چرا آمریکا سامانه های موشکی خود را از خاورمیانه خارج می کند؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ کاهش نیروهای نظامی و تجهیزات سخت افزاری نظامی پنتاگون در خاورمیانه نشانگر تغییر جهت گیری و اولویت های دولت بایدن در منطقه است. ایالات متحده سخت افزارهای نظامی قابل توجهی ازجمله سامانه های موشکی پاتریوت را از خاورمیانه به خصوص عربستان سعودی خارج خواهد کرد. بر اساس برنامه های پنتاگون، ایالات متحده همچنین در کشورهایی مانند عراق، اردن، کویت هم به این اقدام مبادرت می ورزد.

آمریکا و ایران درصددند راهی برای احیای توافق هسته‌ای پیدا کنند که دولت ترامپ در می 2018م از آن خارج شده بود. ایران در منازعات مختلف منطقه ای از یمن تا لبنان، از عراق تا سوریه درگیر رقابت ژئوپلیتیک با عربستان سعودی بوده است. در سال 2019م پس از حملات پهپادی غیرمنتظره حوثی های یمن به تأسیسات نفتی عربستان سعودی، دولت ترامپ برای حمایت و پشتیبانی از سامانه دفاعی این کشور، سامانه موشکی پاتریوت را در عربستان سعودی مستقر کرد. در طی جنگ یمن، ایران از گروه حوثی ها در مقابل ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی حمایت می کند.

«ادوارد اریکسون» افسر نظامی سابق آمریکا و استاد بازنشسته تاریخ ارتش از گروه مطالعات جنگ در دانشگاه تفنگداران دریایی معتقد است: «خروج سامانه های موشکی از کشورهای منطقه، ارسال پالس سیاسی مثبت به ایران در مورد کاهش تنش بین دو کشور و هموارسازی مسیر برای احیای برجام است... استقرار سامانه های موشکی پاتریوت در سال 2019 به منظور حفظ حضور دائمی نظامی در عربستان سعودی نبوده بلکه در عوض واشنگتن می خواست به متحدان سعودی خود اطمینان دهند که آن ها می توانند روی حمایت و پشتیبانی ایالات متحده حساب باز کنند؛ درحالی‌که همچنین این اقدام هشداری به ایران در حمایت از حوثی ها بود.» وی افزود: «حوثی ها اغلب از هواپیماهای بدون سرنشین برای هدف قرار دادن دارایی های سعودی استفاده می کنند و درنتیجه، سامانه های موشکی آمریکا در برابر چنین حملاتی بی فایده هستند. در واقع استقرار سامانه های موشکی آمریکا بیشتر برای محافظت از زیرساخت های نفتی عربستان سعودی طراحی شده بود.»

تغییر سیاست آمریکا در مقابل ایران

در دولت بایدن، واشنگتن همچنان به سیاست باراک اوباما در قبال ایران ادامه می دهد که هدف آن کاهش تنش در خاورمیانه در قالب روابط همکاری جویانه با ایران از طریق احیای توافق هسته ای است. دکتر ال آرین بنیان گذار مرکز اسلام و امور جهانی (CIGA) در دانشگاه صباحاتین زعیم استانبول معتقد است: «ایالات متحده با خروج سامانه های موشکی از منطقه درصدد است تا به ایرانیان پیام دهد که هیچ تهدیدی برای هدف قرار گرفتن ایرانیان از سوی ایالات متحده وجود ندارد. آن ها امیدوارند که این پیام به دست ایرانیان برسد و با تنش زدایی موافقت و زمینه احیای توافق هسته ای را فراهم سازند.»

با روی کار آمدن جو بایدن دموکرات، ایالات متحده برای خاتمه بخشی به جنگ یمن میان عربستان و حوثی ها، خواستار پایان دادن به حمایت نظامی آمریکا از ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی شد. همچنین مذاکراتی بین سعودی ها و ایرانی ها برای کاهش تنش انجام شده است. خروج سامانه های موشکی آمریکا از عربستان سعودی ممکن است زمینه مذاکرات بین طرفین را تقویت کند؛ زیرا ریاض در صورت عدم حمایت آمریکا قادر به تداوم جنگ نیابتی با ایران نیست. البته عقب نشینی آمریکا به معنای این نیست که سعودی ها، موشک های آمریکایی را با سامانه اس 400 روسیه جایگزین می کنند. بنابراین سعودی ها همچنان به سلاح های ساخت آمریکا متکی هستند. درواقع این نشانگر گزینه های محدود سیاسی و نظامی ریاض در رابطه با روسیه و چین می باشد.

به گفته اریکسون، کاهش تنش احتمالی و خروج ایالات متحده از منطقه به احتمال زیاد، ایران و متحدانش را ترغیب نمی کند که با رفتار تهاجمی نسبت به ریاض رفتار کنند. وی می گوید : «من فکر نمی کنم ایران با موشک های بالستیک، عربستان سعودی را به طورجدی تهدید کند، بنابراین خروج سامانه های موشکی پاتریوت از منطقه، موازنه قوای منطقه ای را به هیچ وجه تغییر نمی دهد.»

پس از انعقاد توافق هسته ای در سال 2015م، علی رغم توسعه روابط بهتر با غرب، تهران به سیاست های تهاجمی منطقه ای خود در سرتاسر خاورمیانه ادامه داده است. با این حال برخی از تحلیلگران استدلال می کنند که در دوره ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی، ایران می تواند روابط مشخص تری با غرب ایجاد کند. عقب نشینی نیروهای آمریکا به معنای خروج کامل از منطقه خاورمیانه نیست. یک مقام ارشد پنتاگون گفت: «ما هنوز ده ها هزار نیرو در منطقه را حفظ می کنیم. هنوز نیروهایی در عراق و سوریه داریم که آن ها این منطقه را ترک نمی کنند. ما هنوز پایگاه های خود را در کشورهای متحد در خلیج فارس حفظ می کنیم و همچنان حضور چشم گیر و قابل توجهی در منطقه داریم.»

چرخش به سمت چین

خروج نیروهای نظامی ایالات متحده از منطقه نه فقط در راستای ائتلاف سازی منطقه ای در خاورمیانه، بلکه دریک چارچوب گسترده تر جهانی جای می گیرد. تحلیلگران معتقدند که این تغییر جهت گیری نمایان گر موضع سیاسی واشنگتن علیه روسیه و چین می باشد. ایالات متحده درصدد است تا اهداف راهبردی خود را در منطقه شرق آسیا برای مقابله با چالش های چین متمرکز کند. وی برای انجام این کار درصدد است تا رد پای خود را در سایر نقاط جهان کاهش دهد. بنابراین بر اساس اولویت های جهانی جدید واشنگتن، ایالات متحده می خواهد روی تهدیدات ناشی از دریای جنوب و شرق چین تمرکز کند. اریکسون معتقد است: «باید به خاطر داشته باشیم که تعداد محدودی از سامانه موشکی پاتریوت و تاد وجود دارد و ما به آن ها در اقیانوس آرام علیه چین و کره شمالی نیاز داریم.» آرین با اشاره به تداوم گفتگوی هسته ای در اتریش گفت: «اگر گفتگوهای وین با احیای توافق هسته ای بین تهران و واشنگتن به نتیجه برسد، دولت بایدن از بعد سیاست خارجی به دستاوردهایی می رسد و فرصت مناسب را برای مقابله با چالش های چین و روسیه به دست می آورد.»