در دور سوم مذاکرات وین چه گذشت؟
دور سوم مذاکرات برای بازگشت آمریکا به توافق هسته ای، در شهر وین اتریش به پایان رسید اما نتایج متناقضی از آن گزارش شده است.
به گزارش راهبرد معاصر پس از پایان دور سوم گفت‌وگوهای کمیسیون مشترک برجام در وین، اخبار متناقضی از نتایج این دور مذاکرات مخابره شد.
در شرایطی که عباس عراقچی از «موافقت با خروج نام اکثریت افراد، اشخاص و نهادها» از فهرست تحریمها خبر داد و از توافق در زمینه رفع همه تحریم‌های موضوعی سخن گفت منابع دیگر گفتند که پیشرفت‌ها در حد انتظار نبوده است.
دور سوم گفت‌وگوهای برجامی بین اعضای کمیسیون مشترک برجام روز سه‌شنبه هفتم اردیبهشت در پایتخت اتریش آغاز شد؛ نشستی که همانند قبل «سیدعباس‌عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه هدایت هیات نمایندگی ایران را برعهده داشت. وی در آن روز ضمن گفت وگو با مقامات 1+4 با «انریکه مورا» مدیر سیاسی اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم دیداری جداگانه داشت. افزودن بر آن، هیات‌های روسیه، ایران و چین نیز در حاشیه اجلاس با یکدیگر دیدار و در ارتباط با موضوعات مرتبط گفت وگو کردند.
در این دور از مذاکرات، علاوه بر تصمیم به تسریع روند گفت‌وگوها، توافق شد فعالیت گروه‌های کارشناسی در دو حوزه لغو تحریمها و موضوعات هسته‌ای، به صورت فشرده و سریع ادامه یابد. همچنین تصمیم گرفته شد که با هدف گفت‌وگو در خصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریمها و سپس بازگشت آمریکا به برجام، یک گروه کارشناسی سوم با نام «گروه کارشناسی ترتیبات اجرایی»، تشکیل شود.
اصلی‌ترین مانع دستیابی به توافق، رفع تحریمها است که دولت آمریکا در رفع آنها کارشکنی می‌کند و خود را به ادامه سیاست دولت دونالد ترامپ متعهد می‌بیند.
«سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه وین پس از نشست روز شنبه کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگویی درباره فهرست تحریمها و گفت‌وگوهای انجام شده در این زمینه، عنوان کرد: «تحریم‌های موضوعی و بخشی مثل تحریم بخش انرژی ایران که شامل نفت و گاز می‌شود یا تحریم صنعت خوردو، تحریم مالی، بانکی و بنادر، براساس توافقاتی که تا الان صوت گرفته همه این تحریمها باید برداشته شود و توافق هم در این زمینه وجود داد.»
او در ادامه اضافه کرد: «در کنار این برخی افراد، اشخاص و نهادها هستند که به صورت خاص مورد تحریم واقع شدند و لیست بلندبالایی است. مذاکرات درباره این لیست هنوز ادامه دارد و بیش از اکثریت آنها تا الان موافقت شده که از فهرست تحریمها خارج شوند.»
عراقچی یادآور شد: «دیگرانی هستند که هنوز به دلایل مختلف در فهرست وجود دارند و مذاکره ما برای این قسمت از کار هنوز ادامه دارد.»
با وجود این، یک روز بعدتر دیپلمات‌های انگلیس، فرانسه و آلمان در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز تصریح کردند در گفت‌وگوهای وین درباره دشوارترین مسائل پیش رو تفاهمی حاصل نشده است.
دولت آمریکا در روزهای گذشته تأکید کرده آماده رفع تنها «بخشی از تحریم‌های وضع‌شده» علیه جمهوری اسلامی ایران است. چند روز پیش روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گزارش داده بود هیات آمریکایی به طور اصولی اعلام آمادگی کرده که تحریم‌هایی که بنا بر اتهام ادعایی «تروریسم» علیه بانک مرکزی ایران، شرکت ملی نفت، خطوط کشتیرانی و چند بخش اقتصادی از جمله فولاد و آلومینیوم این کشور وضع کرده است را رفع کند، اما مثلاً آماده نیست لغو تحریم‌های اصطلاحاً «تروریستی» وضع‌شده علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بررسی کند.
استدلال طرف آمریکایی این است که واشنگتن تنها تحریم‌های «ناسازگار» با برجام را رفع خواهد کرد و تحریم‌های اعمال‌شده به بهانه‌های ادعایی «تروریسم»، «حقوق بشر» یا برنامه موشکی منافاتی با اجرای توافق هسته‌ای ندارند و طرف آمریکایی حق حفظ آنها را برای خود محفوظ می‌داند.
اما ایران تصریح کرده همه تحریمها باید رفع شوند. سخنگوی وزارت خارجه ایران چندی پیش گفت: «بگذارید این موضوع را روشن کنم که تمامی تحریمها بدون تفاوت قائل شدن میان تحریمها و اعلام اسامی، باید رفع شوند. همه می‌دانند که در طول دوره چهار ساله ترامپ، هدف، نابود کردن برجام و هدف قرار دادن ایران بود و تمام این تحریمها هم کاملا مرتبط با برجام هستند. بر کسی پوشیده نیست که تمام مقامات دولت ترامپ استدلال می‌کردند که میخواهند بازگشت دولت‌های بعدی به پایبندی کامل را ناممکن یا بسیار دشوار کنند. بنابراین، معتقدیم که تمامی تحریم‌هایی که توسط ترامپ اعمال شده، باید رفع شوند، اهمیتی هم ندارد که آیا تغییر برچسب داده شده‌اند، باز اعمال شده‌اند یا اعمال شده‌اند.»
تیم سیاست خارجی بایدن ابتدا بر اساس طرحی که «بیشتر در برابر بیشتر» نام گرفته بود به دنبال این بود که برای از سرگیری اجرای کامل برجام، هم ایران و هم آمریکا امتیازات بیشتری نسبت به برجام واگذار کرده و به توافقی جدید دست پیدا کنند.
با این حال، استدلال جمهوری اسلامی ایران این بوده که این آمریکا بوده که توافق هسته‌ای را نقض کرده و از برجام خارج شده و بنابراین، بازگشت آمریکا به برجام تنها در صورت لغو همه تحریمها قابل تصور است.
بر همین اساس برنامه «بیشتر در برابر بیشتر» تیم بایدن در عالی‌ترین سطح جمهوری اسلامی درک و رد شد به نحوی که رهبر معظّم انقلاب در تاریخ 19 بهمن 99 فرمودند: «اگر میخواهند ایران به تعهّدات برجامی برگردد، باید آمریکا تحریمها را کلّاً لغو بکند؛ آن هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم؛ نه، بایستی در عمل تحریمها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم. آن وقت ما هم به این تعهّدات برجامی برمیگردیم؛ این سیاست قطعی جمهوری اسلامی است.»
پس از آن، آمریکایی‌ها طرح‌هایی مانند بازگشت گام به گام به برجام یا طرح «کمتر در برابر کمتر» را مطرح کرده و تلاش‌ها برای پیشبرد آن را آغاز کردند.
از مجموع اظهارات مقام‌های دولت بایدن و مطالب منتشرشده در اندیشکده‌های نزدیک به تفکرات حزب دموکرات اینطور برمی‌آید که هدف غایی دولت بایدن در این طرح‌ها این است که با اعطای برخی امتیازاتِ نمادینِ خوش‌ظاهر اما کم‌فایده به‌جای لغو تحریمها، ایران را به عقب‌نشینی از اقدامات جبرانی خود سوق دهد.
جمهوری اسلامی ایران، بر همین اساس، این طرح آمریکا را نیز رد کرده. مقام‌های ایران تأکید کرده‌اند شرط بازگشت کامل ایران به تعهدات برجام «رفع کامل تحریم‌های آمریکا و راستی‌آزمایی آن است.» سخنگوی وزارت خارجه ایران چندی پیش گفت: «همانطور که بار‌ها به روشنی گفته شده است، هیچ طرح گام به گامی مطرح نیست و سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران برداشته شدن همه تحریم‌های آمریکاست»./تسنیم