به گزارش راهبرد معاصرصدای گام‌های بلند کاهش جمعیت به خوبی به گوش می‌رسد و آهنگ و ضربان این تپش ناخوشایند، هر روز نبض جامعه را تند تر می‌کند.
حالا دغدغه کاهش جمعیت و نیروی انسانی مولد جنبه عمومی گرفته و صاحب نظران و کارشناسان مختلف در این خصوص هشدارهای مستمری می‌دهند.حرکت شتابان جمعیت ایران به سمت سالمندی به شکلی شده که متوسط سن در کشور به 35 سال رسیده و نرخ سالمندی به 10.5 درصد رسیده است.
نرخ باروری کشور حدود ۱.۷ درصد است که از نظر صابر جباری، سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، این نرخ باید حدود ۲.۵ درصد افزایش پیدا کند. برای رسیدن به این هدف تنها هفت سال فرصت است. اگر برنامه‌های فرزندآوری اجرا نشود و نرخ باروری افزایش پیدا نکند جمعیت ایران به شدت پیر می‌شود.
نرخ باروری در کشور چقدر است؟
نرخ باروری کل در ایران حدود ۱.۷درصد است. این نرخ رابطه مستقیمی با افزایش موالید دارد و اگر نرخ باروری افزایش پیدا کند، در سیاهچاله پیری جمعیت نمی‌افتیم.
متوسط نرخ باروری باید چقدر باشد که نگران پیری جمعیت نباشیم؟
برای اینکه خیالمان راحت باشد باید نرخ باروری در فاز اول، ۱.۲درصد شود. البته باید این نرخ را افزایش دهیم و به بالای ۲.۵درصد برسانیم. با نرخ باروری ۲.۵درصد نمایه جمعیتی کشور همیشه جوان است.
براساس آمار، اکنون به‌سرعت به سمت پیری می‌رویم و اگر با همین سرعت (که میزان نرخ باروری کل در حال کاهش است) پیش برویم تا ۲۰ سال آینده بیش از ۳۰درصد از جمعیت کشور پیر خواهند بود. با توجه به اینکه میزان باروری کل پایین است، فرصت جبران را تا ۱۰ سال دیگر نداریم.
7 سال فرصت کاهش دادن سرعت پیری را داریم
به گفته جباری،رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت پیش‌بینی ما این است که تنها هفت سال مفید وقت داریم تا سرعت پیری جمعیت را کاهش دهیم. در حال حاضر میزان زاد و ولد سالانه، حدود یک میلیون نفر است که باید ۲.۵درصد افزایش پیدا کند؛ یعنی باید سالانه حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار نوزاد در کشور متولد شوند.
صابر جباری با اشاره به این که بیش از 3 میلیون و 200 زوج نابارور در کشور حضور دارند، عنوان کرد: متاسفانه آمار ناباروری در کشور زیاد است.
وی تصریح کرد: ما برای پیشگیری از ناباروری باید موضوعات آموزشی مختلفی را به دخترانِ نوجوان یاد بدهیم و همین‌طور ضروری است که بیماری‌های مختلفِ مرتبط به ناباروری در سنین پایین‌تر تشخیص داده شوند.
رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت افزود: وزارت بهداشت مراکز درمان ناباروری سطح دو را برای کل کشور طراحی می‌کند.
وی ادامه داد: ما می‌توانیم در مسیر درمان ناباروری در کنار طب مدرن از روش‌های طب ایرانی هم بهره ببریم.
صابر جباری گفت: بخش عمده‌ای از کسانی که با مشکل ناباروری درگیر هستند برای درمان این موضوع به اقدامات گران‌قیمت نیاز ندارند.
در حال حاضر در سراسر دنیا به اثبات رسیده که طب ایرانی می‌تواند میزان موفقیت درمان‌های ناباروری را افزایش دهد
وی با بیان این که مراکز خصوصی درمان ناباروری در کشور با سازمان‌های بیمه‌گر قرارداد ندارند، اظهار داشت: ارزان‌سازی خدمات درمان ناباروری برای حل این مشکل یک گام بسیار بزرگ است.
اثر بخشی طب ایرانی در درمان ناباروری
رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه تا به امروز خدمات طب ایرانی برای درمان ناباروری در دسترس مردم نبوده است، توضیح داد: در حال حاضر در سراسر دنیا به اثبات رسیده که طب ایرانی می‌تواند میزان موفقیت درمان‌های ناباروری را افزایش دهد.
44 درصد سقط‌ها خود بخودی است
پروفسور محمد اسماعیل، اکبری، رئیس کمیته جمعیت و سلامت اجتماعی مجمع تشخیص مصلحت نظام به فارس گفت: سقط خود بخودی که 44 درصد سقط‌ها را تشکیل می‌دهد که این خیلی رقم بالاتری از استاندارد دنیاست؛ یعنی حداقل 2 برابر است
10.5 درصد جمعیت ایران سالمندان هستند
وی ادامه داد: از نظر ساختار جمعیتی افراد سالمند بالای 60 سال در چند سال گذشته از 6 درصد به 8 درصد و الان به 10.5 درصد رسیده است و میانگین سن از 26 سال الان 34 است و داریم سالمند می‌شویم.
به گفته اکبری به هم خوردن نسبت جمعیتی در ساختار جمعیت یکی از آفت‌های بسیار بد هر مملکتی است و ما برای این‌ها برنامه مدون علمی طراحی نکرده‌ایم.
وی معتقد است:مشکلات اقتصادی قطعا موثر است. بنده مشکلات اقتصادی را به عنوان مشوق خیلی می‌پذیرم؛ یعنی اگر شما مشکلات اقتصادی را حل کنید، تشویقی برای فرد جوان است تا زودتر ازدواج کرده و باردار شود.
افراد ثروتمند کمتر ازدواج کرده و فرزند می‌آورند
اکبری ابراز کرد: اکنون می‌بینید افرادی که دستشان به دهانشان می‌رسد و وضع مالی بهتری دارند دیرتر و کمتر ازدواج کرده و بچه می‌آورند و افراد فقیر تر بیشتر بچه می‌آورند. اینکه این موضوع را به اقتصاد گره بزنیم، یک گره ناجوری است و گره ذهنی است که تبدیل به گره اجتماعی می‌شود؛ اما اینکه از اقتصاد بِبُریم نیز اشتباه است.
ادراک جمعیتی در کشور وجود ندارد
وی تاکید کرد: ادراک جمعیتی در این کشور بسیار بد است و اگر دلسوزی نداشته باشیم و منتظر باشیم همه چی آماده شود آیا دیگر جمعیتی خواهیم داشت؟
افرادی که دستشان به دهانشان می‌رسد و وضع مالی بهتری دارند دیرتر و کمتر ازدواج کرده و بچه می‌آورند
در فرزندآوری هر دقیقه را گذراندن، تاخیر است
این استاد دانشگاه متذکر شد:اما بنده می‌گویم اگر دروازه جمعیتی هم بسته شود 8 سال که هیچ، بلکه 10 سال هم باشد همین الان شما خلاف می‌کنید که در خصوص فرزند آوری تاخیر بیفتد. حالا منتظر بمانیم تا خانه و ماشین بخریم؛ این طور نیست، بلکه در فرزندآوری هر دقیقه را گذراندن، تاخیر است و اگر به جای 8 سال 10 سال دیگر هم فرصت باشد، باید همین امروز کاری کنید تا موفق باشید.
امتیاز خاص برای والدین خارجی چیست؟
وی افزود: مهمترین مولفه‌ای که کشورهای دیگر دارند این است که در فرزندآوری کار کردند. تقریباً در فرانسه، آلمان و کانادا اگر کسی 4 فرزند داشته باشد، دیگر هیچ مسئولیت اجتماعی ندارد؛ فقط این فرد وظیفه دارد فرزندانش را بزرگ کند و حقوق، خانه و ... را داراست.
اکبری اضافه کرد: هیچ مسئولیت اجتماعی بر دوش این فرد نبوده و این فرد دیگر نگران معیشت نیست و از دوشش برداشته می‌شود و وظیفه‌اش فقط تربیت فرزندان است.
کاهش شدید سرعت افزایش جمعیت در ایران
این استاد دانشگاه تصریح کرد: سرعت کاهش رشد جمعیت در ایران خیلی زیاد شده و نگرانی ایجاد کردند و هم این چیزی که الان می گویند که سرعت کاهش جمعیت متوقف شده، هردو غیرکارشناسانه است.
شهلا کاظمی پور، جمعیت شناس درباره وضعیت جمعیتی ایران بیان داشت: از نظر منِ جمعیت شناس، سیر رشد جمعیت در ایران کاهشی است اما نه به آن شدت که دو سال قبل می‌گفتند که «از رشد ۱.۲۴ درصد به رشد هفت دهم درصد رسیده‌ایم.» رشد جمعیت در ایران سیر کاهنده خود را خواهد داشت اما به صورت کاهنده و بطیء (کُند).
در فرانسه، آلمان و کانادا اگر کسی 4 فرزند داشته باشد، دیگر هیچ مسئولیت اجتماعی ندارد
23 درصد جمعیت ایران زیر 15 سال هستند
شهلا کاظمی پور، استاد جمعیت شناسی دانشگاه تهران گفت: در دهه‌های قبل تغییرات جمعیتی کشور حاکی از این بود که ۴۶ درصد جمعیت زیر ۱۵ سال بودند، اما اکنون تنها ۲۳ درصد جمعیت زیر ۱۵ سال هستند؛ لذا با این روند در سال ۱۴۲۵ جمعیت ایران هرم معکوسی را شکل می‌دهد.
جمعیت 117 میلیون نفری ایران در 1430
کاظمی پور با بیان اینکه یکی از چالش‌ها بحث کاهش باروری است،گفت: در خوشبینانه‌ترین حالت نرخ رشد سالانه جمعیت در سال ۱۴۳۰ به ۰.۸۸ خواهد رسید و با خوشبینانه‌ترین حالت جمعیت ایران به ۱۱۷ میلیون نفر خواهد رسید و جمعیت فعال ما نیز از ۷۰ درصد به ۶۰ درصد در سال ۱۴۳۰ خواهد رسید.
وی ادامه داد: ما سالمندی را در پیش داریم؛ لذا باید سیاست‌هایی در راستای پاسخگویی به نیاز‌های سالمندان داشته باشیم.
کاظمی پور گفت: جمعیت ۱۵ تا ۲۹ ساله ما نسبت به گذشته افزایش یافته، اما نسبت آن به کل جمعیت کاهشی بوده است. در سال ۱۴۴۰ در خوشبینانه‌ترین حالت ورودی‌های ما یعنی موالید نسبت ۱۱۴ درصدی نسبت به خروجی‌ها و متوفیان خواهند داشت.
این پژوهشگر جمعیت تصریح کرد: نسبت خانوارهای یک‌نفره به کل هم از ٥.٢درصد به ٨درصد رسیده است. مرد سرپرست‌ها از ١.٩ به ٣درصد افزایش پیدا کرده‌اند و زن سرپرست‌ها از ٣.٦درصد رسیده‌اند به ٤ درصد.
ون بهداشت وزیر بهداشت ابراز کرد: در کنار این تسهیلات قانونی، وزارت بهداشت هم خدمات مشاوره‌ای (برای مردم و دانشجویان)، آموزشی و همچنین خدمات درمان ناباوری اقداماتی را انجام داده است که همه این موارد ذیل قرارگاه جوانی جمعیت، شکل گرفته است.
دقت کنیم! صدای حرکت شتابان پیر شدن جمعیت به خوبی به گوش می‌رسد و متولیان و مسؤولان مربوطه باید ضرباهنگ اجرای برنامه‌های افزایش جمعیت و کاهش موانع ازدواج جوانان و فرزند آوری را تند تر کنند تا با سونامی هولناک جمعیت که در تعقیب کشورمان است برخورد نکنیم.