زلزله در تهران

به گزارش راهبرد معاصر زلزله ۲.۷ ریشتر در عمق ۱۰ کیلومتری زمین استان تهران حوالی شهر دماوند را لرزاند. 

تجهیز تهران به ۲۲ ایستگاه شتاب نگاری زلزله

رضا کرمی محمدی با بیان اینکه تاکنون پیش بینی وقوع زمین لرزه به عنوان یک راهکار از نظر علمی ممکن نیست، اظهارکرد: با این وجود تلاش دانشمندان در این خصوص همچنان ادامه و روش علمی که طی دو دهه اخیر در کشورهای لرزه خیز پیشرو در حوزه مدیریت بحران در دستور کار قرار دارد، موضوع هشدار سریع زلزله است که موضوعی جدید و درحال پیشرفت بشمار می‌آید.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ادامه داد: با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی و سیستم‌های ارتباطی، راه اندازی سامانه‌های هوشمند از جمله هشدار سریع زمین لرزه که قابلیت اعلام زلزله در لحظاتی پیش از رسیدن امواج مخرب را دارد در دستور کار محققان و دست‌اندرکاران مدیریت بحران کشورهای لرزه خیز دنیا قرار گرفته است. ما نیز در تهران از چند سال قبل این موضوع را موردتوجه قرار داده‌ایم.

کرمی محمدی درباره ضرورت استفاده از سامانه‌های هشدار سریع زلزله گفت: ضرورت ایجاد این سامانه‌ها با افزایش تلفات و خسارات حاصل از زمین لرزه‌ها به عنوان یکی از مهمترین ابزار کاهش خطرپذیری مطرح شده‌اند.

وی ادامه داد: در سال‌های اخیر با توجه به تمرکز جمعیت شهری و همچنین ساختارهای اصلی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در تهران که منطقه‌ای پرخطر و مستعد برای رخداد زلزله‌های بزرگ و ویرانگر است، ضرورت مطالعات و برنامه‌ریزی های جدی تر برای اقدامات پیشگیرانه این چنینی را دوچندان کرده است.

به گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران معمولاً هدف از ایجاد سامانه‌های هشدار سریع زمین لرزه رسیدن به هشدار و استفاده از ثانیه‌ها به منظور کاهش خطرات و آسیب‌های حاصل از امواج مخرب زمین لرزه است که در صورت کافی بودن این زمان، با ایجاد آمادگی عمومی می‌توان زیرساخت‌های حیاتی و سامانه‌های حمل‌ونقل نظیر مترو، راه آهن و … و شریان‌های اصلی مانند گاز، برق، آب و… را در وضعیت ایمن تر قرار داده و ضمن جلوگیری از رخداد حوادث ثانویه عملیات نجات را بهبود بخشید.

کرمی محمدی با بیان اینکه به علت اعلام هشدار خودکار به افراد و زیرساخت‌های شهری این سامانه ابزاری کارآمد برای کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله و افزایش تاب‌آوری جامعه در برابر این پدیده طبیعی خواهد بود، گفت: تاکنون در اکثر کشورهای زلزله خیز جهان نظیر تایوان، ژاپن، ایتالیا، مکزیک و ترکیه استفاده از این سامانه به منظور اعلام هشدار قبل از وقوع تخریب زمین‌لرزه گسترش یافته یا در حال گسترش است.

وی در مورد استفاده از سامانه هشدار سریع زلزله در تهران نیز گفت: در کشور ما تنها در شهر تهران و با توجه به اینکه سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در هنگام وقوع زلزله نقشی حیاتی در تأمین ایمنی شهروندان خواهد داشت، اقدامات برای راه اندازی فاز آزمایشی سامانه هشدار سریع با مشارکت آژانس همکای‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) آغاز و در این راستا نیز نسبت به نصب و راه اندازی سامانه‌ای مشتمل بر ۴ ایستگاه شتاب نگاری مدرن بر روی بخشی از گسل مشا در شمال شرقی تهران در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری از مرز شرقی شهر اقدام شد.

کرمی محمدی اضافه کرد: در حال حاضر نیز بر اساس یافته‌های مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و احراز اطمینان از مفید بودن سامانه مذکور برای شهر تهران، طرح توسعه و ارتقا این سامانه در دستورکار قرار گرفته است که با توجه به ویژگی‌های زمین ساختی و لرزه خیزی شهر تهران که متفاوت از لرزه خیزی دیگر شهرهای دنیا است، ضرورت مطالعه بومی سامانه هشدار سریع زلزله در آن بیشتر احساس می‌شود.

وی افزود: در این راستا نیز سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران بر اساس اسناد بالادستی و وظایف محوله، اجرای "پروژه تکمیل، راه اندازی و ارتقا سامانه هشدار سریع زلزله شهر تهران" را در دستور کار خود قرار داده است. در این راستا برابر اقدامات به عمل آمده در سال گذشته و نیمه اول سال جاری عملیات احداث و تکمیل زیر ساخت‌های عمرانی و تأسیسات برقی در ۲۲ ایستگاه شتاب نگاری سامانه مذکور به اتمام رسیده و با توجه به خرید دستگاه‌های شتاب‌نگاری در سال گذشته از سوی شهرداری تهران، عملیات نصب این تجهیزات با همکاری مجری پروژه «دانشگاه فردوسی مشهد» در دستور کار قرار داد. این ایستگاه‌ها در اطراف تهران و محدوده گسل‌های فعال، لرزه زای و تهدید کننده شهر تهران احداث شده‌اند.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بیان اینکه در صورت وقوع زلزله این شتاب نگارها شدت زلزله را در لحظه تخمین زده و اعلام می‌کنند، گفت: مکان‌هایی با همکاری استانداری تهران، البرز و سمنان برای نصب شتاب نگار شناسایی و ساخته شده‌اند که عبارتند محدوده‌هایی واقع در گرمسار، ورامین، پیشوا، کرج و….

به گفته کرمی محمدی دستگاه‌های شتاب‌نگار به محض رسیدن موج زلزله هشدار خواهند داد که زلزله در کدام نقطه و با چه شدتی رخ داده و با استفاده از این داده‌ها علاوه بر اینکه می‌توان تخمین شدت زلزله را برای شهر تهران براساس سامانه هشدار سریع زلزله مشخص کرد، می‌توان اقدامات پیشگیرانه نظیر بازکردن در ایستگاه‌های آتش نشانی، توقف حرکت یا کاهش سرعت قطارهای مترو و … را در مجموعه شهرداری تهران نیز انجام داد.

وی افزود: در صورت فرهنگ سازی، می‌توان هشدار سریع را بر روی خطوط موبایل و رسانه‌های شنیداری و دیداری فعال کرد. البته بهره‌گیری از این زمان کوتاه قبل از رخداد زلزله در آغاز راه است و مسیر تکمیل علمی و تجهیزاتی و کسب تجربه آن پیش رو قرار دارد.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ادامه داد: با توجه به نصب و راه اندازی سایر سامانه‌های زلزله مرتبط با حوزه مدیریت بحران از جمله سامانه تخمین خسارات و تلفات زلزله شهر تهران در مرکز فرماندهی این سازمان اگر زلزله‌ای رخ دهد، براساس داده‌های شتاب‌نگار سایر ایستگاه‌های مستقر در شهر تهران می‌توان ظرف ۲ تا ۵ دقیقه به صورت تقریبی گفت که کدام نواحی تهران دچار خسارت احتمالی شده است.

کرمی محمدی با بیان اینکه در حال حاضر این طرح تنها در تهران طرح راه اندازی سامانه هشدار سریع زلزله به صورت پایلوت اجرا شده است، گفت: چشم‌انداز ما توسعه این شبکه در تمام گسل‌های پیرامونی پایتخت است و آمادگی داریم تا دانش و اطلاعات خود را برای گسترش این سامانه‌ها در سایر شهرهای لرزه خیز کشور نیز قرار دهیم.