به گزارش «راهبرد معاصر»؛ از زمان آغاز جنگ اوکراین در ۲۳ فوریه، اقتصاد جهان تحت تاثیر قرار گرفت و در کنار تهدید صلح جهانی، اقتصاد جهانی در تأمین انرژی و غذا با مشکلات بزرگی مواجه شده است؛ به طوری که سازمان ملل متحد نسبت به کمبود غذا در جهان هشدار داده است؛ موضوعی که پیشتر به عنوان پیامد شیوع کرونا احساس می‌شد.
با ادامه جنگ، چشم اندازها تیره و تار شد. دیوید بیزلی، مدیر اجرایی برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد خطاب به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه گفته بود، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به دلیل جنگ اوکراین با خطر مرگ مواجه هستند. دیوید مالپاس، رئیس بانک جهانی نیز هشدار داد افزایش قیمت مواد غذایی اثرات مخربی بر فقیرترین و آسیب پذیرترین قشرها خواهد داشت.
جنگ اوکراین به افزایش روزافزون قیمت مواد اولیه به ویژه هزینه‌های انرژی منجر شده است که در نهایت تأثیر محدودکننده زیادی بر تولید مواد غذایی دارد
با توجه به اینکه اوکراین و روسیه ازجمله بزرگ تولید کنندگان غلات جهان هستند، جنگ باعث کمبود واقعی و بالقوه مواد غذایی و مانع تولید و صادرات میلیون‌ها تن غلات می‌شود. اوکراین به همراه روسیه یکی از بزرگترین تولیدکنندگان غلات در جهان است و به تنهایی یک دهم صادرات جهانی گندم را تأمین می‌کند که در این میان حدود ۹۵ درصد از صادرات از بنادر دریای سیاه انجام می شود. جنگ اوکراین به کمبود مواد غذایی به ویژه برای کشورهای در حال توسعه منجر شده است و حتی گفته می‌شود امنیت غذایی اروپا در خطر است.
کشاورزان اوکراینی بیشتر از حملات به مزارع غلات و تجهیزات خود شکایت دارند. تصاویر ماهواره‌ای آسیب وارد شده به سه سیلوی غلات، یک ساختمان ذخیره سازی و همچنین دومین پایانه بزرگ غلات اوکراین و مخازن ذخیره روغن آفتابگردان در نزدیکی میکولایف را نشان می‌دهد. در نتیجه ظرفیت صادرات این ترمینال دست کم یک سوم کاهش یافته است.
جنگ اوکراین به افزایش روزافزون قیمت مواد اولیه به ویژه هزینه‌های انرژی منجر شده است که در نهایت تأثیر محدودکننده زیادی بر تولید مواد غذایی دارد. صادرات معمولی غلات نیز به دلیل سلب مالکیت غلات اوکراین به وسیله روسیه با مشکل مواجه شده و محاصره بنادر اوکراین در دریای سیاه انتقال کشتی‌های بارگیری شده با غلات، آفتابگردان و جو را دچار مشکل کرده است.
در حالی که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفت باید اجازه صادرات ایمن و مطمئن غلات ذخیره شده در بنادر اوکراین داده شود، وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد: مسکو تنها بازگشایی بنادر دریای سیاه اوکراین را بررسی خواهد کرد تا فشار بر عرضه جهانی مواد غذایی را کاهش دهد.
به باور کارشناسان، ترکیب تحریم‌ها علیه روسیه و بحران جهانی غذایی می‌تواند تأثیر مخربی بر زندگی میلیون‌ها نفر در بیش از ۵۰ کشور داشته باشد. مین‌های دریایی قرار داده شده در مناطق دریایی فراساحلی به وسیله اوکراین مانع دیگری بر سر حل بن بست است. روسیه مین گذاری در اطراف بنادر دریای سیاه را رد و عنوان کرده است، اوکراینی‌ها بنادر خود را مین گذاری کرده‌اند.
مین گذاری باعث شده است کشتی‌های غیرنظامی در بنادر اوکراین و روسیه جرئت حرکت به دریای سیاه را نداشته باشند، زیرا طرف‌های درگیر و سایر طرف‌ها نمی‌توانند به آنها تضمینی برای عبور آزاد و ایمن از دریای سیاه بدهند. مین‌های دریایی در واقع شرایطی را ایجاد کرده‌اند که صرف‌نظر از محاصره، حرکت را تقریباً غیرممکن کرده است.
ترکیه دست کم چهار ماه است اصرار می‌کند تا میانجی گری میان اوکراین و روسیه برای ایجاد کریدورهای امن در دریای سیاه برای صادرات به ویژه محصولات کشاورزی اوکراینی را انجام دهد. تلاش‌های پیگیر ترکیه که دبیرکل سازمان ملل متحد را نیز درگیر کرده است، در نهایت به ثمر نشست و نمایندگان اوکراین و روسیه به همراه دبیرکل سازمان ملل متحد و ترکیه قرارداد امضا کردند؛ قراردادی که چهار ماه اعتبار خواهد داشت و می‌تواند تمدید شود.
طبق این قرارداد، سه کریدور امن از بنادر دریای سیاه اوکراین و روسیه ایجاد می‌شود و یک مرکز هماهنگی مشترک در استانبول که متشکل از نمایندگان همه طرف‌هاست، مسئولیت هماهنگی عبور امن کشتی‌های تجاری که به این بنادر می‌آیند را برعهده خواهد داشت.
با وجود اعتراض اولیه اوکراین به گنجاندن محصولات کشاورزی روسیه، این معامله شامل محصولات روسیه نیز می‌شود. روسیه پیش تر شکایت کرده بود تحریم‌های اعمال شده به وسیله آمریکا و اتحادیه اروپا با قوانین تجارت آزاد عادی تداخل دارد و شامل محصولات غذایی مانند گندم و کود نیز می‌شود. در نهایت تفاهم نامه جداگانه‌ای میان روسیه، سازمان ملل متحد و ترکیه امضا شد تا محموله‌های غذایی و کودهای روسیه بدون مشکل صادر شوند.
«توافق نامه کریدور غذایی» دستاورد بزرگی برای کاهش بحران فزاینده جهانی غذا با حذف جدی‌ترین مانع آن یعنی فقدان کریدورهای امن در دریای سیاه است و تا زمانی که این توافقنامه به وسیله اوکراین به درستی رعایت و اعمال شود، غلات می‌توانند به کشورهای نیازمند عرضه شوند.
با توجه به این توافق، اوکراین در مرحله نخست قصد دارد حدود ۲۵ میلیون تن گندم ارسال کند و پوتین گفته بود، روسیه می‌تواند حدود ۵۰ میلیون تن گندم تا پایان سال جاری صادرات داشته باشد.
مسدود کردن بنادر در زمان جنگ، از روش‌های مشروع جنگ است. با وجود این، شرایط بسیاری وجود دارد که باید به وسیله طرف‌های درگیر انجام شود تا از غیرنظامیان، طرف‌های غیردرگیر و زیرساخت‌های غیرنظامی محافظت شود. طبق کنوانسیون ژنو که برخی قوانین جنگ‌های بین‌المللی و داخلی را تنظیم می‌کند، وضعیت جنگی به هیچ وجه نباید به تعهداتی که طرف‌های درگیری به موجب اصول حقوق ملت‌ها ملزم به انجام آنها هستند، خدشه وارد کند.
تمام روش‌ها و ابزارهای جنگ باید صرفاً برای مقاصد نظامی و اهداف نظامی بدون آسیب رساندن به غیرنظامیان انجام شود. طبق کنوانسیون لاهه و در زمان جنگ، هر اقدام احتیاطی ممکن برای امنیت کشتیرانی صلح‌آمیز باید به وسیله طرف‌های درگیر انجام شود.
سدود کردن بنادر در زمان جنگ، از روش‌های مشروع جنگ است. با وجود این، شرایط بسیاری وجود دارد که باید به وسیله طرف‌های درگیر انجام شود تا از غیرنظامیان، طرف‌های غیردرگیر و زیرساخت‌های غیرنظامی محافظت شود
تفاهم نامه‌های امضا شده میان اوکراین، روسیه، ترکیه و سازمان ملل متحد باید به درستی اعمال شود؛ زیرا این اسناد از نظر قانونی برای همه طرف‌ها الزام آور است. هدف معامله یعنی حمل و نقل ایمن محصولات غذایی از بنادر اوکراین و روسیه باید به وسیله همه طرف ها رعایت شود و آنها باید از هرگونه رفتاری که به آن لطمه می‌زند خودداری کنند.
به این ترتیب، اوکراین طبق قوانین بین‌المللی متعهد هست از کریدورهای امن برای اهداف نظامی استفاده نکند و منحصراً محدود به کاربردهای غیرنظامی و اهداف تجارتی است.