چرا ادامه تولید موشک های بالستیک برای ایران ضروری است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ بر خلاف برنامه هسته ای، زرادخانه موشک های بالستیک ایران فقط مورد توجه جامعه علمی قرار گرفته است. در بهترین حالت ، تحلیل با نگاه بسیار فنی ارائه و در بدترین حالت بر این تاکید دارند این موشک ها فقط به عنوان بخشی از پروژه هسته ای در نظر گرفته، که برای حمل کلاهک هسته ای طراحی شده اند. با این حال، برنامه موشکی واکنشی پیچیده به چالش های امنیتی منحصر به فرد ایران است و باید از این منظر تحلیل شود.

امضای برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) در ژوئیه 2015، تبیین و تحلیل برنامه موشکی ایران را اجتناب ناپذیر کرده است. با توسعه برنامه هسته ای، موشک های ایران به هدف جدید توجه بین المللی تبدیل شده است. برنامه موشک های بالستیک توسط سپاه پاسداران اجرا می شود که به دلیل برخی فعالیت ها با تحریم های گسترده همراه شده است. برخی از منتقدان برجام خواستار اعمال دور جدیدی از تحریم ها علیه ایران برای مهار برنامه موشکی آن شدند. برخی دیگر پیشنهاد کردند که از توانایی دفاع موشکی ضد بالستیک آمریکایی در منطقه برای هدف قرار دادن آزمایش های بالستیک ایران استفاده شود. بر اساس این منطق و عقلانیت، محروم کردن توانایی آزمایش موشک از سوی سپاه پاسداران ، باعث مختل شدن فرصت های تحقیق و توسعه می شود.

هر دوی این اقدامات به طور بالقوه با پیامدهای بالقوه گسترده همراه است. عدم لغو تحریم ها ممکن است تهران را به خاتمه بخشی به برجام سوق دهد. رهگیری موشک های یک کشور مستقل، قوانین بین المللی را نقض و ممکن است منجر به درگیری گسترده در خاورمیانه و فراتر شود. سلاح های هسته ای و موشک های بالستیک هر دو ابزار قدرت هستند که ممکن است به عنوان تهدیدهای بازدارنده یا قابل استفاده باشد. هر دو در جهت تقویت امنیت یک کشور از طریق قدرت سخت (خام) عمل می کنند. جان میرشایمر نظریه پرداز برجسته رئالیست اظهار داشت که دولت ها همیشه تلاش می کنند قدرت خود را بر رقبای خود به حداکثر برسانند و هژمونی را هدف نهایی خود قرار دهند. تحقیقات گسترده نشان می دهد که دولت ها هنگام تصمیم به کسب یا تکثیر زرادخانه بالستیک، انتخاب های منطقی انجام می دهند. با این حال، در مورد ایران، بحث در مورد انگیزه های حاکمیت توسط نظریه انتخاب عقلانی با درجات مختلف حمایت و پشتیبانی می شود.

توسعه سامانه های موشکی و ضد موشکی بومی جز مولفه های اصلی استراتژی بازدارندگی ایران است. تنش منطقه ای بین ایران و همسایگان قدرتمندش تا حد زیادی توضیح می دهد که چرا تقویت توانایی دفاعی ایران اجتناب ناپذیر است. ایران به دلیل جنگ طولانی و خونین خود با عراق، که نقشی عمیق در شکل گیری تفکر استراتژیک ایران داشت ، مجبور به بررسی گزینه های هسته ای و بالستیک شد. جنگ ایران و عراق، زخم های عمیق و پایداری برروحیه جمعی ایران گذاشت و حتی یک مطالعه تصادفی از روایت های فرهنگی بیانگر احساس عمیق ناامنی و آسیب پذیری است. بنابراین ، رهبری ایران نتیجه گرفت که تهران به نوعی به یک بازدارنده قدرتمند نیاز دارد.

تحریم فروش تسلیحات توسط ایالات متحده پس از تصرف سفارت آمریکا در تهران در نوامبر 1979م. مانعی بزرگ برای دستیابی به یک عامل بازدارنده قوی بود. روابط تیره و تار با ایالات متحده حتی دسترسی ایران به فناوری مورد نیاز برای حفظ نیروی هوایی خود را دشوار کرد. تهیه سلاح و مهمات استاندارد در بازار سیاه شامل ترتیبات بسیار پیچیده ای بود. اوضاع زمانی بدتر شد که به درخواست عراق، ایالات متحده عملیات استانج در جهت ممنوعیت جهانی فروش سلاح به ایران را (1983) آغاز کرد. تحریم تسلیحاتی، ایران را به این باور رساند که سرانجام برای دفاع از خود باید به منابع خود اعتماد کند. از دیدگاه تهران، چنین تصمیمی گامی کاملاً منطقی بود - اقدامی که معیارهای بسیاری از عوامل تکثیر سلاح های اتمی کنت والتس را برآورده می کرد.

ایران در تلاش برای بازسازی ارتش و نیروی هوایی سنتی در یک منطقه آشوب زا؛ میانبر موشک های بالستیک را انتخاب کردند. از نظر فنی، تولید موشک برای کشوری که « خودکفایی» در دکترین امنیتی آن گنجانده شده ؛ تقریبا ایده آل بود. یک زرادخانه بالستیک همچنین پاسخی منطقی به سیاست دیرینه واشنگتن در حمایت تسلیحاتی از متحدانش در منطقه است. قابل توجه ترین سطح رشد روزافزون تسلیحات و فناوری تسلیحاتی در میان کشورهای عربی خلیج فارس است. به عنوان مثال، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سالانه تقریباً 98.5 میلیارد دلار برای ارتش خود هزینه می کنند ، در حالی که این رقم برای ایران نزدیک 10 میلیارد دلار است.

داده های منتشر شده توسط سرویس تحقیقات کنگره ایالات متحده نشان می دهد که شورای همکاری خلیج فارس در بازه زمانی 2004 تا 2011 نزدیک 38.5 میلیارد دلار تسلیحات خریداری کرده است که سی و پنج برابر بیشتر از خرید تسلیحاتی ایران می باشد. به همین ترتیب ، داده های منتشر شده توسط انستیتوی تحقیقات صلح بین المللی استکهلم حاکی از آن است که کشورهای خلیج فارس از نظر هزینه های مهمات نظامی برتری زیادی نسبت به ایران دارند.

نویسنده در بخش پایانی مقاله بر این دیدگاه است که کنگره تحت سلطه جمهوری خواهان چالش بیشتری را برای احیای برجام به وجود می آورد. لابی طرفدار اسرائیل که در سال 2015 مبارزه علیه برجام را رهبری کرد، برای دور جدیدی از اقدامات بسیج شده اند. در ژوئیه 2016، مارک دوبوویتس، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی ها در مورد لزوم تحریم های گسترده علیه ایران در برابر کنگره شهادت داد. این طرح که توسط مرکز تحریم ها و مالیات غیرقانونی بنیاد دفاع از دموکراسی ها تنظیم شده بود، خواستار تحریم ایرانبرای نقض حقوق بشر و تأمین مالی تروریسم و گسترش تحریم ها علیه سپاه پاسداران شد. در دسامبر سال 2016، كنگره ده سال تمدید قانون تحریم های ایران را تصویب كرد. ابتکار جدیدی موسوم به «قانون تحریم های بالستیک ایران» نیز در دست انجام است. بر اساس قانون جدید، تحریم های اولیه و ثانویه «علیه هر بخش از اقتصاد یا هر فرد ایرانی که از برنامه موشک های بالستیک پشتیبانی می کند و همچنین هر شخص خارجی یا موسسه مالی که در معاملات یا تجارت مرتبط شرکت می کند، اعمال می شود.» مطمئناً نگرانی های معتبری درباره موشک های دوربرد ایران وجود دارد با این حال، تحریم کل برنامه موشکی حق ایران را در دفاع از خود نقض می کند؛ به خصوص در مقابله با دشمنانی که به شدت تحت حمایت تسلیحاتی پیشرفته ایالات متحده قرار دارند.