد و با فعالان این حوزه به گفتگو نشست. صنعتی که با سرعت بالایی رو به رشد است و گردش مالی آن طی سالیان گذشته چندین برابر شده است. در ادامه مطالب و فیلم قسمت یازدهم مستند منهای نفت را ملاحظه می کنید.

آشنایی با گیاهان دارویی در ایران
ایران دارای 11 اقلیم از 13 اقلیم آب و هوایی جهان است و این طبیعت متنوع 8 تا 10 هزار گونه دارویی مختلف را در خود جای داده است. از این تعداد گونه دارویی 1728 گونه منحصر به ایران است و تنها در کشور ما رشد می کنند. بر اساس تحقیقات پژوهشگران، این تنوع گیاهان دارویی در ایران معادل دو برابر کل قاره اروپا است.

سطح زیر کشت گیاهان دارویی در ایران 156 هزار و 339 هکتار است و مجموع تولید به 173 هزار و 605 تن می رسد و بیش از 95 درصد گیاهان دارویی تولید شده در داخل مصرف می شود و مابقی صادر می شود و در حال حاضر 95 شرکت دانش بنیان در حوزه گیاهان دارویی، داروهای گیاهی و فراورده های طبیعی طب سنتی فعالیت می کنند.

تجارت گیاهان دارویی در جهان که در سه دهه گذشته تنها 5 میلیارد دلار بوده که هم اکنون این رقم به 100 میلیارد دلار رسیده که سهم ایران حدود 600 میلیون دلار، یعنی کمتر از یک درصد است.

منهای نفت یعنی...
نفت ماده‌ای است که روزی به پایان خواهد رسید و در حال حاضر نیز پس از استخراج و تولید با مشکلات فروش و صادرات آن مواجهیم. ارز آوری صادرات یک نخل خرما معادل یک بشکه نفت است و ما می توانیم با تولید برابر نفت از صادرات خرما به همان مقدار ارزآوری داشته باشیم.

هر 100 کیلو میگو معادل 6 الی 7 برابر 100 کیلو نفت ارزش دارد و با ظرفیت های موجود امکان ارز آوری یک میلیارد و 800 میلیون دلاری وجود دارد.

هر درخت پسته معادل 5 بشکه نفت ارزآوری دارد و این یعنی سالانه یک میلیارد دلار و صادرات خاویار ارزی معادل 25 بشکه نفت را به ارمغان می آورد. هر کت چرمی معادل 5 بشکه نفت و هر کفش چرمی معادل یک بشکه نفت می تواند ارز آوری داشته باشد. بنابراین اگر همت کنیم می توانی سالانه یک میلیارد دلار با صادرات محصولات چرمی پول وارد کشور کند.

تاریخچه کشت گیاهان دارویی
قرن های متمادی است که بشر با استفاده از گیاهان دارویی به درمان برخی بیماری ها می پردازید و طب سنتی قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارد. طی یک دهه داخیر سرعت بازگشت به آموزه های طب سنتی در جهان افزایش چشم گیری داشته است، به گونه ای که در حال حاضر حتی بسیاری از کشورهایی که از عقبه تاریخی در حوزه طب سنتی برخوردار نبودند نیز با درک توانمندی های این طب، برنامه ریزی های دقیق و اقدامات علمی گسترده ای برای ترویج این طب به کار بسته اند.

بر اساس اعلام رسمی سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر میزان تجویز داروهای گیاهی در آلمان 77 درصد و در بلژیک و فرانسه 75 درصد و در انگلستان 74 درصد است.

هر کشوری با تمرکز بر صنعت گیاهان دارویی به راحتی می تواند ارزش افزوده بسیار کلان و درآمد ارزی هنگفتی را نصیب خودش کند و این صنعت به عنوان سکوی پرش بسیار بلندی برای اقتصاد آن کشور عمل خواهد کرد.

درآمد المان از داروهای گیاهی معادل فروش نفت ایران است
وضعیت کشور آلمان در این زمینه بسیار قابل تامل است. آلمان به عنوان کشوری که تقریبا از هیچ عقبه تاریخی قابل توجهی در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی برخوردا نیست و بزرگترین کشور وارد کننده گیاهان دارویی به شمار می رود. اما این کشور با تدوین برنامه دقیق و منسج و با تمرکز هدفمند بر داروهای گیاهی توانسته خود را به عنوان یکی از کشورهای قدرتمند در این حوزه و صادر کننده نخست میان کشورهای اروپایی به ثبت برساند.

در حال حاضر ترند مالی آلمان از این محصول به مرز 60 میلیارد یورو نزدیک است که این رقم چیزی بیش از درآمدهای نفتی کشور ما است که صدها برابر ظرفیت های بیشتری در تولید و صادرات داروهای گیاهی داریم.
طبق برخی گزارش ها 60 درصد داروهای موجود در این کشور را داروهای گیاهی تشکیل می دهند و استقبال فراوان مردم این کشور در داروهای گیاهی ناشی از فرهنگ سازی صحیح و تقویت صنعت تولید و فراوری گیاهان دارویی آلمان است. طبق گزارش انجمن گیاهان دارویی آلمان در سال 2003 میلادی سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور آلمان به رقم 10 هزار 531 هکتار رسیده است. از سال 1999 تا 2003 سطح کشت گیاهان دارویی در آلمان افزایش یافته و به طور کلی در این کشور 112 گونه گیاه دارویی و ادویه کشت می شود که از میان آنها 22 گونه اهمیت اقتصادی بیشتری دارند.

سطح زیر کشت گیاهان دارویی آلمان با روش کنترل تلفیقی آفات و بیماری ها مدیریت می شود و تولید ارگانیک گیاهان دارویی همواره در حال افزایش بوده به طوری که در سال های 1995 تا 2003 رشد چشمگیری داشته است.

بر اساس گزارش انجمن داروسازان آلمان حجم تبادلات مالی بازار خرده فروشی محصولات گیاهان دارویی در داخل آلمان در سال 2015 میلادی به 1.6 میلیارد یورو رسید که نسبت به سال 2014 در حدود 6 درصد رشد داشت. داروهای گیاهی درمان سرفه، ناراحتی های تنفسی و همچنین داروهای درمان آنفولانزا و سرماخوردگی مهم ترین بخش این محصولات را در آلمان شامل می شوند.

موثرترین متد درمانی با تلفیق طب جدید و مکمل
استفاده از طب مکمل و سنتی با استقبال روزافزون مردم مواجه است و بسیاری از بیماران ترجیح می دهند از روش های طبیعی تر و کم عارضه تر استفاده کنند. اما متاسفانه شناخت صحیح از شاخه های این طب در میان مردم و حتی جامعه پزشکی وجود ندارد و با اغزاق طب مکمل رو درمان هر دردی می دانند و گاهی عده ای بدون شناخت کافی آن را نفی می کنند.

در این شرایط لزوم اطلاع رسانی صحیح درباره جایگاه، موارد استفاده و نحوه استفاده و عوارض جانبی احتمالی طب مکمل برای عموم مردم و حتی دست اندرکاران سلامت جامعه اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. ترکیب طب رایج و مکمل نه تنها می تواند درمان کامل تری را برای بسیاری از بیماری های صعب العلاج به ارمغان آورد بلکه قدرت انتخاب بیتشری به بیماران بدهد. با توجه به موثرتر بودن این ترکیب درمانی، هزینه های بیمار و در نهایت هزینه های تحمیل شده به جامعه نیز کاهش می یابد.

آسیب شناسی صنعت داروهای گیاهی در ایران
30 کشور جهان در عرصه تجارت گیاهان دارویی رقابت جدی تری دارند و چین، هند، مالزی و کشورهای آفریقایی از جمله رقبای بزرگ بازار جهان گیاهان دارویی محسوب می شوند و مرکز تجارت جهانی گیاهان دارویی در آلمان قرار دارد. ایران در سال 2014 در رتبه یازدهم کشورهای جهان در زمینه پژوهش و ارائه مقالات علمی درباره گیاهان دارویی قرار گرفت اما متاسفانه در بین کشورهای مطرح تولید کننده و صادرکننده جایگاهی ندارد.
صنعت گیاها دارویی در حوزه های تولید، فراوری و بسته بندی و بازار یابی نیازمند سرمایه گذاری است و هر یک با چالش های خاص خود را دارد. عدم گسترش صنایع تبدیلی برای فراوری گیاهان دارویی موجب خام فروشی این کالای ارزشمند شده و همین موضوع جاذبه ای برای کشاورزان ندارد تا بخشی از کشت و تولید خود را به گیاهان دارویی اختصاص دهند.
شناسایی بازارهای مصرف، استفاده از دانش و تکتولوژی روز دنیا، پذیرش هزینه داروهای گیاهای توسط بیمه های درمانی و حمایت مالی از واحد های موجود جهت ارتقای فناوری می تواند به پیشرفت این صنعت کمک بزرگی بکند.