آنچه باید درباره جنگ احتمالی تل آویو و دمشق بدانیم

به گزارش راهبرد معاصر؛ در هفت سال گذشته اسرائیل بیش از 100 مرتبه به خاک سوریه تجاوز کرد و در اکثر این تجاوزات با واکنش جدی و قاطع روبرو نشد. اما روز گذشته مقامات این رژیم متوجه شدند که تصورات و محاسبات شان در مورد نوع پاسخ ارتش سوریه غلط بوده است.

با وجود حملات متعدد هواپیماهای رژیم اسرائیل علیه اهداف مختلف در کشورهای عربی طی دهه‌های گذشته، این اولین بار پس از جنگ داخلی لبنان در سال 1982 است که ارتش رژیم اسرائیل به ساقط شدن یک هواپیمای این رژیم در جریان درگیری با کشورهای عربی و در نتیجه اقدامات پدافندی اذعان کرده است.

پاسخ روز گذشته ارتش سوریه و سرنگونی جنگنده F-16 صهیونیستی، یک تحول بزرگ جنگی بود. خبرگزاری اسپوتنیک روسیه آن را به عنوان نشانه مهمی در جنگ و پیشرفت تکنولوژی فنی ایران دانست که نه فقط توانسته هواپیمای بدون سرنشین تولید کند که قادر به حمل موشک هوا به هوا باشد بلکه توانایی آن را دارد که مدرن ترین هواپیمای اسرائیلی و آمریکایی را هدف قرار دهد.

نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، اینکه پدافند هوایی و زمینی سوریه این بار تصمیم گرفت بر خلاف گذشته با آتش گسترده به اسرائیل پاسخ دهد و به گفته یک مسئول نظامی اردنی این واکنش به این معنی است که مسکو سیاست خویشتنداری را کنار گذاشته و به دمشق برای پاسخ به هرگونه حمله جدید اسرائیل چراغ سبز نشان داده است و دیگر مسکو سیاست جلوگیری از واکنش سوریه و یا حتی ایران به هرگونه تجاوز نظامی اسرائیل را دنبال نمی کند.

حال با توجه به حوادث اخیر در جنوب غرب سوریه پاسخ به این پرسش ضروری است که آیا درگیری محدود روز شنبه به پایان رسیده است و یا اینکه مقدمه یک برخورد بزرگتر میان محور مقاومت و رژیم صهیونیستی در سوریه خواهد بود؟

در پاسخ باید گفت با توجه به شرایط نابسامان موجود در سوریه، این ماجرا می تواند یکی از دو نتیجه را داشته باشد.

نخست؛ اینکه اسرائیل و ایالات متحده متوجه شوند که نمی توانند هر کاری دلشان بخواهد در سوریه انجام دهند و از این پس هر کاری تاوانی خواهد داشت و ایالات متحده مجبور شود که یک سیاست واضح در مورد خاورمیانه اتخاذ نماید. هم آمریکایی ها و هم اسرائیلی ها بخوبی می دانند که ایرانی ها و همپیمانانشان سالهاست خود را برای این شرایط آماده کرده اند و ورود به یک جنگ با ایران و همپیمانانش یک گردش تفریحی نخواهد بود. لذا آن ها تلاش خواهند کرد خود را از ورود به یک جنگ نامحدود و پیش بینی ناپذیر دور کنند.

دوم؛ پای اسرائیل به یک جنگ تمام عیار بکشاند که حتی ممکن است در نهایت منجر به آن شود که گستره جنگ از جنگ میان همپیمانان ایران و سوریه با اسرائیل به جنگ مستقیم میان اسرائیل و سوریه و یا حتی کل همپیمانان ایالات متحده و همپیمانان ایران و روسیه کشیده شود و منطقه خاورمیانه که روی بشکه باروت است منفجر گردد.

بسیاری از تحلیل گران معتقدند که اسرائیل خود را برای یک جنگ بزرگ که به شدت از نتایج آن نیز واهمه دارد آماده می کند. شاید به همین جهت بود که دو ساعت پیش از انهدام این جنگنده اسرائیلی، رسانه های اسرائیلی صدها اتوبوس را در حال انتقال خانواده هزاران شهرک نشین اسرائیل از مناطق شمالی در نقاط مرزی لبنان و سوریه نشان دادند. با انتقال ناگهانی هزاران شهرک نشین و در چارچوب یک اقدام منظم و سازمان یافته با نظارت ارتش اسرائیل می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که تل آویو در تکاپوی آماده شدن برای جنگ و رویارویی است.

در همین زمینه، یعکوف کاتص، سردبیر روزنامه جروزالم پست نوشت: "سال‌ها جنگ سایه بین اسرائیل و ایران ما را به رویدادهای چنین روزی نزدیک و نزدیک‌تر کرد. آنچه روز شنبه در مرز شمالی اسرائیل اتفاق افتاد، آغاز جنگی مستقیم و علنی بین اسرائیل و ایران است. ایران از یک‌سو موفق به فرستادن یک پهپاد به حریم هوایی اسرائیل شده است و متحد سوری آن توانسته است یک جنگنده F 16 اسرائیلی را سرنگون کند و از سویی دیگر اسرائیل با گسترده‌ترین حمله خود به خاک سوریه از سال 1982 تاکنون، چندین آتشبار سوری و نیز مرکز کنترل پهباد ایران در سوریه را تخریب کرد."

کاتص در ادامه افزود: "این‌ها صحنه‌هایی از یک جنگ بالقوه گسترده‌تر هستند که در صورت ادامه تلاش ایران برای تثبیت حضور خود در سوریه شعله‌ور خواهد شد. تحت چنین شرایطی، اسرائیل باید نگران واکنش روسیه به این رویدادها باشد. به نظر می‌رسد روسیه، دست‌کم در ظاهر در حال جانب‌داری از ایران و سوریه باشد. اگر روسیه تصمیم بگیرد در آینده، آزادی عملیاتی اسرائیل در سوریه را انکار کند، عواقبی جدی برای اسرائیل به همراه خواهد داشت. بنابراین، اسرائیل باید با دقت و احتیاط گام بردارد و گزینه‌ای جز پذیرش دستورالعمل‌های مسکو نخواهد داشت."

در همین رابطه، روزنامه اسرائیلی هاآرتص نیز هشدار داد: "آتش درگیری بین اسرائیل، سوریه و ایران روشن شده است و اسد با تسلط دوباره بر بیش از 80 درصد خاک سوریه، اعتماد به نفس جدیدی یافته است تا از مرحله تهدید به مرحله اقدام قدم بگذارد. ورود پهپاد ایرانی به حریم هوایی اسرائیل و حملات تلافی‌جویانه اسرائیل به خاک سوریه نشان‌دهنده وخامت اوضاعی جدی در منازعه مستمر بین اسرائیل از یک‌سو و ایران و رژیم اسد از سویی دیگر است."

هاآرتص در ادامه نوشت: "اکنون اقدامات جایگزین تهدیدات شده است و چشم‌اندازی برای پایان این تنش‌ها وجود ندارد؛ اگر از این پس سربازان ایرانی در حملات اسرائیل کشته شوند، اوضاع از بد به بدتر تبدیل خواهد شد. با این حال، این تنش، بیش از همیشه حول محور قدرت‌های بزرگ دور خواهد زد. برای روسیه که هنوز اسکادران‌های جنگنده و آتشبارهای ضد هوایی پیچیده خود را در شمال سوریه حفظ کرده است، اسد و حتی تا حدودی ایرانیان، بخشی از اردوگاه مسکو هستند که دست برتر را در جنگ سوریه دارد. دولت ترامپ تاکنون نسبت به اوباما، موضع قاطعانه‌تری را علیه ایران اتخاذ کرده است. آیا ترامپ چراغ سبز درگیری با ایران در مرز شمالی را به نتانیاهو خواهد داد؟. ما در میانه یک روز جنگی در بلندی‌های جولان هستیم اما دو طرف در شیب بسیار لغزنده جنگی قرار دارند."

همچنین، کارشناسان «گروه بین المللی بحران» (International Crisis Group) نسبت به احتمال وقوع جنگ منطقه ای گسترده در خاک سوریه هشدار داده اند.

آنها تأکید کردند، هر یک از طرف های درگیر، خطوط قرمز بحران سوریه را ـ که مستقیم یا غیر مستقیم مورد تفاهم قرار گرفته و ترسیم شده ـ زیر پای بگذارد، به وقوع جنگ منطقه ای گسترده در خاک سوریه منجر خواهد شد.

کارشناسان بین المللی وابسته به گروه بین المللی بحران ـ که مقر آن در بروکسل است ـ در گزارشی با هشدار نسبت به احتمال وقوع جنگ منطقه ای گسترده در خاک سوریه نوشتند، روسیه دارای قدرت منحصر به فردی برای ایجاد تفاهم بین تمام طرف های درگیر در بحران سوریه است؛ از دولت سوریه و ایران و حزب الله لبنان گرفته تا اسرائیل همه می توانند به تفاهم رسیده و مانع از وقوع جنگی منطقه ای شوند.

در ادامه این گزارش آمده است: "بحران سوریه وارد فاز جدیدی شده که در آن ارتش سوریه با حمایت هم‌پیمانان خود روسیه و ایران، پس از به کنترل درآوردن بخش‌های وسیعی از کشور هم اکنون دست بالا را در اداره این بحران دارد. این وضعیت جدید موجب نارضایتی اسرائیل شده است، زیرا این کشور تمایل ندارد نقش نظاره‌گر را در این بحران بازی کند، چون عواقب تحولات جدید در بحران سوریه ممکن است توازن قدرت در منطقه را به ضرر اسرائیل تغییر دهد."

کارشناسان گروه بحران بین المللی به روسیه توصیه کردند، اگر خواهان کاهش شمار نیروهایش در سوریه باشد، باید با نیروهای درگیر در بحران سوریه تفاهم‌هایی داشته باشد. روسیه نیز در این خصوص اشاره‌هایی کرده، ولی اگر روسیه نتواند به چنین تفاهم‌هایی با طرف‌های درگیر در بحران سوریه دست یابد، در این صورت رویارویی بین اسرائیل و ایران در میدان جنگ سوریه، منجر به از بین رفتن دستاوردهای روسیه و اهداف آن از دخالت در بحران سوریه خواهد شد که همانا حفظ نظام کنونی در سوریه است.

در ادامه این گزارش آمده است: "می‌توان با رسیدن به تفاهم‌هایی به کاهش تنش در بحران سوریه کمک کرده و مانع از بروز جنگ منطقه‌ای شد؛ اما با پیشرفت زمان و کاهش تنش در بعضی جبهه‌ها بر تنش در جبهه‌های دیگر افزوده می‌شود."

مع الوصف، نکته بسیار قابل توجه در خصوص این تحول نظامی مهم در جبهه سوریه و رژیم صهیونیستی این است که این تحول آبستن مسائل سیاسی و نظامی بسیار حساسی خواهد بود و به سمت مجموعه‌ای از نتیجه گیری هایی در حرکت است با این مضمون که اقدامات تحریک آمیز صهیونیست ها و واکنش قاطع محور مقاومت می تواند منجر به یک درگیری گسترده تر با ابعادی فراتر از بحران سوریه شود. با این توضیحات باید گفت، همه می دانند تل آویو جنگ را آغاز می کند اما چه بسا اگر روند امور شدت پیدا کند، طرفی که آن را در زمانی مشخص به پایان می برد، نباشد.