اهداف ریاض از پیشنهاد آتش بس به صنعاء چست؟

به گزارش راهبرد معاصر، «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه سعودی طی نشست خبری زنده که فرماندهان ائتلاف ضد یمن به رهبری ریاض نیز در آن حضور داشتند«خواستار آتش بس در یمن شد و گفت بر اساس ابتکار عمل ادعایی ریاض، فرودگاه صنعاء بازگشایی محدود خواهد شد و فشارها از بندر الحُدیده نیز کاهش پیدا خواهد کرد. وی در ادامه اظهار داشت که سعودی در این ابتکار عمل به دنبال آتش‌بس در یمن است؛ مشروط بر این که دولت نجات ملی که انصارلله نیز بخشی از این دولت است، با آن موافقت کند. به علاوه اینکه بن فرحان گفت پیشنهاد ابتکار عمل ریاض شامل آتش بس فراگیر در یمن با اشراف سازمان ملل متحد و با موافقت دولت مستعفی منصور هادی و انصارالله است».

پیش از ورود به بحث باید یادآوری کرد که ایده طرح آتش بس سعودی به دولت نجات ملی و انصارالله موضوع تازه‌ای نیست که آن را یک تحول راهبردی در میدان یمن به شمار آورد. به علاوه اینکه ریاض همواره در طول سال‌های تجاوز نشان داده است که به هیچ وجه به آنچه در این‌باره می‌گوید پایبند نیست. در واقع این عدم پایبندی سعودی به ادعاهای خود درباره یمن است که موجب شده تا انصارالله و دولت نجات ملی نه تنها نسبت به این موضوع واکنش مثبتی نداشته باشند بلکه آن را یک فرار به جلو بر مبنای سیاست فریب تلقی کرده و آن را نیز به مانند گذشته و به شدت بیشتر رسانه‌ای کنند.

 تلاش سعودی برای فرار از شکست در عرصه میدانی

از سوی دیگر نیز باید خاطر نشان کرد، آنچه موجب شده است تا ریاض در شرایط فعلی به مانند دفعات قبل در بزنگاهای مهم و در موقعیت‌های حساس به فکر طرح ایده آتش‌بس باشد و آن را رسانه‌ای کند به موقعیت شکننده آن‌ها در عرصه میدانی یمن از یکسو و فرار از فشارهای وارده به آنها از سوی دیگر باشد که در عرصه خارجی به این کشور تحمیل شده است. بطوریکه سعودی در وهله اول به دلیل قرار گرفتن در شرایط نا به سامان نظامی در میدان درگیری در جبهه مأرب تلاش دارد تا از راه حل سیاسی و دیپلماتیک جهت برون رفت از شرایط موجود و شکست فاجعه بار در مأرب استفاده کند. به علاوه اینکه در عرصه میدانی–  عملیاتی، حملات پهبادی –موشکی دولت نجات ملی و انصارالله به مواضع سعودی و به عمق راهبردی ریاض و تنوع بخشی در شناسایی بانک اهداف در عملیات‌های تهاجمی در درون خاک سعودی، ریاض را به فکر استفاده از راه حل سیاسی به روش مذکور انداخته است. مضافاً اینکه طرح ایده آتش بس می‌تواند شرایط را از عرصه میدانی به عرصه سیاسی سوق دهد؛ بطوریکه این چرخش از نظر ریاض می‌تواند فرصت احیا و تجدید قوا در میدان مأرب برای نیروهای تحت امرش را فراهم کند.

سیاسی سازی بحران در یمن با تاکتیک فریب

اما شِق دوم ماجرای طرح ایده سیاسی آتش بس توسط سعودی در شرایط موجود فشارهای سیاسی می‌باشد که با ورود بایدن به حاکمیت سعودی وارد شده است. در واقع حل پرونده یمن برای واشنگتن موجب شده است تا ریاض در این‌باره از سوی کاخ سفید تحت فشار قرار بگیرد. از این رو سعودی با هدف سیاسی سازی بحران در یمن با تاکتیک فریب به سمت راهبرد مذکور گام برداشته است. با این حال به نظر می‌رسد آنچه سعودی در این‌باره به سمت پیاده‌سازی آن پیش می‌رود با هماهنگی و تحت مدیریت واشنگتن به انجام رسیده است. در واقع واشنگتن و ریاض با طراحی ایده مذکور در عرصه سیاسی درصدد فریب افکار عمومی منطقه‌ای و بین‌الملی می‌باشند نه حل واقعی و فراگیر بحران در یمن.

پیش‌شرط‌های دولت نجات ملی و انصارالله برای آتش‌بس‌ چیست؟

از جمله نکات مهم و قابل توجه در این‌باره علیرغم پییشنهاد آتش بس، استفاده ریاض از ابزارهای در دسترس خود علیه صنعاء می‌باشد. بطوریکه با وعده بازگشایی محدود فرودگاه صنعاء و کاستن از فشارهای ائتلاف تحت رهبریش در الحدیده، تلاش دارد تا صنعاء را نسبت به آنچه به دنبال آن است ترغیب کرده و تحت فشار قرار دهد. این در حالی است که موضع انصارالله و دولت نجات ملی در این‌باره مشخص و غیرقابل تغییر است. در واقع صنعاء مدتهاست توقف جنگ در یمن را پایان حملات هوایی، زمینی و محاصره دریایی را شرط اصلی و اولیه خود برای انجام مذاکره اعلام کرده است. از این رو با توجه به شواهد موجود در این‌باره باید تأکید کرد که پیشنهاد ریاض علیرغم آگاهی از شروط صنعاء علاوه بر موارد ذکر شده در این یادداشت، تلاشی جهت فعال نشان دادن دستگاه دیپلماسی خود از یکسو و تهییج افکار عمومی و ساکنین در صنعاء و الحدیده علیه انصارالله از سوی دیگر است.

شایان به ذکر است که مطرح کردن پیشنهاد مذکور از سوی ریاض با اشراف و نظارت سازمان ملل، بر این امر دلالت دارد که ریاض تلاش دارد از طریق سازمان ملل و با همکاری با آن مراحل خلع سلاح سیاسی صنعاء را فراهم کند. به عبارت بهتر ریاض ضمن علم داشتن به همراهی و مشارکت بی‌چون و چرای سازمان ملل و نماینده ویژه آن در امور یمن با خود، سعی دارد با اعطای جلوه حقوقی و جهانی به پیشنهاد خود از وزنه سیاسی و حقوقی سازمان ملل در این‌باره به سود خود علیه صنعاء استفاده کند.

و درنهایت اینکه طرح آتش‌بس ادعایی ریاض با ویژگی فراگیر بودن آن در یمن با موافقت و حضور دولت مستعفی هادی و انصارالله، حاکی از آن است که ریاض تمام جوانب را در نظر گرفته است. در واقع ریاض با آگاهی از این امر که صنعاء حاضر به قبول شروط مذکور نخواهد بود با مطرح کردن نام دولت مستعفی که موقعیتش در میدان یمن روز به روز بیشتر رو به وخامت می‌رود، تلاش دارد تا نام دولت مستعفی را به عنوان هم‌پیمان خود در یمن زنده نگه دارد و زمینه‌های فعالیت آن را در عرصه سیاسی با توجه به دایره محدود فعالیت‌های میدانی آن فراهم کند. به علاوه اینکه ریاض با این رویکرد سعی کرده تا برای دولت مستعفی هادی سطحی برابر و همتراز  با انصارالله و دولت نجات ملی در آینده یمن قائل شود و آن را به بازیگران داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی که در عرصه یمن فعال هستند، بقبولاند.

بهره‌سخن

کوتاه سخن اینکه، گواه نکات گفته شده در این یادداشت در ذیل ادعاهای فریبنده ریاض درباره آتش‌بس و عدم پایبندی به آنها، حمله جنگنده‌های ائتلاف سعودی به فرودگاه صنعاء ساعاتی بعد از اعلام پیشنهاد فراگیر آتش‌بس بود که پوشالی بودن این پیشنهاد و جنبه نمایشی و رسانه‌ای بودن آن را نشان داد. بنابراین باید واکنش‌های انصارالله و مقامات دولت نجات ملی یمن را نسبت به این پیشنهاد ریاض منطقی و معقول دانست که نه تنها آن را قبول نکنند بلکه آن را تکرار ایده‌های فاقد نتیجه و برونداد اعلام کنند.