به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در دو دولت گذشته توجه بیش از حد به برجام باعث غفلت مسئولان حوزه تجارت و اقتصاد کشور نسبت به برخی قارههای دیگر شد. یکی از قارههایی که در یک دهه گذشته مغفول مانده، آفریقاست که بازار و ظرفیتهای بسیار مناسبی برای تجارت و فعالیت اقتصادی با ایران دارد.
دولت سیزدهم علاوه بر تجارت با کشورهای همسایه، چین، روسیه و کشورهای آمریکای لاتین به تجارت با کشورهای آفریقایی نیز اهمیت زیادی داده است.
سازمان توسعه تجارت به عنوان متولی تجارت کشور در یک سال گذشته اقدامات خوبی برای شروع روابط تجاری با کشورهای آفریقایی در دستور کار خود قرار داد که اعزام رایزن، ایجاد چند مرکز بازرگانی و همچنین تقسیم‌بندی‌های جدید برای شناسایی ظرفیتهای بازار آفریقا ازجمله آنهاست.
از ابتدای دولت سیزدهم سه کمیسیون مشترک با آفریقا برگزار شده است و در سه ماه آینده چهار کمیسیون دیگر برگزار خواهد شد.
محمدصادق قنادزاده، مدیرکل آفریقای سازمان توسعه تجارت درباره اقدامات دولت سیزدهم در حوزه صادرات به آفریقا به «راهبرد معاصر» گفت: توسعه مناسبات تجاری و حجم مناسبات صادراتی به قاره آفریقا از ابتدای دولت سیزدهم یکی از دستور کارهای جدی سازمان توسعه تجارت بوده است و قائل به این موضوع هستیم باید توازن و تنوع در بازارهای هدف ایجاد کنیم؛ به همین دلیل قاره آفریقا یکی از فرصتهای بی نظیر بود که باید روی آن کار انجام می شد.
وی افزود: طبق آمار، در سال 1399 حجم تجارت با قاره آفریقا 650 میلیون دلار بود که در 6 ماهه دوم سال 1400 رشد دو برابری یافت و به 2/1 میلیارد دلار رسید. همچنین در 6 ماهه نخست سال 1401 این عدد به حدود 880 میلیون دلار رسید که معادل حجم تجارت سال گذشته است. رشد خوبی که در قاره آفریقا رخ داد، ماحصل دیپلماسی فعال بین المللی بود که در دولت شکل گرفته است.
مدیرکل آفریقای سازمان توسعه تجارت در پاسخ به این سؤال که چه کشورهایی در آفریقا برای نخستین بار مورد توجه قرار گرفت، عنوان کرد: یکی از زیرساختهای توسعه مناسبات موضوع کمیسیون های مشترک است. در قاره آفریقا بیش از یک دهه کمیسیون های مشترک ایران غیرفعال بود. از ابتدای دولت سیزدهم سه کمیسیون مشترک با آفریقا برگزار شده است و در سه ماه آینده چهار کمیسیون دیگر برگزار خواهد شد.
وی افزود: در قاره آفریقا 11 کشور در اولویت هستند. در شرق آفریقا سه بلوک شرقی کنیا، اوگاندا و تانزانیا اولویتهای تجاری ایران هستند که در هر سه کشور مراکز تجاری فعال شده است و به دنبال آن هستیم خط کشتیرانی را نیز منظم کنیم. در غرب آفریقا کشورهای نیجریه، غنا، ساحل عاج و سنگال از هدفهای ایران هستند که کمیسیون مشترک غنا و نیجریه برگزار شده و مرکز تجاری ایران در کامرون آغاز به کار کرده است.
قنادزاده گفت: مجموعه ای از فعالیت ها در حال شکل گیری است که کمک می کند در غرب آفریقا حجم مبادلات تجاری افزایش یابد. در شمال آفریقا، الجزایر و تونس از اهداف ایران هستند که به زودی رایزن بازرگانی ایران به الجزایر اعزام خواهد شد. در جنوب نیز آفریقای جنوبی اولویت نخست است که به زودی کمیسیون مشترک آن به همراه هیئتی تجاری در آذرماه برگزار خواهد شد. در مجموع در کشورهای هدف مجموعه ای از اقدامات اعم از اعزام رایزن، برگزاری نمایشگاه، فعال کردن مرکز تجاری، ایجاد کمیسیون مشترک و مسیرهای هوایی و دریایی برنامه ریزی شده است.
به دلیل توجه نکردن به ظرفیت های آفریقا، زیرساخت ها خیلی توسعه نیافته است و فقط یک خط کشتیرانی فعال به شرق آفریقا وجود دارد. یکی از اولویت ها ایران این است خط شرق آفریقا فعالتر و منظم تر شود
مدیرکل آفریقای سازمان توسعه تجارت به افزایش حجم مراودات تجاری با کشورهای آفریقایی پرداخت و عنوان کرد: در سال 1399 نسبت به سال 1400 میزان صادرات به آفریقا دو برابر شد و از 650 میلیون دلار به 1.2 میلیارد دلار رسید. این موضوع حاصل تلاش بخش خصوصی، دیپلماسی اقتصادی دولت و سازمان توسعه تجارت است.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات اساسی در ارتباط با ورود به بازارهای آفریقا مشکلات حمل و نقل و لجستیک است، تصریح کرد: به دلیل توجه نکردن به ظرفیت های آفریقا، زیرساخت ها خیلی توسعه نیافته است و فقط یک خط کشتیرانی فعال به شرق آفریقا وجود دارد. یکی از اولویت ها ایران این است خط شرق آفریقا فعالتر و منظم تر شود، یعنی تاجر احساس امنیت کند که بار او منظم جابه جا می‌شود.
قنادزاده گفت: برای این کار تلاش های فراوانی شده است و هیئت هایی را به کمک کشتیرانی در حال اعزام به تانزانیا و کنیا هستیم که بتوانند مشکلات دو مقصد فعلی، یعنی بندر «مومباسا» و «دار السلام» را برطرف کنند تا معضل بی نظمی در تردد کشتی ها حل شود.
وی با بیان اینکه تاکنون توافقات خوبی انجام شده است تا خط کشتیرانی به شمال آفریقا فعال شود، تأکید کرد: در حال حاضر خط کشتیرانی به جنوب اروپا وجود دارد که می تواند در شمال آفریقا توقف داشته باشد و حمل بار انجام دهد. گام بعدی این است که در آینده بتوان خط غرب آفریقا را نیز فعال کرد.
مدیرکل آفریقای سازمان توسعه تجارت درباره فعال سازی خطوط هوایی گفت: در کمیسیون مشترک ایران و نیجریه موافقت نامه ای برای فعال کردن خط هوایی ایران و لاگوس امضا شد که تا پایان سال به عنوان نخستین خط پروازی مستقیم ایران به آفریقا راه اندازی می‌شود. به دنبال این هستیم با سفر آیت الله رئیسی به آفریقای جنوبی خط هوایی ایران به این کشور را نیز فعال کنیم که موضوعات فنی آن حل شده است. اگر همه شرایط به خوبی پیش برود، دو خط دریایی و دو خط هوایی به آفریقا در سال 1401 فعال می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه آفریقا یکی از بهترین مقاصد کشت های فراسرزمینی است، عنوان کرد: آفریقا بیش از 740 میلیون هکتار زمین حاصلخیز دارد و فرصتی بی نظیر است که کشورهای پیشرو از آن به خوبی استفاده می‌کنند. متأسفانه تاکنون بهره درستی از کشت فراسرزمینی در آفریقا نکرده ایم. یکی از برنامه های جدی دولت در سرفصل صدور خدمات فنی و مهندسی این است که پیمان های مرتبط با کشت های فراسرزمینی را فعال کند. در مذاکراتی که با مجموعه وزارت جهاد کشاورزی انجام داده‌ایم، قرار است در کمیسیون های مشترک با کشورهای آفریقایی که در کشت فراسرزمینی فعال هستند همکاری کند و بتوان خیلی از نیازهای داخلی نظیر تأمین ذرت، دانه های روغنی و سویا را به این وسیله برطرف کرد.
قنادزاده گفت: قاره آفریقا در زمینه توسعه مناسبات تجاری، صادرات و اجرای پروژه ها و صدور خدمات فنی و مهندسی برای کشورمان فرصتی کم نظیر است. قاره آفریقا به سرعت رشد می کند و طبق اسناد بالا آنها باید به سرعت خود را به استانداردهای روز دنیا برسانند. اگر در کشور نگاه ویژه ای به استفاده از ظرفیت های آفریقا در زمینه تأمین منابع اولیه و صادرات ارزش افزوده وجود داشته باشد، برد خواهیم کرد.
وی افزود: تحلیل ها اثبات می کنند در آفریقا ظرفیت رشد چندبرابری وجود دارد که شاید این رشد را نتوان در سایر مناطق دنیا تجربه کرد. در مناطق مختلف دنیا مرزبندیها محکمتر شده است و اگر تلاش کنیم سهم مراودات خود را میتوانیم 10 تا 30 درصد بیشتر کنیم؛ اما درباره آفریقا می توان یک هزار درصد رشد داشت. این نشان می دهد اگر توجه ویژه به آفریقا داشته باشیم، می توان خیلی از مشکلات را در حوزه تجارت خارجی کشور برطرف کرد.