بازنگری رئالیستی از روابط ایالات متحده و عربستان سعودی

به گزارش راهبرد معاصر؛ گزارشی که روز جمعه توسط جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در مورد قتل «جمال خاشقچی» روزنامه نگار سعودی و شهروند مقیم دائم آمریکا در اکتبر 2018 در کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه منتشر شد، تایید مسئله ای بود که از قبل می دانستیم. گزارش فوق تایید کننده عملیات قتل وحشیانه خاشقچی توسط محمد بن سلمان ولیعهد سعودی بود که اکنون قدرتمند ترین شخص پادشاهی سعودی محسوب می شود. محمد بن سلمان خواهان مرگ خاشقچی بود زیرا هم خود را از شر یک منتقد سرسخت خلاص می کرد و هم با این اقدام باعث هراس منتقدان احتمالی حکومت وی می شد. این واقعیت ساده نیز وجود دارد که هیچ رخداد با بازتاب سیاسی گسترده در عربستان سعودی بدون اجازه محمد بن سلمان اتفاق نمی افتد.

در دولت ترامپ رئیس جمهور پیشین نگاه متفاوت تری نسبت به عربستان سعودی وجود داشت و برای ممانعت از تیرگی روابط با محمد بن سلمان و تمایل آن بر خرید تسلیحات از تولیدکنندگان آمریکایی، نقض حقوق بشر را در عربستان نادیده می گرفت. اما دولت بایدن دیدگاه و نگاه متفاوت تری نسبت به دولت ترامپ دارد. دولت بایدن ضمن تاکید بر پایان مداخله در عملیات نظامی عربستان در یمن، بر نقش اساسی حقوق بشر در راهبرد جهانی خود تاکید کرده است. حتی جو بایدن از برقراری ارتباط مستقیم با محمد بن سلمان خودداری و در عوض بر گفتگو با ملک سلمان پادشاه بیمار تاکید کرد و این امر نمایانگر تمایل بایدن برای تفکیک روابط ایالات متحده با عربستان از روابط شخصی با محمد بن سلمان می باشد.

اما حفظ این تفکیک فوق غیرممکن است. ایالات متحده در موقعیتی نیست که بتواند هنگام مرگ ملک سلمان از سلطنت محمدبن سلمان جلوگیری کند. هرگونه تلاش برای انجام این اقدام مطمئنا با شکست و منجر به واکنش ملی گرایانه و بی ثباتی داخلی یا هر دو خواهد شد. آمریکا خواهان یک رابطه کاری با شخصی است که برای مدت طولانی عربستان را رهبری خواهد کرد، کشوری که در مهار ایران، فرسودن تروریسم، تعیین قیمت انرژی و احتمالاً ارتقای صلح خاورمیانه، حیاتی است».

در واقع عربستان سعودی تنها کشور در جهان نیست که ایالات متحده مجبور است با یک رهبر ناقص تعامل کند. برای نمونه دولت بایدن با روسیه توافق نامه مهم کنترل تسلیحات اتمی امضا کرد، حتی اگر ولادیمیر پوتین رقیب اصلی سیاسی را زندانی کند.برای نمونه، مقامات بایدن؛ «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین را به نسل کشی متهم می کنند زیرا هیچ رخدادی در استان سین کیانگ بدون رضایت و تایید وی اتفاق نمی افتد. با این حال بایدن اخیرا با رئیس جمهور چین دیدار و در مورد کره شمالی، تجارت، تغییرات آب و هوایی و موارد دیگر گفتگو کرده اند. در واقع منافع راهبردی و اقتصادی آمریکا اقتضا می کند که به چنین اقدامی مبادرت ورزد زیرا توانایی آمریکا برای تاثیرگذاری بر رفتار روسیه و چین در داخل آن کشور محدود می باشد.

دولت بایدن می تواند در قالب دیدار با ولیعهد سعودی، از وی در کنار آزادی مدافعان حقوق بشر، بخواهد تا دیگر هرگز یک رقیب سیاسی را از این طریق مورد هدف قرار ندهد. (مشابه قتل وحشیانه خاشقچی). تعامل دیپلماتیک با عربستان سعودی می تواند زمینه اجرای راه حل دو دولتی برای خاتمه بخشی به مناقشه اسرائیل و فلسطین را تسهیل ببخشد. امارات متحده عربی موافقت کرد که روابط خود با اسرائیل را عادی سازد تنها در زمانی که اسرائیل موافقت کرد تا الحاق سرزمین های فلسطین اشغالی را به مدت حداقل سه سال متوقف سازد. بر اساس گفته ها، محمد بن سلمان آماده ایجاد پل هایی برای اسرائیل است اما پدرش مخالف این اقدام و ممکن است بسیاری از شهروندان سعودی در برابر این تصمیم بیایستند. بنابراین مدت زمان زیادی طول خواهد کشید تا محمد بن سلمان در معرض دید عموم به ایالات متحده دعوت شود چه رسد به حضور و بازدید وی از دفتر بیضی شکل کاخ سفید. روابط پراگماتیک و مشروط با ولیعهد سعودی می تواند ضمن آزادی بسیاری از مخالفان داخلی، همکاری های احتمالی برای ممانعت از جاه طلبی های هسته ای ایران ، پایان دادن به جنگ در یمن و پیشبرد چشم انداز صلح اسرائیل و فلسطین را ممکن سازد. هیچ کدام از اینها باعث زنده شدن خاشقچی نمی شود ، اما به مرگ وی معنای دیگری می بخشد.