تصویب طرح راهبردی توس و الحاق رسمی این منطقه به شهر مشهد

به گزارش راهبرد معاصر، محمد رضا کلایی افزود: در طول یک سال و نیم گذشته در کمیته‌های مختلف شورای عالی شهرسازی مشغول دفاع از طرح بودیم و امروز پس از ۳۱ سال می توانیم این خبر را به دوستداران میراث فرهنگی، فردوسی، مردم ساکن در محدوده منفصله توس و افراد دارای اراضی در محدوده توس بدهیم که این منطقه دارای طرح راهبردی مصوب شده است.

وی ادامه داد: با تصویب این طرح راهبردی، سه هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی منطقه منفصله توس به صورت قانونی به شهر مشهد ملحق شد و امیدواریم با این مجوز، در کمترین زمان ممکن و حدود چهار ماه، طرح تفصیلی محدوده توس را در کمیسیون ماده پنج استان خراسان رضوی تصویب کنیم که در این مسیر همچنان نیازمند حمایت شورای اسلامی شهر مشهد و سایر مسوولان استان هستیم.

شهردار مشهد گفت: حفاظت از موقعیت توس، آرامگاه فردوسی و محوطه‌های تاریخی پیرامونی آن از نکات برجسته این طرح است و می توانیم مطمئن باشیم که تا قرن‌ها از این مجموعه‌های تاریخی حفاظت خواهد شد و می توانیم آن را توسعه دهیم.

کلایی افزود: تاکنون ساخت وسازهای غیر مجاز را کنترل می‌کردیم اما از این پس می توانیم یک ساماندهی توسعه محور را در منطقه توس دنبال کنیم .

توس برای قرن‌ها عمده‌ترین و پررونق‌ترین منطقه مسکونی در این بخش از خراسان بزرگ تاریخی بود و نقطه‌ای به نام مشهد تا زمان شهادت حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) در این خطه وجود نداشت بنابراین مورخان قدیم پس از شهادت هشتمین امام شیعیان در خراسان محل دفن پیکر مطهر و حرم نورانی آن امام همام را که آن زمان در باغی در جوار روستای نوغان و ۳۰ کیلومتری توس قرار داشت "ارض توس" نامیدند.

توس در زمان حمله مغول ویران شد اما خیلی زود به همت ایرانیان دوباره حیاتش را بازیافت تا حدی که چند مرتبه به عنوان مقر فرمانروایان مغول نیز انتخاب شد. همچنین بازسازی عمارت باستانی قلعه توس پس از مرگ تیمور گورکانی صورت گرفت. تا مدتی در این مقطع از تاریخ خراسان، نام‌های توس و مشهد به طور مترادف به عنوان نام این منطقه به کار برده می‌شد اما روند روزافزون سال‌های متمادی سفر و مهاجرت شیعیان برای زیارت و همجواری با مرقد مطهر حضرت امام رضا (ع) موجب رشد تدریجی مشهد به عنوان یک شهر و مرکز این بخش از خراسان بزرگ در اطراف مضجع شریف رضوی شد و به این ترتیب نام دیرقدمت "توس" تحت‌الشعاع مشهد قرار گرفت و رفته رفته از زبانها افتاد.

بقایای شهر تاریخی توس که بناهایی همچون زندان یا گنبد هارونیه در آن قرار دارد هم‌اینک محدوده‌ای ۳۶۰ هکتاری را دربرمی‌گیرد که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

بازدید تیر ماه ۱۳۷۵ رهبر فرزانه انقلاب اسلامی از شهر تاریخی توس و مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی نقطه عطفی برای توجه به این منطقه و ارزش‌های تاریخی و فرهنگی آن بود زیرا پس از این تاریخ اقدامات عملی برای خروج توس از مهجوریت و رکود آغاز شد.

در پی توجه رهبری، توس در بهمن ۱۳۹۱ با تایید شورای عالی معماری و شهرسازی ایران به عنوان یک محدوده منفصل شهری به شهرداری مشهد واگذار شد و به این ترتیب محدوده منفصل شهری توس سال ۱۳۹۳ به شهر مشهد پیوست و هم‌اینک تحت مدیریت شهرداری منطقه دوازدهم کلانشهر مشهد اداره می‌شود.

همچنین از سال ۱۳۹۳ با هدف حراست از میراث تاریخی توس اهالی ساکن این منطقه از هرگونه عملیات ساخت و ساز و دخل و تصرف زمین و ساختمان در آن منع شدند.

معادن برداشت شن و ماسه و رفت و آمد کامیون‌ها به همین منظور در محدوده توس نیز یکی از ویرانگرترین معضلات این عرصه مهم تاریخی بود که از سال ۱۳۹۴ به طور جدی مورد توجه قرار گرفت تا این که از این فعالیت مخرب در آن منطقه جلوگیری شد.

سال ۱۳۹۶ در ادامه اقدامات به منظور رونق توس، برای تدوین "طرح راهبردی توس" مشاور استخدام شد و نتیجه این کار مطالعاتی سال ۱۳۹۷ در اختیار شورای عالی معماری و شهرسازی کشور قرار گرفت.

کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس در شورای اسلامی شهر مشهد نیز شهریور ۱۳۹۶ از سوی پنجمین دوره شورای شهر مشهد تاسیس شد و در پی آن با توجه به ظرفیت بسیار گردشگری این خطه و جذابیت آن برای گردشگران، اقدامات توسعه و بازآرایی این منطقه آغاز شد.

منبع: ایرنا