به گزارش راهبرد معاصر، مصطفی عرب، کارشناس ارشد زیست بوم دانش بنیان با اشاره به اینکه علی‌رغم وجود اطلاعات کلان، تصمیم‌سازی‌ها و سیاست گذاری‌ها در کشور عموما در قالب شورایی و نظام خبرگانی صورت می‌گیرد؛، اظهار داشت: تهیه گزارش‌های تحلیلی در حوزه دانش بنیان‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری سیاست‌گذاران این حوزه و تبیین جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان نزد نخبگان و فعالان این حوزه در کشور کمک بسزایی کند. بر همین اساس، سعی کردیم به سراغ این برویم نظام اطلاعاتی جامعی ایجاد کنیم تا شفافیت اطلاعات را بالا برده و عدم تقارن اطلاعاتی را برطرف نمیاد و از طرفی هم اطلاعات را تجمیع، پردازش و تحلیل کرده و در اختیار خبرگان حوزه قرار دهیم.
وی با بیان اینکه از سال 97 این اتفاق را آغاز کردیم تصریح کرد: با توجه به اطلاعات تجمیع شده، از سال 98 سالانه گزارش تحلیلی آماده کردیم که در آن خصوص زیست بوم شرکت دانش بنیان گزارش‌های عمومی و اختصاصی می‌دهیم. در گزارش زیست بوم شرکتهای دانش‌بنیان علاوه بر اطلاعات آماری و مرتباط با فعالان و کارکنان شرکت‌ها، به درآمدها و دارایی شرکتهای دانش بنیان و تسهیلات فعال این شرکت‌ها اعم از وام و ضمانت نامه پرداخته شده است. همچنین تحلیلی در خصوص تعداد کارکنان شرکتهای دانش‌بنیان و جایگاه فعالیت زنان در اقتصاد دانش‌بنیان و وضعیت شرکتهای بورسی که به عنوان دانش‌بنیان پذیرفته شده‌اند صورت گرفته است .
عرب با اشاره به اینکه گزارش زیست بوم دانش بنیان سومین سالی است که رونمایی می‌شود، تصریح کرد: با توجه به نامگذاری سال با عنوان «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرینی»، چنین گزارش‌هایی جایگاه ویژه ای دارد و لازم است تا اطلاعات تحلیلی در خصوص اقتصاد دانش بنیان در دسترس خبرگان و فعالان این حوزه قرار داشته باشند.
مدیر کارگزار اعتبارسنجی صندوق نوآوری و شکوفایی افزود با بیان اینکه گزارش زیست‌بوم شرکتهای دانش‌بنیان مبتنی بر تحلیل شخصی نیست و پردازش ریز داده‌هاست، تصریح کرد: زیست بوم فناوری کشور از سال 90 به صورت پرشتابی توسعه داده شده است و روند رشد تعداد شرکت‌ها و درآمد و تسهیلات فعال آن‌ها را مفصل در گزارش زیست‌بوم شرکتهای دانش‌بنیان مورد تحلیل قرار گرفته است. به عنوان نمونه نیمی شرکتهای دانش‌بنیان بعد از سال ۱۳۹۲ تاسیس شده‌اند. وی با اشاره به اینکه در سالهای اخیر تعداد شرکتهای دانش بنیان از حدود یک هزار و 500 مورد به حدود هفت هزار و 500 شرکت رسیده است، افزود: سالهای اخیر به طور متوسط هزار شرکت به جمع دانش بنیان‌ها اضافه شده‌اند. علاوه بر این، درآمد شرکتهای دانش بنیان از سال 96 از حدود 40 هزار میلیارد تومان به 198 میلیارد تومان رسیده است که این امر به معنای رشد 5 برابری درآمد شرکتهای دانش بنیان است.
عرب با بیان اینکه 22 درصد از اعضای هیئت مدیره و 12 درصد از مدیران عامل شرکتهای دانش‌بنیان را زنان تشکیل می‌دهند اضافه کرد: بر اساس آمارهای در پایان سال 1400 حدود 275 هزار نفر در شرکتهای دانش بنیان فعالیت داشتند و این آمار نسبت به ابتدای سال 99 رشد 20 درصدی داشته است. این امر نشان می‌دهد تعداد قابل توجهی از فعالان و نخبگان در بدنه شرکتهای دانش بنیان فعالیت می‌کنند.
عرب اضافه کرد بررسی آمارهای تحلیلی نشان می‌دهد که از مجموع معافیت مالیاتی مرتبط با محصولات دانش‌بنیان که به شرکتهای دانش‌بنیان نوع ۱ تعلق می‌گیرد، مجموع معافیت مالیاتی شرکت‌ها برای سال 1399 حدود 1000 میلیارد تومان بوده است و این در حالی است که این عدد تنها معادل 0.3 درصد از درآمد مالیاتی دولت در سال 1400 است. همچنین آمارها نشان می‌دهد که مانده بدهی شرکتهای دانش بنیان به سیستم بانکی در انتهای سال 1400 حدود 68 هزار میلیارد تومان بوده است.
پژوهشگر اقتصادی اقتصاد دانش‌بنیان افزود، جمع‌بندی و تحلیل اطلاعات گزارش زیست‌بوم شرکتهای دانش‌بنیان نشان می‌دهد که اولا زیست‌بوم فناوری شکل گرفته و به بلوغ نسبی رسیده و سهم مشخصی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است. اما وقتی پردازش اطلاعات می‌کنید، ممکن است نتایج تصمیم گیری‌ها در برخی موارد نیاز به آسیب شناسی داشته باشد. بنابراین، رویکرد ما در این گزارش نشان دادن جایگاه اقتصاد دانش بنیان است و سعی کردیم نقاط ضعف و قوت را بیان کنیم تا در تصمیم گیری‌ها مورد بهره برداری قرار گیرد.
مصطفی عرب افزود، آسیب شناسی حوزه دانش بنیان‌ها را به دو قسمت تقسیم کرد و افزود: موضوع نخست که کم‌تر به آن پرداخته می‌شود، آسیب شناسی مبتنی بر فعالیت شرکت های دانش بنیان است. آمارها نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از شرکتهای دانش‌بنیان نتوانسته‌اند فرایند تامین مالی خود را به صورت درستی انجام دهند و به لحاظ الزامات حاکمیت شرکتی یا قانون تجارت دچار ایرادات اساسی هستند، افزود شرکتهای دانش‌بنیان باید به اهمیت سلامت مالی و موضوعات مرتبط با تجاری سازی کسب و کار خود توجه کنند و به همین دلیل شرکت های دانش بنیان در تأمین منابع مالی دچار مشکل شوند.
وی با بیان اینکه شرکت های دانش بنیان برای اینکه فرایند تجاری سازی سریع انجام شود نباید صرفا در مسایل فنی و بازاریابی تمرکز کنند، تصریح کرد: شرکتهای دانش بنیان وقتی رشد می‌کنند که از حالت گلخانه‌ای خارج شوند و تاب آوری لازم برای فعالیت اقتصادی در کشور را داشته‌باشند. بررسی پراکندگی تسهیلات نشان می‌دهد نشان می‌دهد بخش قابل توجهی ازشرکت‌ها نتوانسنتد از منابع وام شرکت دانش بنیان استفاده کنند و این در حالی است که شرکت بزرگ بهتر در سیستم بانکی تأمین مالی شدند. علاوه بر لزوم استاندارد سازی ساختار مالی شرکتهای دانش‌بنیان به نظر می‌رسد نهاد سیاستگذار این حوزه به سوی ابزارهای نوین باید برود تا این مشکل برطرف شود و از طرفی تأمین مالی شرکت‌ها نباید به وام محدود شود و می‌توان از سایر روش‌ها همچون سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای شرکتهای کوچک و تأمین مالی از بورس برای شرکتهای بزرگ استفاده کرد. همچنین توسعه روش های نوین در حوزه‌های اعتبارسنجی اشخاص حقوقی جایگاه کلیدی در تسهیل ارائه خدمات به شرکتهای دانش‌بنیان دارد.
همچنین یکی از نیازمندی‌ها برای اینکه اقتصاد دانش بنیان به هدف خود برسد و با سرعت بیش از گذشته رشد کند، دقت و توجه به اطلاعات و پردازش آن و بهره گیری از آن توسط سیاست‌گذاران و تصمیم‌ساز است که امیدواریم چنین گزارش‌هایی در این حوزه بتواند مثمرثمر واقع شود./ فارس