خشنود کردن آمریکا یا حفظ برجام؛کدام مهمتر است؟

به گزارش راهبرد معاصر ، اندیشکده «استراتفور» یادداشتی تحلیلی درباره روابط اتحادیه اروپا با ایران و همچنین روابط اروپا با آمریکا در دولت «دونالد ترامپ» منتشر کرده و درباره سخت‌شدن مواضع اروپا علیه ایران و احتمال خروج این کشور از برجام هشدار داده است.

در این یادداشت ابتدا به اختلاف نظر اروپا با دولت ترامپ در خصوص برجام اشاره شده و سپس آمده است: «اروپا معمولا موثرترین تاکتیک‌های فشار خود که همان تحریم‌های واردات نفت و تحریم‌های فراگیر مالی باشد را برای ممانعت از ادامه برنامه هسته‌ای این کشور برای خود محفوظ داشته است اما از سال ۲۰۱۶ و آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ، واشنگتن به اروپا برای اقدام کردن علیه برنامه موشک بالستیک و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران فشار آورده است اما از نظر اروپا، تحریم‌ها علیه فعالیت‌های غیرهسته‌ای ایران ارزش به مخاطره انداختن برجام و ازسرگیری برنامه هسته‌ای‌اش را ندارد».

از نظر استراتفور، «اگرچه اروپا درباره انتقال موشک‌های متعارف به متحدان منطقه‌ای ایران گله دارد اما برد این موشک‌ها به قاره اروپا نمی‌رسد و در نتیجه مایه نگرانی کمتری است. آمریکا هم دورتر از برد این موشک‌ها است اما پایگاه‌ها و متحدانش در خاورمیانه در برد این موشک‌ها هستند».

این اندیشکده تصریح کرد: «اروپا برخلاف آمریکا، ایران را تنها مقصر منازعات منطقه‌ای در مناطقی از قبیل سوریه و عراق نمی‌داند و علیرغم تلاش برای ایجاد موازنه در خاورمیانه، به این موضوع که بتوان از طریق تسلط یک قدرت بر منطقه به توازن رسید، اعتقادی ندارد. واشنگتن اما به شدت درباره توازن قوا و به طور خاص هر گونه تغییری که سبب تضعیف عربستان سعودی به عنوان متحد اصلی منطقه‌ای‌اش شود، نگرانی دارد».

به اعتقاد استراتفور، «اروپا برای حفظ و باز بودن کانال‌های ارتباطی خودش با ایران، انگیزه‌های اقتصادی هم دارد چرا که ایران دارای یکی از متنوع‌ترین اقتصادهای خاورمیانه و نیروی کار تحصیل‌کرده است. اروپا در صورت اعمال تحریم‌های سخت اقتصادی مد نظر آمریکا علیه ایران، ارتباط خود را با یک بازار بزرگ آماده تجارت و فرصت‌های سرمایه‌گذاری قطع خواهد کرد».

اندیشکده آمریکایی افزود: «موضوع مهم‌تر از این موضوع آن است که ایران بعد از روسیه دومین ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد و این یعنی اگر روزی ایران به منطقه‌ای برای جذب سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی تبدیل شود، این کشور تنها کشور غیر همسایه اروپا است که می‌تواند به طرزی قابل توجه وابستگی اروپا به گاز روسیه را کاهش دهد».

در ادامه این یادداشت آمده است: «اروپا علیرغم مقاومت در برابر تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، اخیرا شروع به تغییر دادن رویکردش در قبال درخواست‌های آمریکا کرده است. ظرف ۶ ماه اخیر آلمان، بریتانیا و فرانسه و به طور کلی اتحادیه اروپا، شروع به افزایش فشار بر ایران به طرق مختلف کرده‌اند و همزمان برای ادامه پایبندی ایران به برجام تلاش کرده است».

استراتفور با اشاره به اعلام «اینستکس» توسط سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه می‌نویسد: «این یک مکانیسم پرداخت است که برای کمک کردن به منظور تسهیل مراودات مالی برای مسائل انسان دوستانه طراحی شده است اما برای استقرار این کانال مالی، این سه کشور اروپایی جهت خشنودی آمریکا دو شرط حیاتی به آن اضافه کردند: اول اینکه آنها از ایران خواستند که بر سر برنامه موشک بالستیک خود وارد یک گفت‌و‌گوی رسمی شود. شرط دوم، از ایران می‌خواهد که برنامه اقدام خود در زمینه اف‌ای‌تی‌اف(FATF) را کاملا اجرا کند».

این اندیشکده آمریکایی می‌افزاید: «اما با توجه به خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی، بسیاری از ایرانی‌ها نگران هستند که پایبندی به اف‌ای‌تی‌اف توانایی کشورشان برای حمایت از متحدان منطقه‌ای‌ خود از قبیل حزب‌الله و حماس را محدود خواهد کرد و در نتیجه تهران هنوز برنامه اقدام اف‌ای‌تی‌اف را کاملا اجرا نکرده است».

در ادامه این گزارش با تاکید بر آماده شدن اتحادیه اروپا برای «تحریم‌های تازه و با دامنه کمتر علیه ایران» می‌نویسد: «این تحریم‌ها تلاشی برای خشنود کردن واشنگتن است و چنین اقداماتی شامل افزایش هدف قرار دادن افراد و موسساتِ دخیل در برنامه موشک بالستیک ایران و یافتن طرقی برای برچیدن حمایت تهران از بازیگران منطقه‌ای است، بازیگرانی که به انجام حملات تروریستی متهم شده‌اند».

استراتفور ادامه داد: «تهران شاید (درباره تحریم‌های اروپا) گلایه کند اما به چنین چالش‌هایی عادت کرده است و این اقدامات همانند تحریم‌های گسترده علیه بخش مالی و انرژی ایران تهدیدآمیز نیستند اما هر افزایش تحریم اروپا علیه ایران، قطعا باعث خواهد شد که آمریکا درخواست تحریم بیشتری داشته باشد. به موازاتی که واشنگتن به درخواست برای استراتژی فشار علیه ایران ادامه می‌دهد، شاید ایران شرایط مندرج در مکانیسم اینستکس سه کشور اروپایی را رد کند و توسعه سریع این ابزار (اینستکس) برای دربرگرفتن کالاهایی فراتر از تجارت در کالاهای بشردوستانه را خواستار شود».

این اندیشکده یادداشت خود را اینگونه پایان می‌دهد: «در حال حاضر، یک مذاکره جدید بین آمریکا و ایران غیرقابل اجتناب است. استراتژی اروپا در قبال ایران همچنان بر زنده نگهداشتن توافق شکننده برجام تا حد ممکن یا حداقل زنده نگهداشتن آن تا روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور پاسخگوتر متمرکز است اما اروپا با این استراتژی، ریسک عصبانی کردن آمریکا بزرگترین متحد خود را برای خودش می‌خرد و سبب تحقق بزرگترین ترسش که همان خروج ایران از برجام است، می‌شود».