به گزارش راهبرد معاصر؛ خروج ایالات متحده از برجام، صبر استراتژیک ایران، سکوت و انفعال اتحادیه اروپا و در نهایت کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی در چهارچوب متن توافق، مسائلی است که به شدت سیاست خارجی ایران را طی حدود یک سال و نیم گذشته به خود مشغول کرده است. در همین رابطه با آقای برزو دراقی، تحلیلگر حوزه بین الملل "شورای آتلانتیک" مصاحبه ای داشتیم تا از او در رابطه با احتمال اقدام جدی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام و گزینه های پیش روی ایران برای مقابله با عهدشکنی واشنگتن بپرسیم.
به عنوان سوال اول لطفا بفرمایید که از نظر شما آیا ترامپ حق داشت که از توافق خارج شود؟ آیا بهتر نبود که در برجام باقی می ماند؟
اگر بخواهیم به این موضوع از دید حقوقی بنگریم، او چنین حقی نداشته. او نمی توانسته از توافقی که دولت ایالات متحده امضا کرده، یکجانبه خارج شود. اما مشکل اینجاست که دیدگاه ترامپ حقوقی نیست. او به برجام و خروج از آن از نگاه سیاسی نگریست و خب اگر بخواهیم واقع بین باشیم، در این مورد حق داشته. اولا در قانون امریکا و حقوق بین الملل نقاط مبهم و خاکستری وجود دارد که دست او را برای لغو شراکت واشنگتن در برجام باز می گذاشت و علاوه بر آن، عوامل داخلی دیگری نیز دخیل بود که وی را برای گرفتن چنین تصمیمی تشویق می کرد. از جمله این عوامل که از نظر من دلیل اصلی خروج ترامپ از توافق هسته ای بود عبارتند از: بر هم زدن یکی از ماموریت هایی که باراک اوباما انجام داده بود و راضی نگه داشتن چند تن از کلیدی ترین حامیانش درون امریکا. یک عامل برون مرزی مهمی هم که ترامپ را به سوی خروج از توافق سوق داد، این بود که با چنین حرکتی می توانست حمایتش از دوستانش که همان اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی باشند، ابراز کند.
از نظر شما عکس العمل های ایران در قبال عهد شکنی امریکا چه بوده و چقدر منطقی بنظر می رسد؟ چه راهکاری وجود دارد که ایران بتواند فشار بیشتری بر کاخ سفید بگذارد و آن را از نقض برجام پشیمان کند؟
مشی ایران به طور کلی و در اغلب موارد این بوده که هر اقدام تحریک کننده طرف های متخاصم خود را با یک اقدام تحریک کننده پاسخ می دهد. اما در مورد برجام استثنائی به نمایش گذاشته شد. ایران به "صبر استراتژیک" روز آورد و این تصمیم را با هوشیاری گرفت. هدف این بود که میانه واشنگتن با متحدان غربی سنتی اش، یعنی پاریس، برلین و لندن بیشتر شکر آب کند. از نظر من این جواب داد. از سوی دیگر اما ایران به این نتیجه رسید که بقای در صبر استراتژیک باعث می شود که تنها خودش به توافق پایبند بماند و تعهداتش را انجام دهد. بنابراین سیاست "فشار حداکثری" خود را پیاده کرد و طبق ادعای گزارش های تائید نشده به بمبگذاری در کشتی های پهلو گرفته در امارات و تست سلاح های متعارف تهاجمی تر روی آورد.
تا چه حد ممکن است که اروپا اقدام جدی برای نجات برجام بکند؟
مشکل اینجاست که دولت های پاریس، لندن و برلین کنترلی بر کمپانی های خصوصی بزرگ ندارند و این کمپانی ها دقیقا همان هایی هستند که ایران می خواهد با آن ها وارد معامله شود و قصد دارد سرمایه جذب کند. توتال، بریتیش پترولیوم و ایرباس، همگی استقلال زیادی در تصمیم گیری دارند و همزمان روابط محکمی هم با امریکا برقرار کرده اند و نمی توانند فعالیت های خود در امریکا را در معرض خطر قرار دهند.
اما بنظرم اروپا واقعا به دنبال یافتن مکانیزمی است که با استفاده از آن بتواند برجام را نجات دهد. با تمام این اوصاف نباید از قلم انداخت، مکانیزم منظور، هر چه که باشد، از مجرای اتحادیه اروپا به صورت کلی می گذرد و گذشتن از این مجرا، زمان بر خواهد بود چون بروکراسی پیچیده ای دارد. اروپا به زمان نیاز دارد.
چه گام هایی ممکن است از سوی تهران برداشته شود؟
ایران می تواند به لحاظ فنی همچنان هماهنگ با تعهدات خود در برجام بماند و همزمان فشار بر اروپایی ها را بیفزاید تا کاری کنند. شاید این روش بهتر به امتیازگیری بیانجامد تا این که تهران تصمیم به خروج و لغو کامل برجام بگیرد. این روش همچنین بهتر از این است که اروپایی ها را مجبور کنیم علنا به ابطال توافق روی آورند. سال آینده موعد برداشته شدن تحریم های خرید و فروش سلاح متعارف به ایران برداشته خواهد شد. اگر ایران به لحاظ فنی در برجام بماند، می تواند حداقل از این طریق به بازسازی توانمندی دفاعی متعارف خود بپردازد.
.