نحوه دریافت چک موردی توسط افراد حقیقی

به گزارش راهبرد معاصر صدور چک برای افراد حقیقی فاقد چک انجام خواهد شد. اعطای چک موردی به مشتریان فاقد چک دارای حساب جاری از طریق سامانه صیاد با درسافت شناسه یکتا انجام خواهد شد و بنا برا علام بانک مرکزی این کار نیازی به رعایت فرآیندهای و الزامات ناظر بر اعتبارسنجی و رتبه بندی اعتباری ندارد.

به گفته نادعلی زاده معاون اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی از ابتدای مرداد ماه برای افراد حقیقی که حساب جاری دارد چک موردی صادر می شود. متقاضیان در هر درخواست 2 فقره و سالانه 5 فقره چک دریافت خواهند کرد.

بر اساس ابلاغیه بانک مرکزی در صورت عدم پرداخت وجه چـک مـوردی بـه دلیـل نداشـتن موجـودی کـافی یـا تحقـق هـر  یک از علل مقرر در قانون برای برگشت چـک، صـاحب حسـاب و وکیـل یـا نماینـده امضـاءکننده چـک از طـرف وی تا زمان پرداخت دین ناشـی از چـک مزبـور، مشـمول محرومیت‌هـای منـدرج در مـاده (٥) مکرر الحاقی بـه قـانون و نیـز محرومیـت از دریافـت دسـته چـک، صـدور چـک جدیـد و اسـتفاده  مجدد از چک موردی خواهد شد.

البته برخی از افراد قادر به دریافت این چک نیستند که جزئیات آن را در ادامه خواهید خواند.

چه کسانی نمی‌توانند چک موردی بگیرند؟

در این بین، باید بدانید که افراد زیر نمی‌توانند چک موردی از بانک‌ها دریافت کنند:

۱) اشخاص ورشکسته

۲) افرادی که قادر به پرداخت محکوم به آن هستند، نباشند.

۳) وکیل/نماینـده صـادرکننده (امضـاءکننده) چـک برگشـتی رفـع سـوءاثر نشـده از طـرف اشخاص صاحب حساب وفق شرایط مقرر در قانون.

۴) اشخاص دارای چک برگشتی رفع سوءاثر نشده اعم از موردی و عادی.

۵) اشخاصی که بنـا بـه رأی قطعـی مراجـع قضـایی حسـب مفـاد قـوانین مربـوط از جملـه  مــوارد مقــرر در قــانون، بــه محرومیــت از داشــتن دســته چــک و چــک مــوردی محکــوم شده‌اند.

۶) اشخاصی که حساب جاری آنهـا بـه دلایـل قـانونی یـا حسـب تصـمیم مرجـع قضـایی مسدود شده و برداشت از آن ممنـوع اسـت؛ بـه اسـتثنای مـواردی کـه صـرفاً بخشـی از موجودی حساب جاری مشتری مسـدود شـده و برداشـت مـابقی موجـودی حسـاب جـاری وی امکانپذیر است.

۷) اشــخاص ورشکســته، ناتوان از پرداخــت محکــوم بــه یــا دارای چــک برگشــتی رفــع سوءاثر نشده که مطابق حکم مقرر در تبصـره ٢ ذیـل مـاده ۲۱ مکـرر قـانون، بـه وکالـت با نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی اقدام می‌کنند.

استعلام وضعیت صادرکننده چک موردی در سامانه صیاد

اعطای چک موردی به مشـتری تـا قبـل از تعیـین تکلیـف چک‌هـای مـوردی قبلـی اعطـایی به وی در سامانه صیاد یا ارائه آنها به بانک، ممنوع است. 

دارنده چک موردی می‌توانـد آخـرین وضـعیت صـادرکننده چـک مـوردی شـامل سـابقه چـک برگشتی در سه سـال اخیـر و میـزان تعهـدات چک‌هـای تسـویه نشـده را از طریـق سـامانه صـیاد استعلام کند.

همچنین، تســویه چــک مــوردی منــوط بــه ثبــت مشخصــات آن و نیــز ثبــت عملیــات تســویه آن در سامانه صیاد است.

افراد فاقد دسته‌چک از مردادماه چک موردی دریافت می‌کنند

یک کارشناس حقوق بانکی با بیان اینکه افراد فاقد دسته‌چک می‌توانند از مردادماه ۱۴۰۰ چک موردی دریافت و صادر نمایند، گفت: افراد می‌توانند ۵ بار در سال و هر بار دو چک موردی از شعب دریافت نمایند.

یاسر مرادی کارشناس ارشد حقوق بانکی، گفت: بانک مرکزی بخشنامه‌ای را در روز گذشته صادر کرده و در اختیار شبکه بانکی قرار گرفته که بانک مرکزی ضوابط اعطای چک موردی را به شبکه بانکی ابلاغ کرده و از مردادماه امسال مشتریان نظام بانکی فاقد دسته چک می‌توانند از شعب بانک‌ها چک موردی دریافت نمایند.

این کارشناس ارشد حقوق بانکی افزود: چک موردی در تبصره ۲ ماده ۶ قانون چک مورد تصریح قرار گرفته و بر اساس آن، اگر فردی دسته چک ندارد، می‌تواند به بانک مراجعه کرده و چک موردی دریافت نماید که به نظر می‌رسد این اقدام بانک مرکزی به منظور کنترل تقاضا برای صدور دسته چک و کاهش ریسک ناشی از صدور چک‌های بلامحل است؛ به نحوی که در این بخشنامه آن دسته از مشتریانی مورد حمایت قرار می‌گیرند که به صورت کلی نیازی به دسته چک نداشته و برای برخی از خریدهای خاص خود نیاز به چک دارند؛ بنابراین می‌توانند به بانک مراجعه کرده و بدون اینکه دسته چک داشته باشند، نسبت به رفع نیاز به استفاده از این ابزار پرداخت وعده‌دار اقدام نمایند.

وی تصریح کرد: بانک مرکزی باید در سال ۹۸، زیرساختهای لازم برای چک موردی را به افرادی که دسته چک ندارند، ابلاغ می‌کرد، اما به دلیل نبود زیرساختهای لازم، این اتفاق به تأخیر افتاد و از مرداد ۱۴۰۰ این موضوع اجرایی خواهد شد؛ ضمن اینکه در ماده ۶ قانون جدید چک نیز این موضوع تصریح شده که بر اساس ضوابطی که ابلاغ می‌شود، متقاضیان چک موردی، نیازی به اعتبارسنجی نخواهند داشت.

مرادی با بیان اینکه بر اساس قانون جدید، افرادی که برای دریافت دسته چک‌های جدید که از ابتدای ۱۴۰۰ در اختیار آنها  قرار داده می شود، پس از مدتی باید اعتبارسنجی شده و بر اساس سقف اعتبار خود، دسته چک دریافت خواهند کرد؛ ادامه داد: چک موردی این محدودیت را نخواهد داشت ولی در عین حال در دستورالعمل ابلاغی بانک مرکزی هر چند تاکید شده که افراد نیاز به اعتبارسنجی ندارند؛ اما برای هر فرد یک سقف کلی در نظر گرفته شده که سقف مجاز سالیانه برای صدور چک‌های موردی است؛ به نحوی که فرد ۵ بار در سال می‌تواند درخواست داده و در هر نوبت دو چک موردی دریافت نماید.

این کارشناس ارشد حقوق بانکی اظهار داشت: البته اگر فردی درخواست صدور دو عدد چک موردی را داشت؛ تا زمانی که آنها را تعیین تکلیف ننماید، نمی‌تواند درخواست دیگر خود را به ثبت برساند؛ در عین حال سقف مجاز برای هر فرد در هر سال در نظر گرفته شده است که هر چند فرد برای دریافت آن نیاز به اعتبارسنجی ندارد، اما آن سقف که تعیین کننده است؛ ملاک عمل خواهد بود.

مرادی گفت: اگر چک موردی فردی برگشت بخورد، عیناً همان محرومیت قانون چک نیز در مورد آنها اعمال خواهد شد؛ یعنی نمی‌توانند کارت بانکی جدید دریافت کرده یا افتتاح حساب نمایند؛ ضمن اینکه حساب‌های آنها تا سقف مبلغ کسری چک، مسدود خواهد شد و در عین حال، ال سی و خدمات ارزی و ضمانت نامه و تسهیلات بانکی نمی‌توانند دریافت نمایند.

وی ادامه داد: چک‌های موردی نیز همانند چک‌های عادی باید در سامانه صیاد ثبت شده و فردی که می‌خواهد چک موردی را صادر کند، باید وارد سامانه صیاد شده و نام ذی نفع را درج کرده و ذی نفع نیز آن را در سامانه تائید کند؛ اما بر خلاف چک‌های معمولی، در چک موردی، امکان ظهرنویسی و انتقال را نداریم و چک موردی در وجه فرد ذی نفع صادر خواهد شد.

مرادی گفت: در مورد چک‌های موردی عیناً همچون چک‌های بانکی افرادی که حکم ورشکستی از مراجع قضائی داشته یا حکمی از قوه قضائیه دارند یا حتی افرادی که چک برگشتی داشته که رفع سوءاثر نشده‌اند و نام آنها در لیست سیاه بانک مرکزی ذکر شده یا حساب آنها از سوی قوه قضائیه مسدود است، امکان دریافت چک موردی را ندارند؛ حتی اگر وکالت نمایندگی به عنوان امضاءکنندگان چک‌های یک شرکت باشند نیز، امکان دریافت چک موردی را ندارند.

این کارشناس ارشد حقوق بانکی ادامه داد: اگر فردی بخواهد چک موردی را از فرد صادرکننده آن دریافت کند، می‌تواند سابقه چک‌های برگشتی را در سامانه صیاد استعلام نماید که بر این اساس امید می‌رود با توجه به سهولت صدور چک موردی، دریافت دسته چک در جامعه کمتر شده و به سمتی حرکت نمائیم که چک موردی جایگزین صدور دسته چک شود.